رودخانه‌های نارنجی؛ عجیب، اما نگران‌کننده

به گفته محققان، آب‌های رودخانه‌های آلاسکا به رنگ نارنجی روشن متمایل به زرد درآمده و بسیار اسیدی شده است. رنگ این رودخانه‌های آلوده چنان غیرمعمول است که از فضا نیز می‌توان آن را مشاهده کرد. دانشمندان پیش‌بینی می‌کنند که این وضع در آینده بسیار بدتر خواهد شد.

به گزارش دیجیاتو، در این مقاله این پدیده حیرت‌انگیز و عجیب را باهم بررسی می‌کنیم.

رودخانه‌های زرد-نارنجی رنگ آلاسکا

در مطالعه جدیدی که در ماه گذشته در مجله «Communications Earth & Environment» منتشر شد، پژوهشگران حداقل ۷۵ رودخانه و نهر نارنجی‌رنگ را در منطقه‌ای به‌اندازه ایالت تگزاس در رشته‌کوه «بروکس» آلاسکا شناسایی کردند. بیشتر رودخانه‌های آسیب‌دیده در ابتدا از طریق بررسی‌هایی که با هلیکوپتر بر فراز منطقه صورت می‌گرفت، شناسایی شدند.

«جان اودانل»، بوم‌شناس و نویسنده ارشد این مطالعه، در بیانیه‌ای اعلام کرد: «هرچه بیشتر به اطراف پرواز می‌کردیم، متوجه رودخانه‌ها و نهر‌های نارنجی‌رنگ بیشتری می‌شدیم؛ مناطق خاصی وجود داشتند که تقریباً مانند شیر-پرتقال به‌نظر می‌رسیدند.»

چرا رودخانه‌های آلاسکا تغییر رنگ داده‌اند؟

دانشمندان در بررسی علت اینکه چرا رودخانه‌ها به رنگ زرد-نارنجی تغییر رنگ داده‌اند، دریافتند که فرایند ذوب یخ‌های قطبی مقدار زیادی از فلزات سمی را در مسیل‌ها و رودخانه‌ها آزاد کرده است. به گفته محققان، آلودگی رنگی – که از فضا نیز قابل مشاهده است – یک کابوس بالقوه زیست‌محیطی محسوب می‌شود – و احتمالاً در سال‌های آینده بدتر خواهد شد.

بخشی از رودخانه «کوتوک» در پارک ملی قطب شمال؛ وقتی از بالا (تصویر ماهواره‌ای) به آن نگاه می‌شود، چنین به‌نظر می‌رسد که گویی رنگ نارنجی در آن ریخته شده است.

بررسی شیمیایی این رودخانه‌ها و مسیل‌ها نشان داد که مقادیر بسیار زیادی از فلزات روی، نیکل، مس، کادمیوم و آهن در آن‌ها وجود دارد و این رنگ نارنجی تا حد زیادی ناشی از وجود همین فلزات است. محققان همچنین دریافتند که این آب‌های آلوده به‌طور غیرمعمول اسیدی هستند: «برخی از رودخانه‌های کوچک‌تر pH حدود ۲.۳ داشتند که تقریباً معادل pH آبلیمو (۲.۳) یا سرکه (۲.۹) است.»

ایده اصلی این مطالعه در سال ۲۰۱۸ شکل گرفت. در آن زمان، محققان از رودخانه‌ای آلوده بازدید کردند که تا یک سال قبل از آن شفاف و تمیز بود. به‌دنبال کشف پاسخ چرایی این تغییرات، تصاویر ماهواره‌ای از رودخانه‌های آن منطقه نشان دادند که ظاهراً قدمت این رودخانه‌های نارنجی‌رنگ به سال ۲۰۰۸ بازمی‌گردد!

به باور دانشمندان، غلظت بالای این فلزات و نیز افزایش اسیدیته این آب‌ها می‌تواند به ذوب‌شدن لایه‌های یخی قطب شمال مرتبط باشد. با توجه به تغییرت اقلیمی و افزایش بی‌وقفه دمای کره زمین – که ناشی از فعالیت‌های انسانی است – مواد معدنی که قبلاً در یخ‌ها به دام افتاده بودند، برای اولین‌بار پس از هزاران سال، در معرض باران قرار گرفته‌اند؛ سپس در آب‌ها حل شده و به مسیل‌ها و رودخانه‌ها ریخته‌اند.

زیستگاه‌ها در کمین!

در اثر آلوده شدن آب‌ها با غلظت بالایی از مواد معدنی مذکور، نه‌تن‌ها زیستگا‌ه‌ها از نظر ظاهری تغییر شکل داده‌اند، بلکه این وضعیت برای اکثر آبزیان بسیار خطرناک است؛ به‌ویژه اینکه سمی بودن آب‌ها بر تخم‌ریزی ماهی‌ها و مهاجرت آن‌ها به مناطق تخم‌ریزی اثرگذار است و این موضوع می‌تواند اثرات مخربی بر شیلات آن منطقه بگذارد.

رودخانه‌هایی که قبلاً شفاف و تمیز بودند، اکنون به‌طور غیرطبیعی نارنجی به‌نظر می‌رسند. در این تصویر، بخش آلوده رودخانه کوتوک در کنار بخش بکری از همان رودخانه، جاری است.

چرخه افزایش دما، افزایش آلودگی‌های زیست‌محیطی

محققان می‌گویند به‌سختی می‌توان تخمین زد که در این مدت چه مقدار فلز در رودخانه‌ها حل شده است. آن‌ها درحال‌حاضر، درحال طراحی آزمایش‌هایی برای تعیین مقیاس این آسیب اقلیمی در سال جاری هستند. بااین‌حال، محققان نگرانند که با توجه به رکوردشکنی دما در سال گذشته، یخ‌های بیشتری ذوب شوند که این موضوع باعث آزادسازی بیشتر این فلزات در آب‌ها می‌شود. به گفته آن‌ها، با ادامه افزایش دما در دهه‌های آینده، این آلودگی احتمالاً افزایش خواهد یافت.

دانشمندان می‌گویند در آینده، همان‌طور که آب با گذشت زمان اسیدی‌تر می‌شود، فرایند حل‌شدن فلزاتِ بیشتر، آسان‌تر شده و این موضوع یک «حلقه بازخورد مثبت» ایجاد می‌کند و مشکل آلودگی به‌شکل تصاعدی بدتر می‌شود. همچنین با افزایش روند ذوب یخ‌های قطبی، رودخانه‌های بیشتری در مناطقی مثل آلاسکا و سیبری شکل می‌گیرند که این مسئله را تشدید می‌کند.

علاوه‌براین، ذوب‌شدن یخ‌های قطبی می‌تواند پیامد‌های زیان‌بار دیگری مانند انتشار گاز‌های گلخانه‌ای بیشتر در جو، فعال‌شدن مواد رادیواکتیو، انتشار ویروس‌های باستانی و... داشته باشد که همگی می‌توانند سبب آلودگی‌های بیشتری شوند.