حسن حسیننیا در دنیای اقتصاد نوشت: هفته دوم اسفند که با رشد ارزش معاملات و رشد نماگر‌های بورس همراه بود، به‌زعم بسیاری از فعالان بازار چرخش روند منفی بورس را استارت زد. پس از هفته‌ها افت ارزش معاملات بازار سرمایه که نشان‌دهنده رخوت و خروج نقدینگی از بورس بود روز‌های کاری هفته مذکور را می‌توان متفاوت از هفته‌های قبل دید؛ در چنین شرایطی بررسی علل این برگشت می‌تواند برای بازار سرمایه اولویت داشته‌باشد. در روز‌های ابتدایی اسفند سال‌جاری بازار سرمایه با تغییرات در واحد نظارت بر بورس‌های سازمان، با اعمال محدودیت برای بازارگردان‌ها در سمت سفارش فروش مواجه شد که به‌نوعی از فشار عرضه‌ها در بازار کاست.
عملکرد بازارگردان‌ها و بهره‌گیری از معاملات الگوریتمی با دستورالعمل فعلی که با انتقاد جدی فعالان بازار همراه بود و از دید معامله‌گران بورسی به ابزاری برای کنترل قیمتی و نوسانات محدود تبدیل شده‌بود، در اولویت برنامه‌های مدیر جدید واحد نظارت سازمان قرارگرفت و با این اقدام پالس‌های اولیه مثبت برای بورسی‌ها صادر شد. اما آنچه پروسه معاملات پر حجم در هفته مذکور را استارت زد، اخبار و گزارش‌های منتشر شده از ایران‌خودرو بود که در کنفرانس اطلاع‌رسانی، امیدواری‌ها به تغییرات و اتفاقات خوب در این شرکت را افزایش داد.
قیمت‌گذاری دستوری که به پاشنه آشیل و اهرم زیان‌سازی شرکت‌های بزرگ خودرویی بدل‌شده به‌عنوان نمادی از دخالت‌های دولت شناخته می‌شود و اصطلاح سوءمدیریتی که از نگاه تحلیلگران و فعالان بازار سرمایه شرکت‌های با پتانسیل بالای سودآوری را به عرصه عدم‌کارآیی کشانده و تغییر رویکرد دولت در آن را نشانه‌ای از تحول احتمالی در دیدگاه دولت نسبت به تولید می‌دانند. با توضیحات مدیریت مجموعه صنعتی ایران‌خودرو درباره بررسی مجوز افزایش سرمایه زود هنگام از محل تجدیدارزیابی دارایی‌ها در جلسه آتی سران قوا و همچنین اقدامات و برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته جهت خروج از تولید محصولات با زیان و نوید عدم‌خروج نماد مذکور از تابلوی معاملات بورس، تقاضای نسبتا قوی در نماد این شرکت روی تابلو شکل‌گرفت که البته به واسطه نگاه لیدرمحوری در فضای فعلی بورس و حساسیت‌ها نسبت به روند این نماد شاهد تسری جو افزایش تقاضا به سایر نماد‌ها نیز بودیم. صنعت مهم دیگری که در ماههای اخیر با چالش تغییر قیمتی در محصولات مواجه‌شده و اصلاح قیمتی قابل‌توجهی را تجربه‌کرده، صنعت پالایشگاهی است.
در روز‌های اخیر شایعات تایید نشده مختلفی از اصلاح دستورالعمل قیمتی محصولات پالایشی شنیده می‌شود که منجر به نوسانات این گروه شده و البته تا زمان صدور رسمی اصلاحیه نمی‌توان نسبت به تاثیر آن اظهارنظر کرد. موضوع دیگر به سیاست‌های پولی و اقدامات بانک‌مرکزی معطوف بود.
با اجرایی‌شدن انتشار گواهی‌سپرده خاص ۳۰ درصد، عملا موجی از ناامیدی در بورس شکل‌گرفت که با این نرخ سود، تامین مالی برای شرکت‌های بزرگ و تولیدی بورسی را امری دشوار می‌پندارد و در عین‌حال جذابیت سرمایه‌گذاری در بورس را نیز کاهش می‌دهد و با اظهارات متناقض وزیر اقتصاد و رئیس‌کل بانک‌مرکزی مبنی‌بر محدود بودن در برابر تداوم انتشار در زمان لازم، سردرگمی در بین فعالان بازار افزایش یافت و حتی خروج سنگین نقدینگی از صندوق‌های درآمد ثابت نیز بیشتر شد.
