سد‌های بزرگ کشور در آستانه خشکی کامل

فلات ایران در شروع سال آبی جاری گرمترین پاییز قرن را پشت سر گذاشت که با کاهش قابل ملاحظه بارندگی در اغلب نقاط کشور همراه بود. اینک با پایان نخستین هفته از فصل زمستان، امید‌ها برای شروع بارش‌ها به دلیل تداوم گرمای هوا کمرنگ شده و موجی از نگرانی برای تأمین نیاز‌های آبی سال آینده را ایجاد کرده است.

به گزارش اطلاعات، میانگین دمای کشوردر فصل تابستان نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۱.۱ درجه سانتی‌گراد و میانگین دمای پاییز هم ۱.۳ درجه افزایش داشت. همین گرمای هوا مانع ایجاد شرایط لازم برای بارش‌های پاییزه و زمستانه شده و میزان بارندگی‌ها در اغلب نقاط کشور را به نحو چشمگیری کاهش داده است.

بر اساس تازه‌ترین گزارش‌ها و داده‌های آب شرکت مدیریت منابع آب ایران، میانگین بارش‌های جوی کشور از ابتدای سال آبی جاری (ابتدای مهر ۱۴۰۲) تا دیروز (هشتم دی) به ۴۳ میلیمتر رسید که در مقایسه با دوره بلندمدت ۵۵ساله قبل ۳۳ درصد کاهش یافته است.

همچنین میانگین بارش‌های ۹۹ روزه نخست سال آبی جاری نسبت به دوره مشابه سال گذشته حدود یک درصد کاهش یافته و این نشان می‌دهد، برخلاف پیش بینی‌های قبلی، فلات ایران وارد چهارمین دوره متوالی خشکسالی مفرط شده است.

در این شرایط افزایش مداوم مصرف آب و برداشت ازذخایر انباشته شده پشت سد‌ها موجب کاهش قابل ملاحظه این ذخایر شده و بسیاری از سد‌های کشور را در معرض بحران خشکیدگی قرار داده است.

بررسی‌های اخیر نشان می‌دهدکاهش بارش‌ها ازیک‌طرف و افزایش مصرف آب از طرف دیگر وضعیت ۱۳ سد کشور را با بحران شدید مواجه کرده و ۴۰ سد دیگر هم در وضعیت نگران کننده‌ای قرار دارند.

بر اساس آخرین آمار اعلام‌شده از سوی دفتر مطالعات پایه منابع آب، موجودی مخزن ۲۸ سد کشور در ۹۹ روز گذشته کاهش شدیدی داشته است. بیشترین کاهش حجم سد مربوط به سد رودبال داراب در استان فارس است که نسبت به سال گذشته ۸۹ درصد کاهش یافته است. پس از آن، سد‌های چاه‌نیمه در سیستان و بلوچستان با ۷۲ درصد کاهش، سد طرق و سد دوستی در خراسان رضوی به ترتیب با ۶۷ و ۵۶ درصد کاهش، سد شمیل و نیان، سد استقلال و سد سرنی در استان هرمزگان به ترتیب با ۶۲، ۵۶ و ۵۴ درصد بیشترین کاهش حجم را در بین مهم‌ترین سد‌های کشور داشته‌اند. همچنین در این مدت، موجودی سد ساوه در استان مرکزی با ۲۰ میلیون مترمکعب حجم مخزن، ۵۹ درصد کاهش نسبت به پارسال دارد و میزان پرشدگی آن هم ۷ درصد است. در همین حال، سد نسا کرمان هم با داشتن ۳۱ میلیون مترمکعب موجودی آب، کاهش ۵۷ درصدی نسبت به مدت مشابه پارسال دارد. میزان پرشدگی این سد هم اینک فقط ۱۸ درصد است.

موجودی آب در مخزن سد تنگوئیه سیرجان کرمان هم در حالی به رقم چهار میلیون مترمکعب رسیده است که این میزان نسبت به مدت مشابه پارسال ۵۶ درصد کاهش دارد. میزان پرشدگی فعلی این سد هم ۹ درصد است.

