bato-adv
کد خبر: ۱۰۲۷۰۹

آثار منطقه‌ای ناکارآمدی در دستگاه دیپلماسی ایران

بهرام حیدری
تاریخ انتشار: ۱۹:۵۵ - ۰۷ بهمن ۱۳۹۰

فرارو- موج جدید تحریم ها و سخن گفتن از احتمال وقوع درگیری نظامی در خلیج فارس این روزها به خط ثابت رسانه های داخلی و خارجی تبدیل شده و می توان گفت این اخبار در داخل کشور، بحران مهلک مدیریت،مشکلات روزافزون اقتصادی و بحث انتخابات مجلس را تا حد زیادی به حاشیه رانده و در عرصه خارجی نیز بحران سوریه را از کانون توجه جهانیان خارج نموده است.

وابستگی اقتصاد کشور به واردات، زمین گیر شدن تولید داخلی، سرگردانی حجم عظیمی از نقدینگی کشور، کاهش شدید ارزش پول ملی، بازار نابسامان ارز و طلا و... سیاهه ای از نتایج وخیم مدیریت نادرست اقتصاد کشور است که از همان ابتدا نیز مورد انتقاد جدی اقتصاد دانان دلسوز کشور قرار داشت. اما آنچه به همین میزان تاسف بار است، نتایج دیپلماسی منفعلانه دولت است که به تدریج به بار می نشیند و چونان چالش هایی سخت، پیش روی کشور گشوده می شود.

پس از آن همه شعارها و وعده های غیر کارشناسانه و عوام پسندانه، آن چه اکنون روی دستمان مانده اقتصادی صدمه دیده و شدیدا ضربه پذیری است که به نظر نمی رسد بتوان به عنوان الگوی جایگزین نظام سرمایه داری به جهانیان ارائه کرد و البته یک دیپلماسی به اغما رفته که نسبتی با جایگاه و امکانات و اهرم های در اختیار ایران ندارد.

نقد دیپلماسی دولت، که از قضا اساساً برای متولیان مربوط، محلی از اعراب هم ندارد، مدت هاست که به عادتی مرسوم و کلیشه ای تکراری در فضای رسانه ای تبدیل شده است. پر واضح است که تکرار آن مکررات و کلی گویی های شعاری از حوصله خوانندگان خارج بوده و ای بسا که خود، از نگارنده نسبت بدان آگاه تر باشند. آنچه در این شرایط موضوعیت می یابد شاید مقایسه ساده ای میان کارنامه دیپلماتیک دولت فعلی و دولت های منطقه باشد که این مقاله پس از ذکر مقدمات بالا قصد پرداختن بدان را دارد.

نخستین گزینه محتمل برای مقایسه، کارنامه دستگاه دیپلماسی کشور ترکیه است اما دیپلماسی ترک ها طی چند سال اخیر و بویژه در مواجهه با بیداری اسلامی آنچنان پربار بوده که موفقیت آمیز بودن آن نسبت به کارنامه دولت فعلی اساساً نیازی به مقایسه و تجزیه و تحلیل ندارد. در قابلیت بالای دیپلماسی تر کها همین بس که ترکیه می تواند در آن واحد هم مکانی برای نصب سپر دفاع موشکی کشورهای غربی با هدف اعمال کنترل و احاطه نظامی علیه ایران باشد و هم مکانی برای وساطت و گفتگو میان ایران و غرب، آن هم به پیشنهاد خود ایران!

گزینه دوم کشور قطر است، اما این دولت نیز آنچنان جایگاه ویژه ای در عرصه دیپلماسی منطقه ای و فرامنطقه ای برای خود دست و پا کرده که به جرأت می توان گفت در این زمینه شانه به شانه ترکیه می زند.

قطر در نبود رابطه دیپلماتیک میان ایران و امریکا، واسطه حل مسائل زیادی میان این دو کشور بوده است. همچنین آرایش سیاسی فعلی در لبنان و خروج این کشور از بن بستی که در آن گیر کرده بود محصول مذاکرات فشرده گروهها و احزاب لبنانی در قطر بود و اکنون نیز این کشور خود را برای میزبانی طالبان و امریکا و حل و فصل یک مناقشه منطقه ای دیگر آماده می کند. به تمام این ها باید زیرکی دولتمردان قطر را در مواجهه با موج قیام های بهار عربی نیز افزود. قطر نه تنها از بهار عربی مصون ماند که غول رسانه ای خود، شبکه الجزیره، را به اهرم فشاری برای به زانو درآوردن رقبای منطقه ای خود در لیبی و سوریه تبدیل نمود.

