تیرماه امسال و زمانی که دستیاران پزشکی باید چهل و یکمین دوره آزمون ارتقای دستیاری را پشت‌سر می‌گذاشتند و بعدتر و زمانی که نتایج اعلام شد، عده‌ای از داوطلبان نسبت به وضعیت امنیت آزمون و لو رفتن سؤالات معترض شدند و تلاش کردند صدای اعتراض خود را به گوش مسئولان وزارت بهداشت برسانند. این اعتراض ممکن است در وهله اول اعتراضی صنفی و صدای عده‌ای خاص تلقی شود، اما در مجموع حاوی مواردی است که می‌تواند امنیت و صحت آزمونی از آزمون‌های وزارت بهداشت را زیر سئوال ببرد.
به گزارش ایسنا، چهل و یکمین دوره آزمون ارتقای دستیاری در روز ۲۳ تیر ماه سال جاری برگزار شد. این آزمون برای پزشکانی برگزار میشود که اصطلاحاً به دنبال کسب مدرک تخصص هستند و در دوره دستیاری تحصیل می‌کنند. هر کدام از این افراد برای ارتقاء از سالی به سال بالاتر و همچنین دریافت گواهینامه تخصص باید در این آزمون شرکت کنند.
نحوه محاسبه کف قبولی با توجه به این که هر دانشجو در چه سالی این آزمون را میدهد متفاوت است. تعدادی از رزیدنت‌ها ادعا‌هایی را در خصوص این آزمون و نتیجه پیگیری‌های خود را از وزارت بهداشت و نهاد‌های دیگر اعلام کرده‌اند.
یکی از رزیدنت‌های معترض با بیان این که هر سال سؤالات آزمون‌های وزارت بهداشت به نحوی به بیرون درز پیدا میکند میگوید: برخی سال‌ها این موضوع پیگیری میشود و کار به دیوان عدالت می‌کشد. از رزیدنت‌ها خواسته میشود بیشتر از زمان استاندارد، در بخش حضور داشته باشند و حتی کشیک بدهند و به دنبال آن اساتید برای جبران فرصت کم مطالعه رزیدنت‌ها و ارتقاء وجهه بالینی و علمی گروه دستیاری خود در مقابل سایر گروه‌های دانشگاه‌های کشور در امتحانات سراسری و کشوری، برخی سؤالات آزمون را به شیوه‌های مختلف برای آن‌ها فاش می‌کنند!
از آن جایی که عموماً طراحان سؤال از استادان دانشگاه‌های مادر هستند، عملا دانشجویان شهرستان‌های کوچک و دانشگاه‌هایی که نماینده‌ای در فرایند طراحی سوال ندارند از دسترسی به سوالات یا مباحثی که از آن‌ها سوال طرح شده بی‌بهره می‌مانند.
این موضوعی است که دستیاران معترض به شرایط برگزاری آزمون در نامه‌ای که خطاب به حراست وزارت بهداشت نوشته‌اند نیز منعکس شده است.
آن‌ها در این نامه نوشته‌اند: بیش از سی سؤال در برخی رشته‌ها در روز‌های قبل از آزمون در فضای مجازی لو رفته است که با وجود پیگیری‌های گسترده اینجانبان از وزارت بهداشت و مرکز سنجش آموزش پزشکی تاکنون پاسخ مناسبی به ما داده نشده است.
از این پزشک درباره علت فشار به رزیدنت‌ها برای کشیک‌های طولانی می‌پرسم، او سه عامل را در این موضوع موثر می‌داند و میگوید: کمبود رزیدنت، تعداد بالای بیماران و گاهی عدم حضور استاد در بیمارستان‌های آموزشی از دلایل این موضوع هستند.