آنچه که باعث شد این استراتژی بانک‌مرکزی بیشتر مورد نقد قرار گیرد، انتشار شفاف‌سازی از سوی بانک‌ها بود که در آن به‌صورت تلویحی بر عدم‌جذب نقدینگی جدید برای این گواهی‌سپرده‌ها تاکید شده‌بود و در واقع تبدیل سپرده‌های قدیمی به جدید با نرخ سود بیشتر را تایید می‌کرد که معنی دقیق آن افزایش هزینه‌های بانک‌ها خواهد بود.
مورد دیگر تغییرات نرخ دلار در بازار آزاد بود که البته وزیر اقتصاد و رئیس‌کل بانک‌مرکزی بر عدم‌اهمیت و غیر رسمی‌بودن آن تاکید داشتند. به هر حال از تفاوت قیمتی سنگین بین نرخ دلار نیمایی و آزاد از سوی فعالان بازار به‌عنوان درایوری برای افزایش سود شرکت‌ها در آینده یاد می‌شود که عامل اقبال‌نسبی به بازار نیز شده است. همزمان با این اتفاقات در بازار دلار آزاد، بانک‌مرکزی نیز اقدام به پیش‌فروش ربع سکه طلا کرده که البته با فاصله قیمتی محدود نسبت به حاشیه بازار انجام می‌شود.
به هر ترتیب آنچه اخیرا تحت‌عنوان افزایش ارزش معاملات مشاهده شد متاثر از برآیند اتفاق‌هایی است که به‌نظر می‌رسد با توانایی ایجاد یک موج روندی پرقدرت فاصله دارد؛ چون جریان ورود نقدینگی سنگین از منابع خارج از بورس تا این لحظه رؤیت‌نشده و در عین‌حال اخبار کلیدی که توانایی ایجاد یک شوک مثبت را داشته باشد هنوز به‌صورت رسمی اعلام نشده‌است. تجربه‌های مشابه گذشته نشان‌داده که در موارد این‌چنینی که بازار سرمایه در فاز عطش برای یک مشوق یا خبر بنیادین قوی قرار دارد، تاخیر در ارائه عامل یاد شده منجر به شکل‌گیری روند فرسایشی می‌شود و ناامیدی از تغییرات بنیادین مثبت منجر به تکرار فاز خروج نقدینگی از بازار با شیب تند می‌شود.
نزدیکی به پایان سال و استراتژی‌های فعالان بازار در روز‌های قبل از تعطیلات نیز می‌تواند از حجم و ارزش معاملات بکاهد، هر چند آنچه امسال مشاهده کردیم همبستگی معناداری با روند‌های تاریخی در سال‌های قبل نداشته، ولی احتمال پر خبر بودن روز‌های باقی‌مانده تا پایان سال نیز می‌تواند گزینه‌های متعددی را پیش‌روی بازار قرار دهد.
دوره مدیریتی آقای عشقی نیز در هفته اخیر به پایان می‌رسد و تغییر یا عدم‌تغییر مدیر سازمان بورس نیز می‌تواند حاوی نکات مهمی برای جامعه بورسی باشد. دوره ۳۰ ماههای که با انتقادات جدی مواجه بوده و فعالان بازار نسبت به‌عملکرد ایشان نقد‌های گسترده‌ای دارند، پس می‌توان انتظار داشت همچنان روز‌های باقی‌مانده تا پایان سال با اتفاقات جالبی همراه باشد.
به‌طور خلاصه در روز‌های پیش‌رو اخبار پیرامون صنعت خودرو اهمیت بسزایی در بازار خواهد داشت و در صورت صدور مجوز کاهش فاصله زمانی بهره‌مندی از معافیت مالیاتی افزایش سرمایه از محل تجدیدارزیابی دارایی‌ها، می‌توان شاهد ورود جریان نقدینگی قدرتمند بود؛ در عین‌حال توجه به اتفاقات و سیاستگذاری‌های حوزه بازار پول نیز ضرورت بیشتری دارد، به‌ویژه با توجه به تاکید چند هفته پیش رئیس‌کل بانک‌مرکزی مبنی‌بر اعلام اخبار خوب در آینده که می‌توانند محرک موتور بازار سرمایه باشند.
صعود شاخص‌کل به محدوده بالای ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار واحدی می‌تواند شرایط لازم جهت رونق بورس در فروردین ۱۴۰۳ را مهیا سازد. قرار گرفتن P/E بازار در محدوده کف چند ساله اخیر و همچنین افت ارزش دلاری بازار سرمایه با وجود ورود شرکت‌های جدید به بازار می‌تواند بورس را به‌عنوان بازاری عقب‌افتاده از تورم و دارای حباب منفی به سرمایه‌گذاران معرفی کند و ارائه یک مشوق عملیاتی برای بازار سرمایه، جرقه یک رشد قابل‌توجه را خواهد زد.
