جدیدترین جت‌های جنگنده بر اساس تاریخچه طولانی توسعه پیشرفته هواپیما‌های نظامی قدرتمند و چابک ساخته می‌شوند که توسط بهترین و باهوش‌ترین مهندسان و طراحان جهان ساخته شده اند.
به گزارش روزیاتو، سرویس‌های نظامی و پیمانکاران ساخت هواپیما در طول نسل‌های متعدد هواپیما‌ها و جت‌های جنگنده در طی تاریخچه‌ای طولانی با مثال‌های متعددی که بسیار متمایز و برجسته هستند، بنچمارک‌های بسیاری را خلق کرده اند.
یکی از آن‌ها که جایگاه ویژه‌ای یافته و مایه افتخار مردان و زنانی بوده اند که با آن پرواز کرده اند، جنگنده معروف و توانمند اف-۱۵ ایگل (F-۱۵ Eagle) ساخت کمپانی مک دانل داگلاس است.
اگر چه اف -۱۵ ایگل جدیدترین هواپیمای ناوگان آمریکا نیست، اما هنوز هم یکی از بهترین هاست. انعطاف پذیری این پلتفرم در کنار عملکرد فوق العاده اش، آن را به یکی از کاربردی‌ترین و توانمندترین هواپیما‌هایی تبدیل می‌کند که آمریکایی‌ها در اختیار دارند.
F – ۱۵ که گاهی اوقات به عنوان معادل یک خودروی دارای موتور قدرتمند و تقویت شده شناخته می‌شود، توانایی بلند شدن با سرعت بالا و سپس، ۀ بر خلاف یک خودرو با موتور تقویت شده، تغییر مسیر در کسری از ثانیه را دارد.
پیشرفته‌ترین جنگنده‌های امروزی مجهز به سیستم‌های جنگ الکترونیک و فناوری پنهانکاری داخلی، برخی از توانمندترین سلاح‌های امروز هستند و به عنوان دشمنانی سرسخت در نگاه دشمنان جلوه می‌کنند. با این حال F – ۱۵ هنوز هم در ارتش مدرن آمریکا جایگاه خاص خود دارد و این همان چیزی است که آن را به یک افسانه در آسمان تبدیل کرده است.
تاریخچه توسعه
دهه ۱۹۶۰ دوران سختی برای ژئوپلیتیک بود. در حالی که درگیری‌های داخلی، سرنگونی‌ها و انقلاب‌ها در سراسر جهان شایع شده بود، ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی با هم شاخ به شاخ شده بودند و یکی منتظر بود تا دیگری برای لحظه‌ای پلک زده و پیشی بگیرد.
بیشتر نبرد‌هایی که دو کشور درگیر آن بودند، جنگ‌های تکنولوژیکی بود، جایی که یکی از آن‌ها یک طرح بسیار پیشرفته را معرفی می‌کرد تا از دیگری بهتر عمل کند، اما این برتری، با طراحی پیشرفته تری از طرف مقابل جواب داده شده و این رقابت همچنان ادامه داشت.
جت‌های جنگنده در خط مقدم این بازی موش و گربه قرار داشته و جت‌های جنگنده جدیدی همیشه در حال توسعه بودند تا عملکرد بهتری نسبت به دیگری داشته باشند.
درگیری در ویتنام باعث تلاش هماهنگ برای ساخت هواپیما‌های سریع‌تر و مانورپذیرتر برای جلوگیری از موج تلفات هوایی آمریکا شد، تلفاتی که با سرعت نگران کننده‌ای در مقابل میگ -۲۱های ساخت شوروی متعلق به ویتنام شمالی ادامه داشت.
با این حال، در حالی که طراحی‌های اولیه برای این برنامه در حال انجام بود، فرماندهان ارشد ارتش ایالات متحده از کانسپت جدید شوروی با نام MiG-۲۵ Foxbat مطلع شدند. تصور می‌شد که این هواپیمای جدید خطری جدی‌تر از قبل برای خلبانان آمریکایی باشد و برنامه‌ها برای یک جنگنده جدید تسریع شد. میگ -۲۵ دارای یک بدنه بزرگ با موتور‌های قدرتمند، دو پایدارکننده عمودی و سرعتی فراتر از ۲ ماخ بود، بنابراین جت جدید آمریکا باید چابک و سریع می‌بود.
