مغز متفکر اوکراین در عقب راندن روسیه کیست؟

ابتکاراتی که روسیه و اوکراین در میدان نبرد به کار می‌گیرند، صحنه نبرد را روزی به نفع مهاجم و روزی به نفع مدافع تغییر می‌دهد. اکنون اوکراین به‌طور چشمگیری به دنبال برتری از طریق استفاده از هوش مصنوعی است و در این مسیر از روسیه پیشی گرفته است.

به گزارش خبرآنلاین، تابستان سال ۲۰۲۲ روسیه برای تأمین نیروهایش در شهر دنیپرو اوکراین، نیاز به پل پیدا کرد و آن را ساخت. اکنون در آستانه حملات موشکی اوکراین به پل آنتوفوسکی مقامات اوکراینی به‌دقت در حال پژوهش هستند، و در این پژوهش‌ها دو موضوع به‌شدت موردبررسی قرارگرفته‌اند: موضوع اول اینکه آیا تخریب پل باعث وحشت سربازان روس و بازگشتشان به خانه می‌شود؟ و موضوع دیگر و مهم‌تر این است که دولت اوکراین چگونه می‌تواند ضربه واردشده به روحیه سربازان خود را به حداکثر برساند؟

موسسه OMI، کارگروه تحقیقاتی خود را برای این ارزیابی‌ها به کمک هوش مصنوعی ایجاد کرد. الگوریتم هوش مصنوعی همه اطلاعات موجود از مصرف الکل و جابه‌جایی جمعیت گرفته تا کلیدواژه‌های جست‌وجوی اینترنتی سربازان روس را بررسی می‌کند. اوکراین برای تصمیمات مهم، برای مثال حملات احتمالی آینده به پل کرچ روسیه، که تنها ارتباط مستقیم زمینی بین روسیه و کریمه است به چنین ارزیابی‌هایی نیاز دارد.

به نظر می‌رسد که اوکراین، به‌طور چشمگیری به دنبال برتری از طریق استفاده از هوش مصنوعی است. یک سرهنگ اوکراینی که در توسعه تسلیحات مشارکت دارد می‌گوید یکی دیگر از کاربرد‌های نظامی Ai، شناسایی اهداف است؛ طراحان پهپاد، معمولاً Chatgpt را به‌عنوان «نقطه شروع» برای ایده‌های مهندسی، مانند تکنیک‌های جدید برای کاهش آسیب‌پذیری در برابر پارازیت روسی، جستجو می‌کنند.

مدل‌های هوش مصنوعی می‌توانند با الگوریتم‌هایی مبتنی بر تصویر و متن، سرنخ‌هایی بیابند و آن‌ها را در کنار یکدیگر قرار دهند و سپس مکان احتمالی یک سیستم تسلیحاتی یا تجمع نیرو‌ها را حدس بزنند. تحلیلگر این موسسه می‌گوید استفاده از این رویکرد با کمک هوش مصنوعی، اجازه می‌دهد تا به‌طورمعمول روزانه دو تا پنج هدف ارزشمند را پیدا کنند؛ آن‌ها هم این اطلاعات را به‌سرعت در اختیار ارتش اوکراین قرار می‌دهند و درنهایت برخی از اهداف منهدم می‌شوند.

هوش مصنوعی به روش‌هایی دیگری هم کمک می‌کند. شرکت Semantic Force مدل‌هایی را توسعه می‌دهد که متن و تصاویر آنلاین یا آپلود شده را در پاسخ به پرسش‌ها بررسی می‌کنند. بسیاری از مشتریان SemanticForce از این سیستم به‌صورت تجاری برای نظارت بر احساسات و نظرات عمومی در مورد نمانام‌های خود استفاده می‌کنند.

اکنون اوکراینی‌ها می‌توانند از این مدل برای نقشه‌برداری از مناطقی استفاده کنند که احتمالاً نیرو‌های روسی ازنظر روحی و تدارکات در آن مناطق ضعیف هستند به این صورت که هوش مصنوعی سرنخ‌هایی را در تصاویر و فیلم‌ها ازجمله فیلم‌های پهپاد‌ها و سربازان و ... که در رسانه‌های اجتماعی هستند را بررسی می‌کند و اطلاعات جمع‌آوری کرده‌اش را ارائه می‌دهد.

آن‌ها همچنین سرنخ‌هایی درباره ضعف‌های نظامی روسیه جمع‌آوری می‌کنند. برای این کار از هوش مصنوعی SemanticForce استفاده می‌شود تا گزارش‌هایی درباره فعالیت‌های گروه‌های روسی ازجمله جمع‌آوری کمک مالی و تهیه بسته‌های مراقبتی برای بخش‌هایی از جبهه نیاز دارند، تهیه کند. این الگوریتم‌ها به‌قدری قوی هستند که می‌توانند تشخیص دهند که کدام محتوا‌ها غلط است و یا توسط ربات‌ها منتشرشده است.

