قهوه به عنوان یک نوشیدنی در بسیاری از نقاط دنیا مورد مصرف قرار می‌گیرد. قهوه که از دانه‌های قهوه تهیه می‌شود و انواع مختلف دارد، حاوی مواد معدنی و سرشار از آنتیاکسیدان‌ها است. مهمترین ماده موثر در قهوه کافئین است.
به گزارش غفاری دایت، کافئین موجود در قهوه بلافاصله پس از نوشیدن جذب بدن شده و وارد گردش خون می‌گردد و مستقیماً بر روی سیستم اعصاب مرکزی اثر می‌گذارد؛ ابتدا عامل ایجاد آدنوزین که حامل احساس خستگی و خواب‌آلودگی است را از کار انداخته و سپس بر عامل تولید نوراپی نفرین و دوپامین اثر کرده و تولید آن‌ها را افزایش می‌دهد.
قهوه برای چه کسانی خوب است؟ مزایای قهوه برای بسیاری از افراد در سنین مختلف به اثبات رسیده است. علیرغم آنکه نوشیدن یک فنجان قهوه می‌تواند بسیار لذت بخش باشد، به دلیل خواص متعددی که برای سلامتی دارد، انگیزه افراد برای استفاده از این نوشیدنی محبوب را افزایش می‌دهد؛ بنابراین می‌توانید با فراق بال دو تا سه فنجان قهوه در روز مصرف کنید و از مزایای متعدد آن بهره‌مند شوید:
افزایش سطح انرژی و کاهش خواب آلودگی
کمک به افزایش فعالیت‌های فیزیکی و جلوگیری از بی حالی و کرختی در طول روز
کاهش توده چربی بدن و کمک به افزایش سوخت و ساز و در نتیجه لاغری
کاهش ریسک ابتلا به بیماری‌های کبدی نظیر کبد چرب و ...
کمک به کنترل بیماران دیابتی به ویژه دیابت نوع ۲
کاهش ریسک ابتلا به زوال عقل و آلزایمر
کاهش ریسک ابتلا به بیماری پارکینسون
افزایش سلامت و جنبندگی اسپرم‌ها و در نتیجه افزایش قدرت باروری در مردان
بهبود سلامت پوست به دلیل خواص ضد التهابی و ضد پیری
بهبود سلامت قلب با کاهش فشارخون
افزایش تنوع میکروبیوم‌های معده و روده و کمک به فرآیند هضم غذا‌ها و بهبود سلامت گوارشی افراد
کاهش ریسک ابتلا به سنگ کیسه صفرا با پیشگیری از عوامل ابتلا به این بیماری (اگر مبتلا به سنگ کیسه صفرا هستید، از نوشیدن قهوه اجتناب کنید)
حاوی آنتی اکسیدان‌های زیاد و کمک به درمان سلول‌های آسیب دیده
پیشگیری از رشد سلول‌های سرطانی و کاهش التهاب‌ها در بدن که عامل انواع بیماری‌های خود ایمنی و ... هستند
کمک به پیشگیری و درمان افسردگی
یکی از فواید خوردن قهوه کمک به هشیاری و سرحال ماندن در شب امتحان و یا موارد خاص است که لازم است بیدار بمانید. نوراپی نفرین برای حفظ دقت، کنترل احساسات، یادگیری و ادراک ضروری است و دوپامین عامل توانایی، انرژی و لذت است.
به همین دلیل معمولاً دانشجویان و محصلین در شب‌های امتحان که احساس خواب‌آلودگی و خستگی می‌کنند و احساس می‌کنند دیگر قادر به یادگیری بیشتر نیستند؛ پس از مصرف یک فنجان قهوه احساس خوبی پیدا کرده و دیگر خواب آلوده نیستند و کنترل آن‌ها در رفتار و یادگیری‌شان بالا می‌رود و احساس انرژی و خوشحالی بیشتری می‌کنند.