مک دانل داگلاس قرارداد هواپیمای جدید را در سال ۱۹۶۹ با سفارش ۲۰ واحد به دست آورد. پرواز‌های آزمایشی در سال ۱۹۷۲ در یک جت تک موتوره یا دوسرنشینه جدید با بال‌های دلتایی ثابت و پایدارکننده‌های عمودی آغاز شد.
آزمایش‌ها موفقیت آمیز بود و اولین هواپیمای تولیدی در سال ۱۹۷۴ به خدمت گرفته شد و در نهایت جایگزین بسیاری از اف -۴ فانتوم‌های قدیمی در زرادخانه نیروی هوایی ایالات متحده گردید.
اف-۱۵ در طول سال‌ها در نسل‌های متوالی ساخته شده است که نشان دهنده مدل‌های به روز بوده است. اولین آن‌ها از نوع F-۱۵ A/B بود و پس از آن F-۱۵ C/D آمد و آخرین نسخه نیز F-۱۵ E Strike Eagle بود که در سال ۱۹۸۸ به تولید رسید.
اگر چه این هواپیما در طول سال‌های متمادی تولید شده و شاهد به روزرسانی‌ها و ارتقا‌های تکنولوژیکی و مکانیکی بسیاری بوده است، اما اف-۱۵ در کل یک طراحی ثابت باقی مانده است. این هواپیما حدود ۱۹.۵ متر طول دارد و طول بال‌های آن ۱۳.۱ متر است، در حالی که خلبانان نزدیک به ۵.۸ متر از زمین فاصله دارند.
وزن بدون سوخت آن ۱۴،۳۷۹ کیلوگرم است، اما ظرفیت تا ۱۶،۴۲۰ کیلوگرم سوخت را دارد. حداکثر وزن ۳۰،۸۴۴ کیلوگرم در هنگام بلند شدن فضای قابل توجهی را برای تعداد زیادی سلاح برای نگهداری در زیر بدنه آن ایجاد می‌کند.
در ابتدا نیروی مورد نیاز جنگنده اف-۱۵ ایگل توسط یک جفت موتور توربوفن F ۱۰۰-P-۲۲۰ ساخت کمپانی Pratt and Whitney تامین می‌شد که هر کدام ۲۳،۴۵۰ پوند نیروی رانش تولید می‌کردند. این موتور‌ها برد جت اف-۱۵ را به ۲،۱۷۳ مایل دریایی با مخازن سوخت خارجی و سقف پرواز ۶۵،۰۰۰ پایی می‌رسانند.
اما مهم‌ترین کاری که طراحان این جنگنده انجام دادند رساندن هواپیما به حداکثر سرعت ۱۸۷۵ مایل بر ساعت یا ماخ ۲.۵ بود. این سریع‌ترین جت جنگنده‌ای است که تا به حال توسط ارتش آمریکا به خدمت گرفته شده و تا به امروز نیز همچنان این رکورد باقی است.
SR – ۷۱ Blackbird سریع‌تر بود، اما نه یک جنگنده بلکه یک جت شناسایی بود. علاوه بر این، F – ۱۵ اولین جت جنگنده‌ای بود که بلافاصله پس از برخاستن به صورت عمودی شتاب می‌گرفت.
F – ۱۵ A یک صفحه نمایش سوار روی سر نوآورانه به همراه سیستم‌های پیشرفته آویونیک، رادار و ناوبری اینرسی را معرفی کرد. این سیستم‌ها در طول سال‌ها ارتقا یافته اند و F – ۱۵ را مانند قبل قدرتمند و رقابتی نگه داشته اند.
با اینکه F – ۱۵ بسیار زیباست و سرعت و چابکی چشمگیرش می‌تواند ما را شگفت زده کند، اما در درجه اول یک جت جنگنده با اهداف نظامی است. بنابراین، باید سلاح داشته باشد. البته ارتش آمریکا هیچ گاه خلبانان خود را بدون آمادگی به میدان نبرد نمی‌فرستد و این بدان معناست که اف -۱۵ ایگل برای این منظور به خوبی تجهیز شده است.