هوش مصنوعی در کمین جاسوس‌ها

تحلیلگران، این هوش مصنوعی را در مواجهه با نرم‌افزاری که مبدأ تماس تلفنی را پنهان می‌کند، تقویت می‌کنند. افرادی وجود دارند که برای روسیه جاسوسی می‌کنند و یا به‌نوعی به آن‌ها کمک می‌کنند؛ در این مورد هم هوش مصنوعی به اوکراینی‌ها کمک می‌کند. آن‌ها به کمک هوش مصنوعی افراد خائن یا مستعد خیانت را شناسایی می‌کنند. معاون سابق وزیر سیاست اطلاعات اوکراین می‌گوید افرادی که به این بازار اطلاعاتی کمک می‌کنند شناسایی و توسط آژانس اطلاعاتی اوکراین دستگیر می‌شوند.

مدتی است که استفاده از هوش مصنوعی درحال‌توسعه است. زلنسکی رئیس‌جمهور اوکراین، در نوامبر ۲۰۱۹ خواستار افزایش گسترده استفاده از فناوری برای امنیت ملی شد. نتیجه این خواسته او یک مدل استراتژیک است که توسط nsdc ساخته و اجرا می‌شود که متن، آمار، عکس و ویدیو را دریافت می‌کند. رئیس ستاد nsdc، می‌گوید که این مرکز که مرکز ارزیابی تهدیدات (cota) نامیده می‌شود، طیف وسیعی از اطلاعات را دریافت می‌کند که برخی از آن‌ها توسط هکر‌ها به‌دست‌آمده است. این مدل از قیمت‌ها، استفاده از تلفن، مهاجرت، تجارت و انرژی گرفته تا سیاست، دیپلماسی و تحولات نظامی و حتی تعداد سلاح‌ها در تعمیرگاه‌ها شناسایی می‌کنند.

اپراتور‌های cota این مدل را مدلی سازنده می‌نامند، چراکه خروجی مدل‌های کوچک‌تری مانند نرم‌افزار Palantir و Delta را نیز دریافت می‌کند. به گفته یکی از کارشناسان ارشد nsdc، خروجی cota درنهایت مقامات ارشد را در مورد مسائل حساس، ازجمله سیاست بسیج، راهنمایی می‌کند. برای مثال گفته می‌شود که زلنسکی بیش از ۱۳۰ بار ازجمله صبح روز تهاجم کامل روسیه از ارزیابی کامل cota مطلع شد. ظاهراً دسترسی به بخش‌ها و یا مدار‌های cota برای برخی بیمه‌گران، وزارتخانه‌های خارجه و وزارت انرژی آمریکا فراهم‌شده است.

البته ناگفته نماند که این دستیابی گسترده اوکراین به اطلاعات، ناشی از تمایل گسترده جامعه برای کمک در دفاع از کشور است. برای مثال شهروندان اطلاعاتی که شامل تصاویر می‌شود و به ارتش کمک می‌کند را در یک برنامه دولتی به نام diia آپلود می‌کنند. حتی کسب‌وکار‌ها اطلاعات در دسترس خود ازجمله فعالیت مراکز داده را در اختیار آن‌ها قرار می‌دهند.

یکی از کارکنان سازمان غیردولتی Zero Line کیف که به سربازان کیت ارائه می‌کند و زمانی را در جبهه صرف مطالعه اثربخشی جنگ می‌کند، استفاده اوکراین از هوش مصنوعی را به‌عنوان یک «نقطه روشن» توصیف می‌کند. اما هنوز نگرانی‌هایی در این مورد وجود دارد، برای مثال منابعی که اطلاعات را در دسترس هوش مصنوعی قرار می‌دهند ممکن است به سمتی تمایل پیدا کنند که سود بیشتری برای آن‌ها دارد.

اما این ایده که عملکرد هوش مصنوعی برای اوکراین کاملاً منفی باشد، طرفداران بسیار کمی دارد. یکی از این افراد «جان آرکیلا»، استاد بازنشسته دانشکده تحصیلات تکمیلی نیروی دریایی کالیفرنیا که کتاب‌های تأثیرگذاری در مورد جنگ نوشته و به رهبران پنتاگون مشاوره داده است، اگرچه ارزیابی او قابل‌بحث است. اما بر اهمیت رفتار انسان در نحوه استفاده از هر فناوری تأکید می‌کند.