در چند سال گذشته هزینه‌های درمان بالا رفته است و مردم مجبورند به بیمارستان‌های دولتی مراجعه کنند. برخی استادان زمانی که موظف اند برای کشیک داخل بیمارستان باشند را رعایت نمی‌کنند و این امر موجب افزایش خطای پزشکی و بالا رفتن آمار مرگ و میر میشود. از آن جایی که دریافتی‌ها پایین است، برخی از استادان اصلا تمایلی به ماندن در کشور ندارند.
وی ادامه میدهد: درست است که این آزمون، یک آزمون رقابتی نیست، اما ما یک پایه قبولی در آزمون ارتقاء داریم. براساس نمرات ۲۰ درصد برتر هر رشته ای، کف قبولی محاسبه میشود. زمانی که نمرات بالا باشد، کف قبولی بالا می‌آید.
این رزیدنت درباره پیگیری‌های خود و دیگر همکارانش میگوید: ما بار‌ها با وزارت بهداشت در این باره صحبت کردیم، ولی پاسخی دریافت نکردیم. به دادسرای امور رایانه‌ای و پلیس فتا نیز شکایت کردیم. یکی از مواردی که ما به آن اعتراض داریم تعیین حد نصاب قبولی است.
قبل از برگزاری آزمون وزارت بهداشت یک دستورالعمل ثابتی برای تعیین کف قبولی (بیس) و نحوه برگزاری آزمون به دانشگاه‌ها ارسال میکند. اگر هشتاد درصد میانگین نمره ۲۰ درصد برتر آزمون در هر رشته بیشتر از این حداقل تعیین شده توسط وزارت بهداشت باشد، آن عدد به دست آمده، معیار قبولی میشود.
حالا برای این که تعداد قبولی افزایش یابد، عددی که خود وزارت بهداشت تعیین کرده به عنوان کف قبولی در نظر گرفته میشود. این کاهش کف قبولی کاملا سلیقه‌ای است. مورد دیگری که وجود دارد این است که تعدادی از سؤالات غلط و خارج از منابع گفته شده طرح شده اند. به طور مثال امسال در رشته بیهوشی حدود ۱۲-۱۳ سوال حذف شده است. تعدادی از سؤالات هم مشکل دارند، ولی وزارت بهداشت اعلام کرده که این سؤالات موردی ندارند و حذف نمی‌شوند.
این دانشجوی دستیاری از ابتلای خود و تعدادی دیگر از پزشکان به کرونا در روز‌های منتهی به آزمون سخن گفت و افزود: تعدادی از دانشجویان که در بیمارستان‌های وزارت بهداشت مشغول به کارند، چند روز قبل از برگزاری آزمون به کرونا مبتلا و مجبور شدند در شرایط جسمانی دشواری آزمون را بدهند. ما حداقل توقعی که از وزارت بهداشت داریم این است که وقتی شرایط را برای مسئولان شرح میدهیم نگویند "میخواستید کشیک کرونا نایستید".
این رزیدنت‌های معترض، یک ماه بعد از برگزاری آزمون در نامه‌ای به وزیر بهداشت درخواست‌های خود را مطرح کردند و پیشنهاد‌هایی را ارائه دادند از جمله این که آزمون ارتقاء هر سال دوبار برگزار شود.
یکی دیگر از دستیاران میگوید: به گفته مسئولان دبیرخانه تخصصی آموزش پزشکی در وهله اول و با محاسبه کف نمره قبولی بر اساس آیین نامه آزمون ارتقاء و گواهینامه تخصصی پزشکی سال ۱۴۰۱، پنجاه درصد کل رزیدنت‌های شرکت کننده در این آزمون مردود شده‌اند. یعنی درجه سختی این آزمون بسیار بالا بوده، اما وقتی نمرات شهر تهران را میبینیم، به نظر میرسد نمرات دانشگاه‌های مادر به ویژه در برخی رشته‌ها بسیار بالاست بطوری‌که با درجه دشواری آزمون و سطح نمرات رزیدنت‌های شهر‌های دیگر همخوانی ندارد.
