سفر مخفیانه با قاچاقچیان انسان برای افشای تاکتیک‌هایشان

یک خبرنگار مخفی درشهر کویته به سراغ یک قاچاقچی انسان که مسیرهای خروج غیرقانونی از پاکستان را به مهاجران پیشنهاد می‌دهد، می‌رود. قاچاقچی مدل کسب‌وکارش را برای او توضیح می‌دهد. او می‌گوید یک جوان پاکستانی با هزینه کردن ۲.۵ میلیون روپیه (معادل ۹۰۰۰ دلار یا ۷۵۰۰ پوند) می‌تواند راحت و آسوده در عرض سه هفته وارد اروپا شود. اول باید به شکل پیاده مرز ایران را رد کرده و بعد از طریق جاده از ترکیه به ایتالیا خواهد رسید.

به گزارش بی‌بی سی، لحن صحبت کردنش اطمینان‌بخش است. «باید خوراکی همراه داشته باشد. حتماً باید کفش‌های خوبی با خودش بیاورد به اضافه دو یا سه دست لباس. همه‌اش همین. می‌تواند از کویته آب بخرد.» وقتی به کویته رسید باید به او تلفن بزند و یک نفر دنبالش خواهد آمد.

نام این قاچاقچی اعظم است. او می‌گوید هر روز صدها نفر از مرز پاکستان وارد ایران می‌شوند. او در صحبت با خبرنگار مخفی ما ادعا می‌کند احتمال خطر پایین است. همکار ما خودش را به‌جای مردی جا زده است که می‌خواهد برادرش را به بریتانیا بیاورد.

با بالا رفتن شدید تورم در پاکستان و پایین آمدن ارزش روپیه این کشور، عده زیادی به فکر رفتن هستند. مقام‌های پاکستانی به بی‌بی‌سی گفته‌اند در شش ماه اول سال ۲۰۲۳ نزدیک به ۱۳ هزار نفر پاکستان را به مقصد لیبی یا مصر ترک کرده‌اند. این رقم در کل سال ۲۰۲۲، حدود ۷ هزار نفر بوده است.

بیشتر وقت‌ها سفری که این افراد در پیش دارند خطرناک است. در ماه ژوئن صدها مهاجر که در یک کشتی ماهیگیری جا داده شده بودند که با غرق شدن کشتی در سواحل یونان کشته شدند. گمان زده می‌شود حداقل ۳۵۰ پاکستانی مسافر این کشتی بودند.

اعظم می‌گوید: «حتی اگر در راه دستگیر شود، بر می‌گردد همین‌جا به خانه‌اش. هیچ‌کس قرار نیست گروگان بگیردش یا از او باج‌گیری کند.»

اما مهاجرانی که از مسیر لیبی می‌گذرند اغلب گرفتار گروه‌های نظامی یا خلاف‌کار می‌شوند. یک مرد پاکستانی به ما گفت از یک قاچاقچی انسان کمک گرفت تا به ایتالیا برسد. او گفت در لیبی گروگان گرفته شد و سه ماه در بند بود.

سعید (این نام واقعی‌اش نیست) گفت بعد از آنکه اقوامش باج ۲۵۰۰ دلاری (۲۰۰۰ پوند) پرداخت کردند، آزادش کردند.

سعید (نام واقعی نیست) گفت درحالیکه در حال عبور از لیبی برای رسیدن به اروپا بود گروگان گرفته شد

«برای گیم مستقیما پیام بده»

بسیاری از قاچاقچی‌های انسان بدون مخفی‌کاری در شبکه‌های اجتماعی مانند فیسبوک و تیک‌تاک به شکل عادی فعال هستند و معمولاً هزاران فالور دارند.

بی‌بی‌سی از ماه مه امسال مشغول رصد کردن حساب‌های کاربری افرادی در شبکه‌های اجتماعی بوده است که راه‌های مهاجرت غیرقانونی را تبلیغ می‌کنند. ما متوجه شدیم تاکتیک قاچاقچیان در فضای مجازی استفاده از کلمات رمز است. این کار باعث می‌شود محتوی آن‌ها بی‌اینکه غیرقانونی به نظر بیاید و شامل محدودیت‌های شبکه‌های اجتماعی شود، در معرض عموم بماند. آن‌ها سفرهای قاچاق و پرداخت‌های مالی مربوط را به‌صورت خصوصی و با استفاده از پیام‌های مستقیم و در واتساپ ترتیب می‌دهند.