در مورد F-۱۵ E Strike Eagle، جدیدترین و پیشرفته‌ترین نسخه جنگنده اف-۱۵، این نسخه می‌تواند طیف گسترده‌ای از سلاح‌ها را حمل کند. برای درگیری‌های تن به تن بسیار نادر در آسمان، خلبانان یک توپ چندلولی ۲۰ میلی متری داخلی با ۵۰۰ گلوله در اختیار دارند.
با این حال، درگیری‌های مدرن به ندرت چنین درگیری‌هایی را به چشم می‌بینند و این به خاطر سلاح‌های دیگر است. برای استرایک ایگل، این شامل هشت موشک نصب شده بر روی نقاط سخت زیر بدنه آن است. این‌ها سلاح‌های هوا به هوای هدایت شده‌ای هستند که از سیستم‌های هدایت پیشرفته‌ای استفاده می‌کنند که آن‌ها را به شدت مرگبار می‌سازد.
علاوه بر این، استرایک ایگل می‌تواند سلاح‌های هوا به سطح، اعم از متعارف یا هسته ای، از جمله بم GBU – ۱۵ را حمل کند. این یک بمب گلایدری با هدایت بلادرنگ و لحظه‌ای است که می‌تواند در جریان پرواز هدایت شود تا از دقت نقطه زنی آن اطمینان حاصل شود.
این بمب می‌تواند به صورت خودکار یا توسط خلبان در جنگنده‌های F – ۱۵ E و F – ۱۱۱ F هدایت شود. با بازنشسته شدن F – ۱۱۱ F، در حال حاضر این بمب منحصر به F – ۱۵ است.
اسکادران‌های اف -۱۵ پس از معرفی در دهه ۷۰ میلادی شروع به شکل گیری کردند، اما سال‌ها شاهد هیچ عملیاتی در میدان نبرد نبودند. اولین درگیری بزرگ برای اف -۱۵ در عراق در جریان عملیات طوفان صحرا رخ داد.
در نبرد‌ها اف -۱۵ توانایی فوق العاده خود را ثابت کرده و حتی یک هواپیما هم در اثر درگیری از بین نرفته، تنها تلفات این جنگده به دلیل تصادف بوده است. با این حال، خلبانان اف -۱۵ از زمان معرفی تاکنون ۱۰۴ شکار موفق را تایید کرده اند. از سال ۱۹۹۱، اف -۱۵ها جزو جدایی ناپذیر عملیات‌های هوایی ارتش ایالات متحده بوده اند.
در جریان عملیات سپر صحرا در عراق، نیرو‌های ائتلاف ۴۴ پیروزی هوایی بر نیرو‌های عراقی به دست آوردند. از این درگیری ها، ۴۰ مورد از آن‌ها در نسخه اف -۱۵ تکمیل شدند.
در سال ۱۹۹۹، در جریان عملیات ناتو بر فراز کوزوو، کاپیتان جف “کلاو” هوانگ هواپیمای اف – ۱۵ سی خود را هدایت می‌کرد که با یک جفت میگ -۲۹ فالکروم مواجه شد و هر دوی آن‌ها را با موشک‌های AIM – ۱۲۰ ساقط کرد و برای خدمت خود نشان پرارزش صلیب پرنده را بدست آورد.
عملیات آزادی پایدار در سال ۲۰۰۱ با حمله به افغانستان و بعد‌ها عراق آغاز شد. ف -۱۵ها نقش مهمی در تمام عملیات‌ها از جمله دو ماموریت روزانه پروازی ایفا می‌کردند، زیرا آن‌ها تنها هواپیمایی بودند که برای حمل بمب‌های سنگر شکن ۲،۲۶۸ کیلوگرمی یا موشک‌های هدایت شونده AGM – ۱۳۰ مجهز شده بودند.
همچنین، در طول تمرین‌های آموزشی اسرائیل بر فراز صحرای نگو در سال ۱۹۸۳، یک حادثه هوایی منجر به جدا شدن بال اف -۱۵ در اثر یک برخورد در میانه آسمان شد. جالب اینجاست که دو خلبانی که این هواپیما را به پرواز درآورده بودند، بدون اطلاع از میزان خسارت، موفق شدند آن را به پایگاه بازگردانند و تنها با یک بال باقی مانده فرود بیایند.