در برخی رشته‌ها هیچ رزیدنت مردودی در هیچ یک از دانشگاه‌های علوم پزشکی واقع در شهر تهران و در هیچ پایه‌ای، نه در ارتقاء ۱ به۲، نه در ارتقاء ۲ به ۳ و نه در ارتقاء ۳ به ۴ و نه در سطح دریافت گواهینامه تخصصی، وجود ندارد. در نتیجه این نمرات بسیار بالا، امکان روی نمودار بردن برای همگن کردن نمرات و به عنوان راه حلی برای جبران سختی آزمون و کاهش درصد مردودین از بین رفته است، چراکه جهت کاهش این درصد بالای مردودین به میزانی نیاز به افزایش نمره از طریق روی نمودار بردن، وجود داشته است که اگر اجرا میشد، آن نمرات برتر از سقف نمره که ۱۵۰ است بالاتر میرفت.
مثلا با وجود نمره ۱۴۰ از ۱۵۰ اگر روی نمودار برده میشد تا سقف نمره مثلا ۱۵۰ رعایت شود، هنوز درصد مردودین بسیار بالا باقی میماند. در نتیجه برگزارکنندگان آزمون به جای روی نمودار بردن از کاهش کف نمره که خلاف آیین نامه است استفاده کرده اند تا درصد مردودین را به حداقل برسانند.
وی با بیان اعتراض خود نسبت به تغییر نمره‌ی کف قبولی میگوید: این تغییرخلاف آیین نامه آزمون، باعث شده که حق برخی رزیدنت‌ها به ویژه در سال آخر ضایع شود چرا که دیگر ملاک استاندارد برای سنجش کفایتمندی و مقایسه رزیدنت‌ها که همان فرمول آیین نامه مصوب است از میان برداشته شده است.
این پزشک ادامه میدهد: در چنین شرایطی چه تفاوتی بین کسی است که با کاهش بیس، با ۲۰ نمره تفاوت از بیس استاندارد قبول اعلام میشود، ولی نفر دیگر با تنها یک نمره کمتر مردود اعلام میشود؟ اگر زیر بیس استاندارد نشانه بی‌کفایتی است چه تفاوتی بین کسی که ۲۰ نمره از بیس پایینتر است و قبول اعلام شده با کسی که ۲۱ نمره از بیس پایینتر است و مردود اعلام میشود، وجود دارد؟
چراکه طبق آیین نامه، پایین آوردن کف نمره قبولی تحت هیچ شرایطی مجاز نیست. در عین حال این کاهش بیس، ارفاق محسوب نمی‌شود. اگر نمرات روی نمودار رفته بود ارفاق بود. در ضمن بیس آیین نامه‌ای مثلا ۹۵ در رشته‌های ۱۵۰ سؤاله، برای دریافت گواهینامه تخصصی کاملا برازنده یک آزمون استاندارد است، اگر آزمونی غیر استاندارد بود و ۵۰ درصد از شرکت کنندگان مردود شدند، آن بیس کاهش یافته که حتی ۲۰ نمره کاهش داشته، درخور چنین آزمون با سوالات غیراستاندارد و مبهم است و مثلا بیس ۷۰ در یک رشته، هم تراز همان بیس ۹۵ یک آزمون استاندارد است. این کاهش ۲۰ تایی بیس یک ارفاق نیست بلکه اجباری است که این آزمون غیراستاندارد با آن نمرات بعضا شبهه‌ناک بالا که مانع روی نمودار رفتن نمرات شده اند، برای برگزارکنندگان ایجاد کرده است.
این رزیدنت درباره برخورد مسؤلین مربوطه در وزارت بهداشت با اعتراض رزیدنت‌ها میگوید: با تمام پیشنهادات ما که راهکار‌هایی هستند که در سالیان پیشین نیز به کار گرفته شده اند، مخالفت شده است. پیشنهاد بازنگری سؤالات با توجیه اطمینان و کافی دانستن بازنگری اولیه هیئت بورد که به اعتراضات ثبت شده در سایت سنجش پزشکی، در نخستین روز‌های پس از برگزاری آزمون صورت گرفته، رد شد.