ایران و عربستان از مدت ها پیش رقبای ژئوپلتیک منطقه ای محسوب می شوند؛ رقابتی که طی یک دهه اخیر به گونه قابل انتظاری شدت یافته است. با سقوط طالبان در سال 2001 و صدام حسین در سال 2003 جایگاه ایران به عنوان یک قدرت منطقه ای بلامنازع به شدت، در برابر رقیب سنتی خود عربستان سعودی، تقویت شد. به همین دلیل سعودی ها همیشه امریکا را سرزنش می کردند که «عراق را در یک بشقاب زرین» به ایران هدیه نمود!

در سراسر سال 2011 عربستان سعودی در حال تجربه یک سیر نزولی محسوس و تحقیر آمیز در جایگاه منطقه ای و جهانی خود بود. درست پیش از درگرفتن انقلابات بهار عربی، قیام شیعیان مظلوم بحرین علیه دولت این کشور که متحد منطقه ای عربستان محسوب می شد، و خطر سرایت این قیام به شیعیان عربستان، بیش از پیش جایگاه منطقه ای این کشور را متزلزل ساخت و همزمان بر اهمیت و نفوذ منطقه ای ایران به عنوان بزرگترین قدرت شیعی موجود، که دامنه استراتژیک آن تا قلب رقبای سنتی اش ادامه دارد، می افزود.

وقوع انقلابهای سراسری در جهان عرب تیر خلاص را بر حیثیت و جایگاه منطقه ای عربستان وارد نمود و این کشور را به دلیل مواضع واپس گرایانه اش «سنگر ارتجاع»، «ترمز بهار عرب» و در یک کلام به سیبل انتقادات و هجمه های متحدان غربی و غیر غربی اش تبدیل نمود. مبارک به عنوان شریک استراتژیک مهم عربستان سرنگون شد، بن علی –دیکتاتور فراری تونس- به عربستان پناه برد، موج بیداری اسلامی نه تنها متحدین عربستان مثل بحرین و یمن را در خود فرو برد که به درون عربستان نیز رسوخ کرد و سردمداران محافظه کار این کشور را به شدت آشفته ساخت.

امریکا در لحظاتی حساس این متحد استراتزیک را به حال خود رها کرد (همان معامله ای که با مبارک انجام شد) و شرایط به قدری برای آل سعود وخیم شد که مقامات امنیتی عربستان دست به دامان ارتش پاکستان شدند و طبق یک پیمان محرمانه –که بعدها توسط رسانه های غربی افشا شد- از ارتش این کشور خواستند تا در صورت شعله ور شدن آتش انقلاب در عربستان برای نجات خاندان آل سعود به این کشور لشکرکشی کنند.

دستگاه دیپلماسی ایران اما در تمام این مدت تنها نظاره گر تحولات بود، حتی زمانی که عربستان قیام شیعیان یمن و بحرین را با لشکرکشی نظامی سرکوب نمود. سعودی ها نه تنها توانستند گام به گام و با موفقیت از بحران مهلکی که بهار عرب پیش رویشان گشوده بود خارج شوند، بلکه موفق شدند بر موج این انقلابها سوار شده و از آن به عنوان اهرمی برای به زانو درآوردن سوریه، متحد منطقه ای ایران، استفاده کنند.

سعودی ها که تا چند ماه پیش به هر دستاویزی برای نجات خود چنگ می انداختند و حتی دست به دامان «مارک زاکر برگ»، بنیانگذار شبکه اجتماعی فیس بوک، شدند تا این بلای رسانه ای را به قیمت 150 میلیارد دلار خریداری نموده و به خیال خود کل صورت مسئله جهان عرب را پاک کنند، اکنون خود را در جایگاهی می بینند که در رأس اتحادیه عرب برای سوریه، یمن و بحرین نسخه بپیچند و به این کشورها ناظر و نیروی حافظ صلح اعزام کنند!

پرسش ساده ای که باید از دستگاه دیپلماسی دولت آقای احمدی نژاد پرسید آن است که چرا یک نظام پادشاهی مرتجع مثل عربستان که مردم اش تاکنون حتی رنگ صندوق رأی را ندیده اند باید قادر باشد یک موج سنگین از انقلاب های دموکراتیک را به ابزاری برای پیشبرد دیپلماسی منطقه ای خود تبدیل کند اما کشور ما با یک نظام جمهوری و با سابقه یکصد ساله از مشروطیت، پارلمانتاریسم و نظام انتخاباتی، نه تنها دستش خالی باشد که حتی در مظان اتهام حمایت از استبداد و دیکتاتوری قرار گیرد؟!