هواپیما‌های نظامی که بیش از ۵۰ سال پیش طراحی شده اند، اغلب دیگر کاربردی ندارند یا با طراحی‌های مدرن و توانمندتر جایگزین شده اند. با این حال، F – ۱۵ هنوز پرواز می‌کند و هنوز در حال تولید است – بوئینگ پس از ادغام با مک دانل داگلاس تولید آن را به عهده گرفته است.
جنگنده F-۱۵ E Strike Eagle به روزترین نسخه اف-۱۵ است و با آخرین سیستم‌های آویونیک و هدف گیری پیشرفته پرواز می‌کند. اگر چه هواپیما‌های F-۱۵ C/D هنوز در سرویس هستند؛ آخرین F – ۱۵ A در سال ۲۰۰۹ بازنشسته شد.
برنامه‌هایی برای بازنشسته کردن بخش بزرگی از هواپیما‌های فعال اف -۱۵ در حال انجام است. نیروی هوایی ایالات متحده حدود ۲۰۰ فروند اف -۱۵ در اختیار دارد – و می‌خواهد ۵۷ فروند F-۱۵ C/D و ۱۱۹ فروند F-۱۵ E قدیمی‌تر را بازنشسته کند.
با این حال، کنگره به تازگی تعداد F-۱۵ E که قرار بود بازنشسته شود را تنها به ۶۸ فروند محدود کرده است. همه این‌ها بخشی از تلاش برای نوسازی و بروز رسانی ناوگان هوایی ارتش ایالات متحده در سراسر سرویس نظامی است.
در حالی که نیروی هوایی ایالات متحده به استفاده از برخی از هواپیما‌های جدیدتر F – ۱۵ E خود ادامه خواهد داد، برنامه این نیست که این هواپیما‌ها تا زمان زیادی همچنان در سرویس باقی بمانند. حتی یک نسخه جدیدتر به نام F-۱۵ EX Eagle II در راه است.
این نسخه به آپشن‌های زیادی مجهز خواهد بود که از جمله آن‌ها می‌توان به سیستم ماموریت باز (OMS) اشاره کرد که به گونه‌ای طراحی شده است تا با بروزرسانی‌های آینده و نمایشگر‌های آگاهی موقعیتی روی کلاهخود به راحتی قابل ارتقا باشد.
فرآیند دستیابی به مدل‌های جدید نیز در حال انجام است. تحویل اولین گروه به تاخیر افتاده است، اما انتظار می‌رود که آن‌ها زمانی در سال ۲۰۲۴ به خدمت گرفته شوند. این یعنی F – ۱۵ برای سال‌های متمادی آینده نیز پرواز خواهد کرد.
نسخه‌های صادراتی هواپیما‌های نظامی از دیرباز بخشی از سنت صنعت دفاعی آمریکا بوده است. وزارت دفاع ایالات متحده ادعا می‌کند که این هماهنگی‌ها با متحدان و شرکای منطقه‌ای باعث تقویت امنیت در سراسر جهان و کمک به تلاش‌های دیپلماتیک می‌شود.
علاوه بر این، شرکت‌های خصوصی که این تجهیزات را می‌سازند، احتمالاً فرصت‌های کسب سود بیشتر را نادیده نمی‌گیرند. بنابراین، اف -۱۵ از همان ابتدا با در نظر گرفتن صادرات ساخته شد و از آن زمان به خدمت چندین کشور درآمده است.
اولین صادرات اف -۱۵ در سال ۱۹۷۶ به اسرائیل انجام شد. این جنگنده‌ها از آن زمان تاکنون در بسیاری از عملیات‌ها از جمله آن مورد فرود با یک بال مورد استفاده قرار گرفته اند و امروز نیز به خدمت خود ادامه می‌دهند. نیرو‌های دفاعی ژاپن در اواخر دهه ۷۰ به اف -۱۵ دست یافتند.
مدت کوتاهی پس از به خدمت گرفتن آن ها، میتسوبیشی به پیمانکار اصلی تولید نسخه ژاپنی این جنگنده با نام F-۱۵ J/DJ تبدیل شد. عربستان سعودی نیز در دهه ۸۰ برای نیروی هوایی سلطنتی عربستان سعودی چندین فروند F – ۱۵ دریافت کرد و دو میراژ F – ۱ عراقی را در جریان عملیات طوفان صحرا با استفاده از همین جنگنده سرنگون کرد.