در حالی که شمار بالایی از سؤالات اشکال دار که مورد بازنگری قرار نگرفته‌اند، به ویژه در برخی رشته‌ها باقی است. پیشنهاد شرکت در آزمون کتبی بورد و کسب درصدی از نمره آن آزمون که به عنوان شانسی برای فارغ التحصیلی رزیدنت‌های سال آخر باشد، رد شد و در حال حاضر با برگزاری آزمون کتبی بورد در روز‌های اخیر، این فرصت نیز از دست رفت.
این راه حل، سال گذشته به کار گرفته شد. از آن جایی که متاسفانه این آزمون فقط سالی یک بار برگزار میشود و سرنوشت یک پزشک که نیروی خدمت طرح نیز محسوب میشود، کاملا تحت تاثیر قرار میگیرد، پیشنهاد طرح مشروط و شرکت در آزمون گواهینامه تخصصی سال بعد به جای بازگشت به بخش و مجددا گذراندن سال آخر تحصیل، مطرح و سپس مانند دیگر راهکار‌ها رد شد.
وی توجیه رد این راهکار را اینطور بیان میکند: این پیشنهاد نیز مورد قبول واقع نشد، چون ایین نامه آن مربوط به سال ۹۱ است و قانون ثابتی برای این امر وجود ندارد و انجام آن به اداره طرح و معاونت درمان و علون پزشکی محل تحصیل و گروه آموزشی آن رزیدنت، مربوط میشود که در شرایط خاصی در سال ۹۱ اجرا شده و اکنون ضمانت اجرایی ندارد و حتی بطور بالقوه بعنوان راهکار، اجازه یا آیین نامه‌ای برای امسال برایش در نظر گرفته نشد. این در حالی است که سبب خدمت پزشک در مناطق مورد نیاز میشود.
وی ادامه میدهد: خیلی از رزیدنت‌ها متاهل هستند و مسئولیت تامین مخارج خانواده هایشان را دارند و حال که با نمراتی با فاصله خیلی کم از همین بیس اعلامی مردود شده اند، نمیتوانند فارغ التحصیل شوند و دچار مشکلات عدیده شخصی، روحی، شغلی و خانوادگی میشوند و عملا از خدمت در مناطق نیازمند در غالب طرح نیز باز می‌مانند. تعدادی از رزیدنت‌ها با شرایط جسمانی بسیار بد به دلیل ابتلا به کرونا در فاصله اندکی از آزمون در بیمارستان‌ها بستری بوده اند و برخی با وجود بیماری و دست و پنجه نرم کردن با عوارض آن در آزمون شرکت کردند. قاعدتا باید راه حل‌هایی برای کمک به این افراد وجود داشته باشد.
در همین رابطه، پاسخ تعدادی از سؤالات رزیدنت‌ها را از مشاور معاون آموزشی وزارت بهداشت جویا شدیم. دکتر سید امیرپاشا طباییان، درباره سوالی درباره تماس تعدادی از رزیدنت‌ها با ایسنا و ادعای آن‌ها مبنی بر لو رفتن سؤالات آزمون تیر ماه توسط اعضای بورد که عمدتا از اساتید دانشگاه‌های تهران هستند گفت: اعضای بورد، افرادی هستند که در رشته‌های خود صاحب نظرند. این افراد هیچگاه به رزیدنت‌های خود اعلام نمی‌کنند این مباحث جزو سؤالات است. این استادان تعهد داده اند چنین اقداماتی نکنند و اگر وزارت بهداشت هم متوجه چنین موضوعی شود، سریعا قطع همکاری میکند. چنین اتفاقی رخ نمیدهد چرا که اعضای بورد، سال‌ها برای آموزش این مملکت زحمت کشیده اند. ما نمی‌توانیم این استادان را زیر سوال ببریم که برای دانشجویان خود امتیازی قائل شدند که دانشجویان دانشگاه‌های شهرستان از آن محروم هستند. من قطعا ادعای لو دادن سوالات را تکذیب میکنم.