آزمایش‌های مختلف انجام شده بر روی انسان‌ها مشخص گردانده که قهوه می‌تواند بر عملکرد مغز اثر گذاشته و جنبه‌های مختلف آن مثل حافظه، خلق‌وخو، هوشیاری، انرژی و حتی زمان واکنش و عملکرد شناختی را افزایش دهد. کافئین موجب آزاد شدن آدرنالین و در نتیجه تولید انرژی و بالا بردن سوخت و ساز و نشاط در انسان می‌شود. به همین خاطر صبح قبل از بیرون رفتن از منزل و عصر پس از یک روز کاری طولانی، با مصرف یک فنجان قهوه احساس انرژی و شادی و انگیزه برای فعالیت بیشتر پیدا می‌کنید. در ادامه به ویژگی قهوه می‌پردازیم
مهمترین خاصیت قهوه تلخ، به فواید آن برای کبد بر می‌گردد. کبد عضو مهمی در بدن است که بر اثر بیماری‌های متعدد از جمله هپاتیت و کبد چرب که بر آن اثر می‌گذارند، ممکن است دچار بیماری سیروز کبدی شود که به دلیل عفونت مزمن باعث فرسوده شدن کبد می‌گردد.
ثابت شده است که خواص قهوه تلخ برای کبد می‌تواند در برابر سیروز از کبد محافظت کند و کسانی که در روز حدوداً ۴ فنجان قهوه می‌نوشند ۸۰ درصد کمتر در معرض این بیماری هستند. قهوه به طور معمول به همراه شکر و شیر مصرف می‌گردد؛ چنانچه بتوانید قهوه را بدون شکر و به صورت تلخ مصرف کنید اثر آن بیشتر خواهد بود.
همچنین طی آزمایشات مختلف اثر چربی سوزی کافئین به طور کامل بر همگان روشن شده و از آن در مکمل‌های لاغری و رژیم‌ها استفاده می‌شود. یک فنجان قهوه شامل مواد مختلفی مثل ویتامین B۲ و B۵، منگنز و پتاسیم، منیزیم و نیاسین است که چنانچه شما بتوانید در روز ۳ تا ۴ فنجان قهوه بنوشید، مقدار مورد نیاز از مواد ذکر شده برای بدنتان را تامین می‌کنید.
از خواص قهوه این است که می‌تواند خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را کاهش دهد و موجب کاهش ابتلا به بیماری پارکینسون شود ودر برابر ابتلا به آلزایمر و زوال عقل اثر محافظت کننده دارد. مصرف قهوه در جلوگیری از افسردگی و بهبود حالت‌های آن نیز بسیار موثر است.
در مصرف قهوه همچون دیگر مواد باید اعتدال را رعایت کرد. قهوه به مقدار خیلی کم باعث افزایش فشار خون می‌گردد، برای همین برای کسانی که دچار پرفشاری خون هستند، تاثیر مناسبی ندارد. علاوه‌بر آن قهوه موجب دفع مقدار کمی کلسیم در بدن می‌شود که پس از مصرف اضافه آن ممکن است موجب پوکی استخوان گردد.
از عوارض قهوه و اضافه استفاده کردن از قهوه می‌تواند با اثر گذاشتن بر روی سیستم عصبی مانع خواب و تحریک پذیری شما گردد و همچنین در پاره‌ای گزارش‌ها، رفلاکس و بازگشت اسید معده و سوزش معده در افراد مستعد دیده شده است.
قهوه همچون چای دارای مقداری تامین است؛ بنابراین کسانی که دچار کم‌خونی فقر آهن هستند باید ۱ ساعت قبل از غذا و یا دو ساعت بعد از آن قهوه را بنوشند. همچنین، چون قهوه بر سیستم عصبی اثر می‌گذارد، کاهش مصرف و یا عدم مصرف آن در طول دوران بارداری بهتر است. چنانچه خانمی دچار سقط‌های مکرر و یا مشکلات باروری است باید مصرف آن را به طور کامل قطع کند.
دانه قهوه در طبیعت به یک صورت یافت می‌شود، اما بسته به نوع فرآوری آن به انواع قهوه ترک، قهوه فرانسه و قهوه اسپرسو تقسیم می‌شود. در تهیه پودر قهوه ابتدا دانه‌های قهوه برشته می‌گردد، سپس آسیاب می‌شود تا قابل استفاده گردد.
