چه کشور‌هایی نتانیاهو را بازداشت خواهند کرد؟

در صورت صدور حکم نهایی دیوان کیفری بین‌المللی مبنی بر دستگیری نتانیاهو و گالانت، ۱۲۴ کشوری که این دیوان را به رسمیت می‌شناسند، موظف به دستگیری نخست‌وزیر و وزیر جنگ اسرائیل هستند.

به گزارش مهر، هر روز که از جنایت‌ها و نسل‌کشی‌های اسرائیل در نوار غزه می‌گذرد، بر فشارهای جهانی و انزوای سیاسی این رژیم افزوده می‌شود که اقدام اخیر «دیوان کیفری بین‌المللی» (ICC) در این راستا قابل ارزیابی است.

روز دوشنبه ۲۰ می (۳۱ اردیبهشت)، «کریم خان» دادستان کل دیوان کیفری بین‌المللی درخواستی برای صدور حکم بازداشت «بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر و «یوآو گالانت» وزیر جنگ اسرائیل ارائه و اعلام کرد که این تصمیم به خاطر کشتار فلسطینیان، ایجاد گرسنگی به عنوان روشی برای جنگ، جلوگیری از رسیدن کمک‌های بشردوستانه به نوار غزه و هدف قرار دادن عمدی غیرنظامیان گرفته شده‌است.

خیز کشورهای جهان برای اجرای حکم دیوان و بازداشت نتانیاهو

برخلاف مخالفت چند کشور از قبیل آمریکا، انگلیس، جمهوری چک و اتریش از تصمیم دیوان کیفری بین‌المللی اما گویی درخواست دادستان کل دیوان برای دستگیری نتانیاهو با استقبال بسیاری از کشورها حتی متحدان اروپایی کاخ سفید مواجه شده‌است.

«ماکو» تارنمای شبکه تلویزیونی ۱۲ اسرائیل فاش کرد، در صورتی که قاضی‌های دادگاه بین‌المللی لاهه حکم بازداشت بین‌المللی نتانیاهو و گالانت را صادر کنند، آن‌ها از سفر به ۱۲۴ کشور جهان محروم خواهند شد.

در این گزارش آمده‌است در صورتی که سه قاضی دادگاه کیفری بین‌المللی در لاهه با صدور حکم بازداشت نخست‌وزیر و وزیر جنگ اسرائیل موافقت کنند، این دو از این پس نخواهند توانست به هیچیک از کشورهای امضا کننده توافق رم سفر کنند. آن‌ها دیگر اجازه سفر به کشورهایی همچون، آلمان، هلند، یونان، فرانسه، ژاپن، اسپانیا و دولت فلسطین را نخواهند داشت، در حالی که در ذیل خبر خود نام هر ۱۲۴ کشور از قاره‌های مختلف جهان را در این ارتباط ذکر کرد.

به محض اعلام درخواست دادستان کل دیوان مبنی بر بازداشت نتانیاهو و گالانت، شاهد استقبال جهانی از این تصمیم بودیم. «جوزف بورل» مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در واکنش به درخواست دادستانی دیوان کیفری بین‌المللی، تاکید کرد که تمام کشورهای عضو این نهاد بین‌المللی باید از تصمیمات آن تبعیت کنند.

کشورهای آلمان، فرانسه، بلژیک و اسلوونی با انتشار بیانیه‌هایی حمایت خود را از تصمیم دادگاه بین‌المللی کیفری برای صدور قرار بازداشت این افراد اعلام کردند. «اولاف شولتز» صدراعظم آلمان روز پنجشنبه گفت چنانچه دیوان بین‌المللی کیفری اقدام به صدور قرار بازداشت برای نتانیاهو کند، او را در صورت پا گذاشتن به خاک آلمان بازداشت خواهد کرد.

وزارت امور خارجه فرانسه سه‌شنبه شب در بیانیه‌ای اعلام کرد: پاریس از دادگاه بین‌المللی کیفری، استقلال آن و مبارزه با مصونیت از مجازات در همه شرایط حمایت می‌کند. عاملان جنایات ارتکابی در غزه باید بدون توجه به مقام و موقعیت آن‌ها و بدون استثنا در بالاترین سطح محاکمه شوند.