وی ادامه داد: من هم در همین سیستم بوده ام. من هم در چهار آزمون ارتقاء، دو آزمون بورد و دو آزمون ورودی تخصص و فوق تخصص شرکت کرده ام. این آزمون‌ها بسیار دشوارند. بهتر است به جای این که استادان را متهم کنیم، بخواهیم سختی رشته‌ی پزشکی و مشقت‌های پزشکان تبیین شود. پس از این که پزشک عمومی فارغ التحصیل میشود، در آزمون دستیاری شرکت میکند که مانند یک کنکور است. پس از قبولی در آن، هر سال باید در آزمون ارتقاء شرکت کند و نهایتا پس از فارغ التحصیلی باید برای دریافت بورد مجددا امتحان دهد، بعد از آن باید در امتحانی کنکورمانند برای فوق تخصص شرکت کرد و سپس باز هم آزمون بورد در انتظار پزشک است. کدام قشر از جامعه، چنین آزمون‌های سختی را از سر می‌گذارنند؟
هر کدام از این آزمون‌ها فشار زیادی بر دانشجویان وارد میکند. تماس‌هایی که با شما گرفته میشود و اعتراضاتی که بیان میشود، نشان از دشواری آزمون‌ها و شرایط تحصیل در رشته‌های علوم پزشکی دارد. باید قدر پزشک خود را بدانیم و اینطور نباشد که وقتی پزشک متخصص در شهرستان‌ها طرح می‌گذراند و زحمت می‌کشد، درآمدی دریافت کند که جوابگوی زندگی اش نیست.
طباییان با بیان این که «برخی از رزیدنت‌ها به پایین آمدن سطح قبولی نمرات یا مشخص نبودن آن‌ها اعتراض داشتند» گفت: ما این کمک را به همکارانمان کردیم. اگر می‌خواستیم با بیس همیشگی امتحان را پیش ببریم، بسیاری از این عزیزان نمی‌توانستند فارغ التحصیل شوند، اما معاونت آموزشی با این عزیزان همکاری کردند و شرایط را به گونه‌ای فراهم کردند که بسیاری از آن‌ها بتوانند فارغ التحصیل شوند. تعداد کمی از رزیدنت ها، نتوانستند نمره قبولی را کسب کنند که طبیعتا در هر آزمونی چند نفر نمیتوانند نمره قبولی را به دست آورند. ان شاءالله سال آینده تلاش می‌کنند و فارغ التحصیل میشوند.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران در پاسخ به سوالی درباره یک بار برگزار شدن آزمون ارتقاء در سال گفت: افزایش تعداد دفعات برگزاری آزمون ارتقاء، پیشنهاد خوبی است، اما هر کدام از این آزمون ها، نیاز به چندین ماه برنامه ریزی دارد و از سوی دیگر، مسئله امنیت و سلامت آزمون نیز مطرح است. استادان طراح سوال و پرسنل باید در قرنطینه قرار بگیرند و این فرآیند برگزاری هر کدام از آزمون‌ها را طولانی میکند. به همین دلیل شاید نشود این آزمون را دو بار در سال برگزار کرد، اما به هر حال این نیز پیشنهادی است که می‌توان روی آن فکر کرد.
به نظر میرسد در این روز‌ها و در حالی که هر روز با اخباری مبنی بر مهاجرت استادان و دانشجویان پزشکی، فشار روانی شدید بر رزیدنت‌ها و کمبود رزیدنت و متخصص در شهر‌های مختلف مواجه‌ایم، به خرج دادن انعطاف بیشتر در مواجهه با مسائلی این چنینی از سوی مسئولان و اصلاح برخی قوانین دست و پاگیر که صرفاً موجب محرومیت مردم از دستیابی به سطح بیشتری از رفاه میشود، موثر باشد.
