چرا دیپلمات‌های آمریکا اخیرا اینقدر به دنبال اطلاعات محرمانه هستند؟

برت هولمگرن، دستیار امور اطلاعاتی و تحقیقات وزارت امور خارجه آمریکا در اکتبر ۲۰۲۳ در سخنرانی‌ای با موضوع "اطلاعات و دیپلماسی: " یک مدل جدید برای یک دوره جدید" ایراد نمود که بخش‌هایی از آن در نشریه فارن پالیسی منتشر شده است.

به گزارش انتخاب، هیچوقت ۲۲ فوریه ۲۰۲۲ را از یاد نمی‌برم. عصر آن روز، من در یکی از اتاق‌های امن در وزارت امور خارجه به آنتونی بلینکن پیوستم تا در جلسه‌ای با حضور اعضا کابینه و دیگر اعضای ارشد شورای امنیت ملی آمریکا شرکت کنم. خلاصه اطلاعاتی‌ای که بر صدر جلسه نقش بسته بود نشان دهنده یک ریسک جدی بود: روسیه ممکن است تهاجم نظامی تمام عیار خود به اوکراین را آغاز کند.

در ماه‌های پیش از آن جلسه، ایالات متحده به شکلی استراتژیک و به منظور هشدار به اوکراین و جهان در مورد طرح‌های روسیه، اطلاعاتی را از طبقه بندی خارج کرده بود. آن شب در وزارت امور خارجه، ریاست شورای امنیت ملی به این نتیجه رسید که ما باید به صورت آنی اطلاعاتمان را در خصوص این تهدید فوری جدید با اوکراین در میان بگذاریم.

اتفاقا وزیر امور خارجه اوکراین پس از دیدار‌های قبلی اش با بلینکن در ساختمان وزارت امور خارجه حضور داشت. بلینکن وزیر خارجه، جیک سالیوان مشاور امنیت ملی و آوریل هاینس مسئول اطلاعات ملی از من و دستیار هاینس خواست تا جلسه شورای امنیت ملی را ترک کنیم و با همکاری آژانس‌های اطلاعاتی، لحن مطالبی را که می‌توان با اوکراین به اشتراک گذاشت تنظیم کنیم. پس از دریافت مجوز‌های لازم، ما دمیترو کولبا، وزیر خارجه اوکراین را به طبقه هفتم آوردیم و خبر‌ها را به او منتقل نمودیم. کولبا با چهره‌ای که حکایت از ناامیدی داشت، با ولادیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین تماس گرفت تا کشورش را برای جنگ آماده کند.

در نهایت، افشای پیشاپیش طرح‌های روسیه نتوانست جلوی وقوع جنگ را بگیرد، اما ارائه اطلاعات از سوی آمریکا، اوکراین را قادر به دفاع از خود، بسیج متحدان و شرکا برای حمایت از کیف، تضعیف اطلاعات نادرست ارائه شده توسط روسیه در انظار عمومی و ترمیم اعتبار اطلاعاتی آمریکا در چشم جهانیان شد.

اگر جنگ عراق ریسک‌های دیپلماسی اطلاعات را برجسته ساخت، جنگ روسیه در اوکراین فرصت‌هایی را که می‌تواند این نوع از دیپلماسی به همراه داشته باشد به نمایش گذاشت. ایالات متحده همواره اطلاعات حاکی از تهدیدات امنیتی را با شرکای خارجی به اشتراک می‌گذارد و اطلاعات مدت هاست به عنوان یک کارت باارزش در اختیار دیپلمات‌های آمریکایی بوده است. اما تهاجم روسیه به اوکراین نماد تکامل قابل توجه اطلاعات از جهت مقیاس، دامنه و سرعت جهت حمایت از دیپلماسی آمریکا به شمار می‌رود.

افشای اطلاعات به ویلیام برنز، مدیر سی آی‌ای اجازه داد که در ماه نوامبر به ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه هشدار دهد که ایالات متحده از مقاصد مسکو در اوکراین آگاه است و به شکلی قاطعانه به این اقدامات پاسخ خواهد داد. این اطلاعات همچنین هشدار‌های لازم را به مردم اوکراین و جهان درباره برنامه‌های روسیه داد.

هیچ تعریف پذیرفته شده مشترکی در مورد "دیپلماسی اطلاعات" وجود ندارد. برخی این اصطلاح را در مفهومی مضیق و به عنوان اشتراک گذاری سنتی اطلاعات با شرکای خارجی تعبیر می‌کنند. برخی دیگر آن را ابزاری برای تقویت فعالیت‌های دیپلماسی عمومی یا جلب توجهات به سمت اظهارات مقام‌های دولتی تعریف می‌کنند. از نظر وزارت امور خارجه آمریکا دیپلماسی اطلاعات به معنای «استفاده از اطلاعات برای حمایت از فعالیت‌های دیپلماتیک و دیپلماسی عمومی جهت پیشبرد اهداف سیاست خارجی آمریکا، اطلاع دهی به شرکا، ایجاد اتحاها، تسهیل همکاری ها، ایجاد همگرایی در رویکرد‌ها و نظرات و راستی آزمایی معاهدات است.»