تفاوت خواص قهوه ترک، فرانسه و اسپرسو در میزان برشتگی و آسیاب شدگی آن‌ها و سپس طرز پخت آن‌ها است؛ بنابراین فواید و مضرات قهوه اسپرسو با سایر انواع قهوه بسیار مشابه است. در مرحله برشته کردن، قهوه ترک بین ۵۰ تا ۶۰ درصد، قهوه فرانسه بین ۶۰ تا ۷۰ درصد و قهوه اسپرسو بیشتر از ۷۰ درصد برشته می‌گردد. در مرحله آسیاب شدن از همه نرم‌تر و بیشتر قهوه ترک و سپس قهوه اسپرسو کمتر آسیاب می‌شود و قهوه فرانسه نیز به طور کلی خیلی آسیاب نمی‌شود.
در تهیه قهوه ترک، آن را داخل آب سرد مخلوط کرده و روی حرارت می‌گذاریم تا به نقطه جوش دما برسد، اما نجوشد و سپس استفاده می‌گردد. قهوه فرانسه در دستگاه فرنچ پرس قهوه‌ساز‌های بزرگ صنعتی داخل آب جوش مخلوط شده و سپس شیرابه آن استفاده می‌گردد. قهوه اسپرسو در دستگاه مخصوص بالاتر از سطح آب قرار گرفته و سپس با فشار بخار آب شیرابه آن خارج شده و در ظرف دیگری جمع می‌گردد و مصرف می‌شود.
با توجه به نوع پخت قهوه ترک بسیار غلیظ، قهوه اسپرسو در حد متوسط و قهوه فرانسه رقیق‌تر است. از اینرو مقدار مصرفی قهوه در هر کدام از آن‌ها متفاوت است. برای سرو قهوه ترک از فنجان‌های بسیار کوچک استفاده می‌شود، قهوه اسپرسو از فنجانی کمی بزرگتر و برای سرو قهوه فرانسه می‌توان حتی از لیوان استفاده کرد.
با توجه به توضیحات داده شده از آنجا که همگی از یک نوع دانه قهوه تهیه می‌گردند دارای خواص مشابه بوده و فقط بسته به پخت آن مقدار مصرف و طعم آن متفاوت می‌گردد؛ پس از آنجایی که فواید قهوه ترک با فواید قهوه فرانسه و خواص اسپرسو تفاوتی ندارد، انتخای آن‌ها به ذائقه مصرف کننده بستگی دارد.
قهوه برای چه کسانی مضر است؟ بر خلاف فواید و خواص متعددی که مصرف قهوه دارد، مصرف این نوشیدنی دارای محدودیت‌هایی است و برای همه افراد مناسب نیست. برخی از مهمترین عوارض مصرف قهوه و اثرات قهوه بر بیماری‌های مختلف عبارتند از:
بی خوابی
استرس و اضطراب به دلیل کافئین بالا
ضرر قهوه برای افراد مستعد تپش قلب
سردرد و سرگیجه
افزایش خستگی در صورت مصرف مداوم و مکرر
افزاش فشار خون (در صورت مصرف زیاد از حد)
سوزش معده
لرزش عضلات (یکی از نادر‌ترین ضرر‌های قهوه)
کم آبی بدن و تکرر ادرار
افزایش ریسک ابتلا به پوکی استخوان در صورت تغذیه نادرست و به ویژه برای خانم‌های یائسه
افزایش سطح کلسترول خون در مواردی که قهوه فیلتر نشده یا تصفیه نشده یا دم نشده مصرف کنید
قهوه چه خاصیتی دارد؟ مهمترین ماده موثر قهوه کافئین است و طی آزمایشات مختلف انجام شده اثبات شده که کافئین عامل موثری در چربی سوزی است. در بیشتر دارو‌ها و مکمل‌های لاغری از کافئین استفاده می‌شود و حتی در پاره‌ای مواقع برای لاغری‌های موضعی از مواد همراه با کافئین زیاد در موضع به صورت تزریقی استفاده می‌شود. چنانچه قهوه را به صورت تلخ و بدون استفاده از شکر یا شیر استفاده کنید، اثر لاغری آن و چربی سوزی آن بیشتر می‌گردد.