البته که این همه ی ماجرا نیست. به یمن دیپلماسی منفعلانه ایران و در حالی که سایه تحریم نفت و حتی جنگ بر منطقه گسترانده شده، اکنون همه توجهات معطوف به رژیم عربستان است تا آل سعود با افزایش تولید نفت خود مانع از ایجاد شوک نفتی پس از تحریم نفت ایران شود. برای سعودی ها دوره فترت به سر آمده، رژیمی که تا چند ماه پیش در آستانه سقوط توسط یک قیام ضد استبدادی قرار داشت اکنون به محور یک ائتلاف منطقه ای و جهانی برای به زانو درآوردن ایران و سوریه تبدیل شده است. چنین چابکی و پویایی دیپلماتیکی برای رژیمی که هنوز به شیوه ای متعلق به «عصر آهن» اداره می شود، تنها در غفلت و انفعال دستگاه دیپلماسی ما ممکن گردیده است و بس.
 
متاسفانه،  ایران امروز، در حساس ترین شرایط، در حال تحمل لطمات و هزینه های سنگین و خرد کننده ی ناشی از سوئ مدیریت  گسترده و عمیق است. ناکار آمدی، در همه بخش ها، به یک دغدغه جدی و عینی برای نخبگان و مسوولان عالی رتبه کشور  تبدیل شده است. نا کارآمدی در دیپلماسی نیز، ایران را از دستیابی به منافع ملی شایسته اش، دور ساخته است.