رسواترین مورد استفاده از دیپلماسی اطلاعات به سال ۲۰۰۳ و قبل از تجاوز امریکا به عراق بر می‌گردد، زمانی که دولت بوش اطلاعاتی را افشا کرد تا ادعا نماید که صدام حسین، رئیس جمهور وقت عراق سلاح‌های کشتار جمعی در اختیار دارد. بعدا مشخص شد که این اطلاعات دقیق نبوده است و موجب لطمه به اعتبار جامعه اطلاعاتی آمریکا در سراسر جهان شد. ما نباید درس‌های جنگ عراق را فراموش کنیم.

چالش جامعه اطلاعاتی و سیاست گذاران به حداکثر رساندن دیپلماسی اطلاعات و در عین حال جلوگیری از این نوع استفاده‌های نادرست یا سوء استفاده هاست.

در دوره وزارت بلینکن، وزارت امور خارجه آمریکا رویکردی متمرکز و سنجیده برای تقویت بیشتر دیپلماسی با استفاده از اطلاعات طبقه بندی شده در پیش گرفته و بدین منظور، این وزارتخانه همکاری نزدیکی با جامعه اطلاعاتی آمریکا برقرار نموده است. بسیاری از مقام‌های ارشد این وزارتخانه از سفرا گرفته تا سایر کارشناسان شاغل در نمایندگی‌های خارج از کشور، معاونان وزیر و خود بلینکن اکنون به صورت منظم به دنبال فرصت‌هایی برای استفاده از اطلاعات از طبقه بندی خارج شده در تعاملات بین المللی، اظهارنظر‌های عمومی یا مانور‌های دیپلماتیک هستند. بلینکن در جریان سخنرانی خود در دفتر مدیر اطلاعات ملی آمریکا در جولای ۲۰۲۲ به «هم افزایی عمیق بین دستگاه اطلاعاتی و دستگاه دیپلماسی آمریکا» اشاره نمود. وی افزود: «ما به جد معتقدیم که باید همچنان دیپلماسی اطلاعات را به بخشی از طرز فکر خودمان تبدیل کنیم... نه صرفا زمانی که سخن از تجاوز روسیه به اوکراین به میان می‌آید، بلکه در تمام زمینه ها.»

اطلاعات نقشی کلیدی در حمایت و توسعه روابط آمریکا با متحدان و شرکایش ایفا خواهد کرد. تقویت اتحاد‌ها همچنین یک دارایی ارزشمند برای جامعه اطلاعاتی آمریکا محسوب می‌شود.

حجم بالای درخواست‌ها برای خارج کردن اطلاعات از طبقه بندی توسط مقام‌های وزارت امور خارجه و دیپلمات‌ها نشان دهنده این واقعیت جدید است. برای مثال، در سال ۲۰۲۱ بیش از ۹۰۰ درخواست برای خارج کردن اطلاعات از طبقه بندی مطرح شده بود. در سال ۲۰۲۳، بیش از ۱۱۰۰ مورد درخواست ارائه اطلاعات مطرح شده که بیش از ۲۰ درخواست در هفته بوده است.

سخن آخر اینکه دیپلماسی اطلاعات به نحوی فزاینده یک نقش حیاتی در حمایت و توانمندسازی ماموریت‌های وزارت امور خارجه، اصلی‌ترین نهاد پیش برنده سیاست خارجی آمریکا ایفا می‌کند، اما باید از این ابزار به نحوی سازگار با امنیت ملی و ارزش‌های آمریکایی استفاده شود. بدون وجود گارد ریل‌های مناسب، این ریسک وجود دارد که دیپلماسی اطلاعات مورد استفاده نادرست یا سوء استفاده قرار گیرد.

در طی سال‌های اخیر رابطه بین اطلاعات و دیپلماسی به نحوی تکامل یافته که دیگر قادر نیستیم اطلاعات را صرفا منبع آنالیز وضعیت موجود تلقی نماییم. بلکه اطلاعات باید به عنوان یک عنصر توانمندساز حیاتی در اختیار دیپلماسی آمریکا در حوزه‌های رقابت ما با دشمنان استراتژیکمان مورد استفاده قرار گیرد. با به کارگیری تضمین‌هایی درست، دیپلماسی اطلاعات نقشی حیاتی در تامین امنیت آمریکا ایفا خواهد کرد.