خانم «حاجه لحبیب» وزیر امور خارجه بلژیک نیز در حساب کاربری خود در رسانه اجتماعی ایکس (توئیتر سابق)، نوشت: بروکسل حمایت کامل خود از دادگاه بین‌المللی کیفری را اعلام می‌کند. جنایات ارتکابی در غزه باید بدون توجه به عاملان آن در بالاترین سطح مورد پیگرد قانونی قرار گیرد.

وزارت خارجه اسلوونی هم در حساب کاربری خود در رسانه اجتماعی ایکس (توئیتر سابق)، نوشت: عاملانی که جنایات جنگی و جنایات علیه بشریت را از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ (۱۵ مهر ۱۴۰۲) در نوار غزه مرتکب شده‌اند باید مستقل و بی‌طرفانه و بدون توجه به مقام و موقعیت آن‌ها و بدون استثنا مورد پیگرد قانونی قرار گیرند.

حتی برخی کشورهایی که در زمره سازشکاران با اسرائیل قرار دارند نیز از اجرای حکم دیوان کیفری بین‌المللی خبر داده‌اند به عنوان نمونه «ایمن الصفدی» وزیر امور خارجه اردن در کنفرانس خبری مشترک با همتای سوئدی خود، گفت: قوانین بین‌المللی برای اجرا، وضع شده‌اند و سازمان‌ها و نهادهای چندجانبه از جمله نهادهای کیفری برای عمل به مسوولیت‌هایشان در زمینه اجرای عدالت ایجاد شده‌اند تا اثبات کنند که هیچ کسی فراتر از قانون نیست و قوانین باید در تعامل با همگان اجرا شود.

تا کنون دیوان حکم بازداشت چه مقام‌هایی را صادر کرده‌است؟

دیوان کیفری بین‌المللی تا به امروز حکم بازداشت و دستگیری چندین مقام جهان را صادر کرده‌است که در ادامه به برخی از مهمترین این موارد اشاره می‌شود؛

۱. عمر البشیر: در چهارم مارس ۲۰۰۹ دیوان کیفری بین‌المللی حکم بازداشت «عمرالبشیر» رئیس‌جمهوری سودان را به اتهام مشارکت غیرمستقیم در ارتکاب جنایت‌های جنگی و جنایت‌ها علیه بشریت در «دارفور» صادر کرد.

۲. معمر قذافی: دیکتاتور سابق لیبی به جنایت علیه بشریت در جریان سرکوب اعتراض‌ها در سال ۲۰۱۱ متهم شد. حکم بازداشت وی از سوی دیوان کیفری بین‌المللی صادر اما او قبل از دستگیری کشته شد.

۳. سیف الاسلام قذافی: پسر معمر قذافی نیز در سال ۲۰۱۱ به اتهام جنایت علیه بشریت در جریان سرکوب اعتراض‌ها در لیبی، حکم بازداشتش از سوی دیوان کیفری صادر شد.

۴. لوران باگبو: رئیس‌جمهور سابق ساحل عاج که به اتهام جنایت علیه بشریت در جریان خشونت‌های پس از انتخابات سال ۲۰۱۰ حکم بازداشتش صادر شد.

۵. جوزف کونی: رهبر گروهی شبه‌نظامی به نام ارتش مقاومت پروردگار در اوگاندا در سال ۲۰۱۲ به اتهام جنایت جنگی و جنایت علیه بشریت محکوم و حکم دستگیری وی صادر شد.

۶. توماس لوبانگا: «توماس لوبانگا دی یلو» در مارس سال ۲۰۱۲ میلادی توسط «شعبه اول دادرسی» دیوان نسبت به ارتکاب ارتکاب جرایم جنگی از طریق مشارکت در به خدمت گرفتن «کودک سربازان» زیر ۱۵ سال در گروه نظامی «نیروهای میهن پرست برای آزادی کنگو» و همچنین مشارکت دادن آن‌ها در مخاصمه‌های مسلحانه مجرم شناخته و محکوم شد.