در سال ۲۰۰۵، کره جنوبی نسخه‌ای از استرایک ایگل به نام F-۱۵ K Slam Eagle را دریافت کرد که در مجموع ناوگانی در حدود ۶۰ هواپیما را تشکیل می‌داد. در همان زمان، سنگاپور دوازده فروند هواپیمای F-۱۵ SG را خریداری کرد و هشت فروند دیگر نیز چند سال بعد خریداری شد.
تاسیسات تولید بوئینگ برای اف -۱۵ در میزوری در معرض خطر تعطیلی قرار داشت تا اینکه قطر سفارش ۷۲ فروند اف -۱۵ را ثبت کرد. با وجود اعتراضات از جانب اسرائیل، قطر سرانجام در سال ۲۰۱۷ هواپیمای F-۱۵ QA Ababil خود را دریافت کرد. این همان چیزی است که نیروی هوایی ایالات متحده را بر آن داشت تا این پلتفرم را برای نسخه F-۱۵ EX Eagle II احیا کند.
در حالی که برخی از هواپیما‌ها برای مدتی بسیار بیشتر از حد انتظار پرواز می‌کنند، برای مثال بمب افکن B-۵۲ Stratofortress، بیشتر آن‌ها برای دهه‌های طولانی به پرواز ادامه نداده یا ساخت آن‌ها ادامه پیدا نمی‌کند. برای مثال F-۱۴ Tomcat در همان زمان وارد خدمت شد، اما آخرین فروند آن در سال ۲۰۰۶ بازنشسته شد.
با این حال، F – ۱۵ که در دهه ۷۰ میلادی معرفی شد، شاهد چندین نسخه با ارتقای تک تک سیستم‌ها به منظور بروزرسانی و تجهیز بهتر آن‌ها برای یک میدان نبرد همیشه در حال تغییر بوده است. حتی با وجود جنگنده‌های پنهانکار، در شرایطی که این جنگنده اصلاً پنهانکار نیست، F – ۱۵ همچنان در آمادگی ارتش مدرن امروزی حرفی برای گفتن دارد.
آخرین نسخه این هواپیما که F-۱۵ EX Eagle II نام دارد، از آخرین تکنولوژی‌های روز دنیا برخوردار خواهد بود. از جمله این ویژگی‌های پیشرفته می‌توان به کنترل پرواز با سیم، قابلیت‌های جنگ الکترونیک و یک جفت موتور جنرال الکتریک F ۱۱۰ – GE – ۱۲۹ اشاره کرد که هر کدام ۲۹،۰۰۰ پوند نیروی رانش فراهم می‌کنند که نسبت به F – ۱۵ A افزایش ۷،۰۰۰ پوندی را نشان می‌دهد.
رادار پیشرفته نیز به خلبانان اجازه می‌دهد تا چندین هدف را به طور همزمان با دقت ردیابی کنند. خلبان‌ها همچنین سیستم هوشمند کلاهخودی موسوم به Joint Helmet Mounted Cueing System II (JHMCS II) را روی سر گذاشته که به آن‌ها آگاهی موقعیتی کامل را مستقیماً به صفحه نمایش کلاهخود آن‌ها می‌دهد.
بوئینگ همچنین یک نسخه به نام Silent Eagle با معرفی فناوری‌های پنهانکاری در بدنه هواپیما ایجاد کرده است که بسیاری از آن‌ها احتمالاً در نسخه F – ۱۵ EX وجود خواهند داشت.
در دنیایی که جنگنده‌های پنهانکار سرتیتر اخبار و سفارشات شرکای خارجی را به خود اختصاص می‌دهند، هنوز جا برای یک جنگنده نسل چهارم توانمند وجود دارد. عملیات‌های کمتر و محدودیت صادرات، جنگنده اف-۱۵ را برای موقعیت‌هایی ایده آل می‌کند که در آن‌ها مخفی کاری بزرگ‌ترین مزیت تاکتیکی نباشد. در این سناریوها، F – ۱۵ کار را به خوبی انجام داده و این یعنی افسانه F – ۱۵ برای سال‌های دیگر همچنان ادامه خواهد داشت.