از سوی دیگر، سد ۱۵ خرداد در حوضه آبریز قم رود فقط ۳۴ میلیون مترمکعب موجودی آب دارد که نسبت به مدت مشابه پارسال ۳۳ درصد کاهش‌یافته است. میزان پرشدگی فعلی این سد هم ۱۷ درصد است.

این گزارش می‌افزاید سد "چهچهه" در شهرستان کلات استان خراسان رضوی هم هفته قبل بطور کامل خشکید.

از سوی دیگر، وضعیت سد‌های پنج‌گانه تهران هم مناسب نیست. درحال حاضر ۸۵ درصد ظرفیت ذخایر سد‌های تهران خالی است و وضعیت کم‌آبی در سد‌های شرق تهران از وضعیت سد‌های غرب تهران شدیدتر است.

هم اینک ۳ سد لتیان، ماملو و امیرکبیر کمتر از ۲۰ درصد ذخیره آبی دارند و تقریبا ۹۹ درصد مخزن سد لار خالی است. با تداوم این وضعیت، سد لار طی ۱۰ روز آینده کاملا خشک می‌شود.

سحر تاجبخش مسلمان هفته قبل اعلام کرد: تابستان سال آینده با بحران کم آبی در کشور روبرو هستیم و از هم اکنون باید برنامه‌های ویژه تأمین آب برای مردم طراحی شود.

جدیدترین گزارش پیش بینی وضع هوا نشان می‌دهد که حداقل تا پایان این هفته، بارش قابل توجهی در اغلب نقاط کشور نخواهیم داشت و باید منتظر سامانه‌های جدید در روز‌های آینده باشیم.

رئیس مرکز ملی تغییر اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی در سازمان هواشناسی کشور هم دیروز در خصوص روند نگران کننده بارش‌ها در کشور به تسنیم گفت: آن‌چه مشخص است این‌که طی دو هفته آینده بارندگی‌ها در کشور کمتر از نرمال خواهد بود و بارش‌های دی مانند آذر است.

احد وظیفه ادامه داد: احتمال این‌که پس از این ۲ هفته شرایط بارندگی در کشور تغییر کند، زیاد نیست. البته امواجی از کشور عبور می‌کند، اما این‌که بتواند توده سردی را وارد کرده و به دنبال بارش‌های فراگیر داشته باشیم، وجود ندارد.

وی در رابطه با شایعات مربوط به عقیم‌سازی ابر‌ها و سامانه هارپ افزود: این‌ها فقط شایعه است که متاسفانه توسط برخی مطرح می‌شود. هارپ تاسیساتی است که در آلاسکا راه‌اندازی شده و امواجی را برای آزمایش لایه یونوسفر یا لایه‌های بالایی جو ارسال می‌کند. این امواج هیچ ارتباطی به اتمسفر که در آنجا ابر تشکیل می‌شود، ندارد.

رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی بیان کرد:‌این اقدام برای آن است تا دانشمندان بدانند واکنش امواج رادیویی در لایه‌های یونوسفر چگونه است و مطالعات مذکور ارتباطی به اتمسفر ندارد.

وی در ادامه با بیان این‌که کم‌بارشی و خشکسالی در اکثر مناطق دنیا فراگیر شده و فقط مختص به ایران نیست، اضافه کرد: در این بین برخی این مسئله را برجسته می‌کنند. لازم به یادآوری است که سال گذشته یعنی در بهار و تابستان خشکسالی بخش‌های جنوبی اروپا را در نوردید و در کشور‌هایی مانند ایتالیا، اسپانیا، یونان و ... خشکسالی بی‌سابقه‌ای رقم خورد. وظیفه تاکید کرد: در منطقه خاورمیانه هم شاهد کم‌بارشی بوده‌ایم که برای برخی کشور‌ها از جمله سوریه، ایران، عراق، ترکمنستان و کشور‌های آسیای مرکزی این کم‌بارشی بیشتر بوده است.

وی مهم‌ترین عامل بروز این وضعیت آب وهوایی را تغییر اقلیم عنوان کرد و گفت: تغییر اقلیم باعث تغییر الگو‌های متداول آب‌وهوایی و خشک‌تر شدن مناطق خشک مانند ایران شده است.