۷. ژان-پی‌یر بمبا: رهبر نظامی کنگو و معاون رئیس‌جمهور سابق جمهوری دموکراتیک کنگو در سال ۲۰۱۶ به جنایت‌های جنگی و جنایت علیه بشریت در جمهوری آفریقای مرکزی محکوم اما در سال ۲۰۱۸ در دادگاه تجدید نظر تبرئه شد.

۸. احمد الفقی المهدی: این عضو گروه افراطی انصار دین در مالی در سال ۲۰۱۳ از سوی دادستان دیوان کیفری بین‌المللی متهم به ارتکاب جرایم جنگی از طریق «هدایت عامدانه حمله‌ها علیه ساختمان‌های مذهبی و بناهای تاریخی» شد. این اولین بار بود که اتهام صدمه رساندن به میراث فرهنگی و بناهای مذهبی نزد دیوان کیفری بین‌المللی مطرح می‌شد. او پس از بازداشت توسط دولت نیجر از سوی مقام‌های این کشور، تحویل دیوان کیفری بین‌المللی شد.

۹. بوسکو نتاگندا: فرمانده نظامی کنگو در سال ۲۰۱۹ به اتهام جنایت‌های جنگی و جنایت علیه بشریت از جمله قتل، تجاوز و استفاده از کودکان به عنوان سرباز متهم و در سال ۲۰۲۰ به ۳۰ سال زندان محکوم شد.

۱۰. دومینیک اونگوین: یکی از فرماندهان ارشد ارتش مقاومت خدا در اوگاندا در سال ۲۰۲۱ به اتهام جنایت‌های جنگی و جنایت علیه بشریت متهم و در سال ۲۰۲۲ به ۲۵ سال زندان محکوم شد.

۱۱. علی کوشیب: «علی محمد علی عبد الرحمان» (علی کوشیب) در روز ۹ ژوئن ۲۰۲۰ پس از آنکه داوطلبانه و پیرو حکم بازداشت صادر شده توسط دیوان کیفری بین‌المللی در تاریخ ۲۷ آوریل ۲۰۰۷، خود را به جمهوری آفریقا مرکزی تسلیم کرد، تحت بازداشت دیوان درآمد. کوشیب متهم به ارتکاب جرایم جنگی و جنایت علیه بشریت در دارفور (سودان) بود.

۱۲. ولادیمیر پوتین: در سال ۲۰۲۳ دیوان کیفری بین‌المللی حکم بازداشت رئیس‌جمهوری روسیه را به اتهام جنایت‌های جنگی صادر کرد. این اتهام‌ها به انتقال غیرقانونی کودکان از مناطق اشغالی اوکراین به روسیه مربوط می‌شد. این اقدام در جریان جنگ روسیه و اوکراین صورت گرفته‌بود و دیوان کیفری بین‌المللی این عمل را به عنوان جنایت جنگی مورد پیگرد قرار داد.

۱۳. نتانیاهو و گالانت: هفته گذشته تصمیم بازداشت این دو مقام اسرائیل به خاطر کشتار فلسطینیان، ایجاد گرسنگی به عنوان روشی برای جنگ، جلوگیری از رسیدن کمک‌های بشردوستانه به نوار غزه و هدف قرار دادن عمدی غیرنظامیان صورت گرفت.

با نگاهی به تمامی احکام بازداشتی فوق‌الذکر، این اولین باری که دیوان کیفری بین‌المللی رئیس یکی از نزدیک‌ترین متحدان آمریکا را هدف قرار می‌دهد. آمریکا حتی اگر به بهانه‌عدم شناسایی دیوان کیفری از اجرای حکم (در صورت نهایی شدن) سر باز بزند اما ۱۲۴ کشوری که دادگاه را به رسمیت می‌شناسند، موظف به دستگیری نخست‌وزیر و وزیر جنگ اسرائیل هستند. حتی در صورت‌عدم دستگیری این ۲ مقام اسرائیلی، این اقدام بجای دیوان کیفری، عمق انزوای سیاسی بین‌المللی رژیم اشغالگر را به تصویر کشیده‌است.