ملت شکیبای ایران تا چه هنگام باید در انتظار اقدام جدی و فوری مسوولان علیه روند برنامه ریزی شده ی نا کارآمد سازی نظام جمهوری اسلامی باشد؟! 
bato-adv
ناشناس
IRAN, ISLAMIC REPUBLIC OF
۱۸:۳۶ - ۱۳۹۰/۱۱/۱۲
راستي مگه قرار نبود اگه ما رو تحريم نفتي كنن ، ما هم تنگه هرمز رو ببنديم. پس چي شد؟؟؟؟!!!!!!
پس معلوم شد اينها همش هارت و پورت بود!!!!!
همه ميدونن كه ماها عمرا بتونيم تنگه هرمز رو ببنديم!!!!!
ناشناس
-
۱۱:۴۵ - ۱۳۹۰/۱۱/۱۰
ماشااله دولت .در زمینه اقتصادی ( نرخ ارز و سکه و بزرگترین فساد اقتصادی در طول تاریخ ایران و ...)عدالت اجتماعی و ... دیپلماسی و .... همه رو داره می ترکونه .
ناشناس
IRAN, ISLAMIC REPUBLIC OF
۲۱:۰۶ - ۱۳۹۰/۱۱/۰۹
یادم نمیره سال 88 هم فرارو تیتر های جنجالی می زد ... دم انتخابات شد دوباره .... چرا رسانه ملی میگه دیپلماسی فعال شما می گین ناکارآمد کی درست می گه؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
ناشناس
IRAN, ISLAMIC REPUBLIC OF
۱۳:۱۹ - ۱۳۹۰/۱۱/۰۹
همه آنچه در این مقاله آمده است درست، اما اصلا مگر دستگاه دیپلماسی وزارت خارجه مسئول هیچکدام از اینهاست؟
ناشناس
IRAN, ISLAMIC REPUBLIC OF
۰۰:۱۰ - ۱۳۹۰/۱۱/۰۹
واقعا به شما تبریک میگم.
دقیقا حرف های دشمن را به زبان ساده به خود ما تحویل دادید.
لازم است بدانید دستگاه دیپلماسی ایران فقط مربوط به دولت نمیشه و مشا هرگاه دستگاه دیپلماسی ما رو زیر سوال می بردید خیلی چیزهای دیگر را هم با آن زیر سوال برده اید.
پس بهتر است کمی بیشتر در صحبت های خود تامل و تفکر کنید.
اما بحث اینکه دیپلماسی ترکیه خوب بوده و ما بد:
واقعا به نظرتون اونا برنده این دوئل شدن؟
خیر اشتباه میکنید ترکیه کشوری است که همواره خود را باخته از یک طرف خواسته خود را عضو اتحادیه اروپا کند و طرفی دیگر با آسیا باشد که هیچگاه نتوانسته جایگاه خود را بدست آورد و همواره در صدد باج دادن به همه طرف ها بوده.
اما درباره بحث خنده دار قطر صحبتی نمیکنم.
درباره عربستان هم که همه میدانید آنان همواره به دنبال ضربه زدن به ایران بوده اند و کلا وهابیت برای ضربه زدن به اسلام بوده است.
جا داره به جای این همه سخن پراکنی بیخود از دولت زحمتکش کمی در خود و گفتار خود تامل بیشتری کنید.
موفق باشید
مجله خواندنی ها
انتشار یافته: ۲۲
ناشناس
IRAN, ISLAMIC REPUBLIC OF
۲۲:۳۸ - ۱۳۹۰/۱۱/۰۷
نا کارآمدی دولت در زمینه های مختلف پوشیده نیست ، ولی برای این سئوال هآ پاسخی هست . . . .
" هزینه این ناکارآمدی را چه کسی باید بدهد ؟ "
" حامیان دولت ، در این هزینه گزاف خودشان را مسئول می دانند ؟"
ناشناس
UZBEKISTAN
۲۲:۴۷ - ۱۳۹۰/۱۱/۰۷
با تشکر از گزارش
وزارت امور خارجه در سیاست خارجی چه جایگاهی دارد. آیا مجری است و یا سیاستگذار. جهت اطلاع سیاست گذار که نیست و در بخش اجرایی با توجه به نهادهای موازی آیا وزارت امور خارجه وظایفی که محول شده باید بازخواست کرد .
بخشی از مواضع خصمانه ای علیه ایران عامل آن موضع گیری مراجع غیر مرتبط است و هیچ برخوردی با آنها نمی شود.
در یک کلام پاسخگویی از این وزارت در چارچوب ماموریتی است که داده می شود . متاسفانه هر جا کم می آورند دیواری کوتاهتر از وزارت امور خارجه پیدا نمی کنند و انتقادات احساسی متوجه این وزارت می شود. تاکید می کنم رعایت انصاف در انتقاد عایت شود.
ناشناس
LIBYA
۲۳:۴۵ - ۱۳۹۰/۱۱/۰۷
در رابطه با این نوشتار دو نکته را نباید از خاطر دور داشت. اول اینکه اصولاَ وزارت امور خارجه هر كشور سیاستگذار نبوده و صرفاً مجري برنامه دولت و کل نطام در حوزه سياست خارجي است. دیگر اینکه باید دید نقطه نظرات مدیران و کارشناسان این وزارتخانه تا چه حد مورد توجه سیاستگذاران بالادست قرار می گیرند. لذا در شرایطی که عوامل متعدد داخلی دست به دست هم داده و در راه تخریب جایگاه بین المللی کشور تلاش و مجاهده!!! میکنند از دستگاه دیپلماسی کشور نمی توان انتظار معجزه داشت.
ناشناس
IRAN, ISLAMIC REPUBLIC OF
۲۳:۴۶ - ۱۳۹۰/۱۱/۰۷
