سفر یک روزنامه از اصفهان به اروپا

روزنامه باختر امروز، یکی از قدیمی‌ترین نشریات شهر تهران است که ابتدا از ۱۳۱۴ تا ۱۳۲۰ در اصفهان و از ۱۳۲۱ تا ۱۳۲۵ در تهران منتشر می‌شد.

به گزارش همشهری آنلاین، انتشار دوره جدید روزنامه باختر امروز در تهران از ۱۴ تیر ۱۳۲۱ به صاحب امتیازی نصرالله سیف پور فاطمی و سردبیری حسین فاطمی آغاز شد. اغلب سرمقاله‌های این روزنامه را فاطمی می‌نوشت و در این نوشته‌ها به مخاطبانش که مسئولان حکومتی بودند، حمله می‌کرد. همچنین به خبر‌های مجلس و تفسیر اخبار می‌پرداخت.

اردشیر آل عوض، تهران پژوه و محقق، درباره این روزنامه، می‌گوید: «در بیش‌تر شماره‌های سال‌های جنگ جهانی دوم نقشه‌هایی از آخرین تحولات جنگ در آن چاپ می‌شد که در مطبوعات آن دوره ایران کم سابقه بود. اخبار محاکمه‌های سرپاس مختاری رئیس شهربانی و اطلاعات دوره رضاخان، دکتر احمدی مأمور قتل زندانیان سیاسی، و دیگر هم‌دست‌انشان، حتی متن کامل پرونده‌ها و ادعانامه‌ها هم از جمله موضوعاتی بود که در شمارگان نخست این نشریه منتشر شد. این روزنامه در مدت فعالیت ۴ساله خود، چندین بار توقیف شد.

روزنامه باختر، به دنبال سفر حسین فاطمی به اروپا برای ادامه تحصیل، در فروردین ۱۳۲۵ تعطیل شد و پس از آن‌که فاطمی در ۱۳۲۸ به ایران بازگشت، روزنامه دیگری را به نام «اخترامروز» دایر کرد. روزنامه باختر امروز از ۹ تیر۱۳۲۸ به صورت پیش‌شماره و از ۸ مرداد همان سال با شماره مسلسل منتشر می‌شد. لوگوی روزنامه به خط نستعلیق و در سمت راست صفحه اول و بعد‌ها زیر تیتر اول روزنامه قرار داشت.

قیمت تک‌شماره یک ریال و بعد‌ها به یک ریال و نیم و دو ریال رسید و نرخ اشتراک ۳ ماهه ۱۵۰، ۶ ماهه ۲۵۰ و سالانه ۴۰۰ ریال تعیین شد. نشانی دفتر تهران، لاله‌زار، کوچه مهران، پاساژ بختیاری‌ها و بعدتر به میدان بهارستان، کوچه نظامیه، منتقل شد.»

این روزنامه ابتدا در چاپخانه باختر امروز، سپس در چاپخانه‌های مظاهری، خواندنی‌ها و تابان چاپ می‌شد. از زمانی که جبهه ملی ایران به رهبری دکتر محمدمصدق تشکیل شد، روزنامه باختر امروز منعکس کننده دیدگاه‌ها و مواضع او بود.

آل عوض می‌گوید: «پس از تشکیل دولت مصدق و انتخاب فاطمی به سمت معاونت نخست وزیر و سخنگوی دولت، و سپس وزیر امور خارجه، باختر امروز گرچه به صورت غیررسمی، اما عملاً سخنگوی دولت مصدق و نشریة جبهه ملی ایران به شمار می‌رفت. باختر امروز در سال ۱۳۳۰ در ۳۰هزار نسخه چاپ می‌شد، رقمی که تا آن زمان در مطبوعات ایران بی‌سابقه بود.

پس از مرگ دکتر فاطمی، روزنامه باختر امروز چند بار در خارج از ایران منتشر شد. نخستین بار در ۲۹ اسفند ۱۳۳۹ هفته نامه‌ای با عنوان باخترامروز در مونیخ زیر نظر خسرو صولت قشقایی و سردبیری محمد عاصمی تا روز ۱۵ آبان سال۱۳۴۱ و در ۳۷ شماره به مدت ۲ سال انتشار یافت.

دومین بار، باختر امروز بین سال‌های ۱۳۴۲ تا ۱۳۴۴ در آمریکا و با نظارت علی شایگان در۱۰ شماره منتشر شد. سومین نشریه به صورت ماهانه از شهریور سال ۱۳۴۹ تا دی سال ۱۳۵۵ در ۷۷ شماره در عراق چاپ و منتشر شد.

این نشریات علی رغم ادعای نزدیکی با جبهه ملی ایران، مشابهت بسیار اندکی از لحاظ صورت و محتوا با "باختر امروز" اصلی داشتند.»