بسيار عالي و بيطرفانه در راستاي منافع ملي تحليل شده بود با تشکر براي اين نقدهاي تخصصي .
ناشناس
-
۲۳:۵۵ - ۱۳۹۰/۱۱/۰۷
واقعا مقاله تون تامل برانگیز است،واقعا این دستگاه دیپلماسی چه میکند؟باز گلی به روی جمال اقای متکی
ناشناس
IRAN, ISLAMIC REPUBLIC OF
۰۲:۱۱ - ۱۳۹۰/۱۱/۰۸
آقای توکلی همه ی میخ ها را به تابوت دیپلماسی کوبیدند اما دریغ از یک راهکار برای برون رفت از وضع موجود . لابد پیشنهاد ایشان این است که وزارت خارجه برود و ماساژور پاهای آل سعود شوند تا علیه ما توطئه نکنند .
ناشناس
IRAN, ISLAMIC REPUBLIC OF
۰۲:۳۲ - ۱۳۹۰/۱۱/۰۸
احمدی نژاد: ایران هیچ مشکلی ندارد. :|
ناشناس
IRAN, ISLAMIC REPUBLIC OF
۰۷:۲۶ - ۱۳۹۰/۱۱/۰۸
تحليل خوب و پخته اي بود
ناشناس
IRAN, ISLAMIC REPUBLIC OF
۰۷:۳۳ - ۱۳۹۰/۱۱/۰۸
این بود مدیرت جهانی،این بود دولت امام زمان!!1
ناشناس
IRAN, ISLAMIC REPUBLIC OF
۰۸:۵۰ - ۱۳۹۰/۱۱/۰۸
از فراروي عزيز بابت انتشار چنين مقالاتي ممنون و متشكرم. , و يك سوال، اگر در يك نگاه كلي به اين موضوع نگاه كنيم اين روند از چه زماني شروع شده؟ بنظر شما نقطه شروع اصلي سال 57 نيست؟ در مقايسه ارزش پول ملي، جايگاه منطقه اي و ساير موارد قياس شده جواب خيلي مشكل نيست.
ناشناس
IRAN, ISLAMIC REPUBLIC OF
۰۹:۲۵ - ۱۳۹۰/۱۱/۰۸
بزرگترین افتخار آقای دکتر و جریانش به حاشیه راندن نیروهای دلسوز و کار آمد و نخبه بوده. دکتر باش تا صبح دولتت بدمد!
ناشناس
IRAN, ISLAMIC REPUBLIC OF
۰۹:۲۸ - ۱۳۹۰/۱۱/۰۸
جهان عرصه رقابت همه جانبه و نفس گیری است که در این مسابقه تنها کسانی می توانند رقابتی قابل قبول داشته باشند که قبلا در یک رقابت آزاد برنده و برگزید شده باشند در حالی که مسئولان ایرانی با حذف دانایان و اهل خرد بر کرسیها تکیه زده اند و درک درستی از حقایق جهان پیرامونی و همچنین وظایف خود ندارند .
مادامی که مدیران در ایران با حمایتهای ویژه .... منصوب میشوند چیزی که قربانی خواهد شد کشور ایران و منافع ملی ان است .
ناشناس
IRAN, ISLAMIC REPUBLIC OF
۰۹:۴۱ - ۱۳۹۰/۱۱/۰۸
شما فقط نظراتی که طعمش به مذاق....تون می خوره انعکاس میدین. بیچاره های سانسورجی .
ناشناس
SAUDI ARABIA
۰۹:۵۳ - ۱۳۹۰/۱۱/۰۸
بالخره باید همه چیزمان به همه چیزمان بخورد. نویسنده محترم مواردی را با ایران مقایسه کرده است که اساسا از بسیاری از جهات قابل مقایسه نیست. اوضاع اقتصادی، روابط خارجی، مسایل داخلی و فاکتورهای دیگر در کشورهای ترکیه ، قطر و عربستان به گونه ای است که به دستگاه سیاست خارجی آنها امکان مانور می دهد. واقعا رئیس دستگاه دیپلماسی ما می تواند یکی از این پشتک واروهایی را که وزیر خارجه ترکیه یا قطر می زند اجرا نماید؟ فعالیت دستگاه دیپلکاسی شرایطی دارد و ابزاری می خواهد. آقای صالحی یکبار می خواست به عربستان برود دیدید چه جوی علیه او براه انداختند. افزون بر آن مگر سیاست خارجی ما صرفا در دست وزارت خارجه است. چه کسی رابطه با انگلیس را به این روز کشاند؟ اظهار نظرهای غیر مسئولانه در رابطه با برخی از کشورها از جانب چه کسانی به روابطمان با دیگر کشورها لطمه می زند؟
ناشناس
IRAN, ISLAMIC REPUBLIC OF
۱۱:۱۴ - ۱۳۹۰/۱۱/۰۸
وزارت خارجه و وزير فعلي دست پخت جريان انحرافي اند ديگه بهتر از اين نميشه
ناشناس
IRAN, ISLAMIC REPUBLIC OF
۱۱:۵۲ - ۱۳۹۰/۱۱/۰۸
سلام ،خسته نباشید
تحلیلی واقعی ،امید که مسئولان بیدار شوند ....
ناشناس
-
۱۲:۴۱ - ۱۳۹۰/۱۱/۰۸
در طی تاریخ نادانی های بسیاری ایران را به تاراج داده است و ما اکنون ناباورانه تاریخ خود و این حجم نادانی را می نگریم و اما اکنون در این برحه از زمان هنوز در متن واقعه ایم و این نا بسامانی ها را می بینیم تا آینده گان چگونه قضاوت کنند. چرخه های تولید جهل واقعیات جهان را بر نمی تابند و همواره با شتابی که میگیرند در حال به ورطه نابودی کشاندن ایران هستند تنها امید مان را باید به نابودی این چرخه های تولید جهل داشته باشیم تا در پس این هزینه های گزاف به منفعتی تاریخی دست بیابیم.
bato-adv
bato-adv
bato-adv
پرطرفدارترین عناوین