کلمه‌های رمز مختلفی در این مراودات به کار می‌روند. «دانکی و گیم (بازی)» کلماتی هستند به مسیرهای غیرقانونی رسیدن به اروپا اشاره می‌کنند. «دانکی» به معنی ورود به اروپا با قایق است و «گیم» به معنی سفری است که یک مهاجر از اول تا آخر طی می‌کند.

سه مسیر رایج برای مهاجرانی که از پاکستان راهی می‌شوند از ترکیه، ایران یا لیبی می‌گذرد تا به اروپا برسد.

بعد از فاجعه‌ای که برای قایق مهاجران در یونان پیش آمد، قاچاقچی‌های انسان که زیر نظر داشتیم شروع به استفاده بیشتر از کله رمز «تاکسی گیمز» (بازی تاکسی) کردند. تاکسی گیمز اشاره به مسیرهایی دارد که از طریق اروپای شرقی به اروپا می‌رسد. این روزها قاچاقچی‌ها این مسیر را ترجیح می‌دهند.

ویدئوهایی که در صفحه‌های شبکه اجتماعی قاچاقچی‌های انسان دیده می‌شوند، اغلب چنین صحنه‌هایی را نشان می‌دهند: عده‌ای از مهاجران که در جنگل پنهان‌شده‌اند به سمت یک وانت کوچک می‌دوند و سوار می‌شوند. روی تصویر نام قاچاقچی که به آن «مأمور» گفته می‌شود و شماره موبایل او دیده می‌شود. «مأمورها» و مشتریان در واتساپ درباره بازی بعد پیغام ردوبدل می‌کنند. این پیغام‌ها در گروه‌های واتساپ ردوبدل می‌شود که صدها عضو دارند.

تخصص اعظم در «گیم تاکسی» است. ادعا می‌کند این مسیر امن‌تر از مسیر دریایی است. هرچند مسیر زمینی هم خطرهای خاص خودش را دارد.

کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد می‌گوید سرمای یخبندان در زمستان وقتی مهاجران در تلاش عبور از مرزها با پای پیاده هستند و همچنین تصادفات جاده‌ای منجر به مرگ و میر آن‌ها شده است.

پنج قاچاقچی دیگر که با آن‌ها صحبت کردیم نیز «مسیرهای تاکسی» را توصیه کردند. یکی گفت می‌تواند با ۱۰۰۰ پوند (۱۲۲۸ دلار) فردی را از فرانسه به بریتانیا برساند.

ما شواهد خود را در اختیار شرکت متا، مالک فیس‌بوک و واتساپ و همچنین در اختیار تیک‌تاک قرار دادیم که نشان می‌دهد از پلتفرم‌های آن‌ها برای تبلیغ قاچاق افراد به صورت غیرقانونی استفاده می‌شود.

متا تمام لینک‌های گروه‌های فیس‌بوک و صفحاتی را که ما به آن‌ها مشخص کرده بودیم، حذف کرد، اما پروفایل‌های متصل به آن‌ها را حذف نکرده است. گروه‌های واتساپ را حذف نکرد، چراکه رمزگذاری اول-تا-آخر آن از حریم خصوصی محافظت می‌کند و اجازه تعدیل را نمی‌دهد.

تیک‌تاک پیوندهای حساب‌هایی را که به آن‌ها هشدار داده بودیم، حذف کرد. این شرکت می‌گوید «هیچ مدارایی با محتوایی که قاچاق انسان را تسهیل می‌کنند، ندارد» و «حساب‌ها و محتوایی که خط‌مشی‌های آن‌ها را نقض می‌کنند، حذف کرده است».

سعید حالا در ایتالیا است

«سفر مرگ»

سعید زادگاهش در کشمیر تحت کنترل پاکستان را نزدیک به یک سال قبل به دلیل نبودن فرصت‌های شغلی برای مردان جوان و درگیری‌هایی که در مرز با کشمیر تحت حکومت هند وجود دارد ترک کرد. او بسیار نزدیک به خط کنترل زندگی می‌کرد. منطقه تحت مناقشه‌ای از کشمیر که هند و پاکستان بر سر آن درگیری دارند.

اما او ۱۰ ماه است که در ایتالیا زندگی می‌کند.

می‌گوید تحت تأثیر ویدیوهایی که درتیک تاک دیده و یکی از دوستانش که چند ماه قبل پاکستان را ترک کرده بود، وسوسه شد به اروپا بیاید.

او می‌گوید: «شنیده بودم رسیدن به اینجا خیلی راحت است و فقط ۱۵ تا ۲۰ روز طول می‌کشد. اما همه‌اش دروغ بود. بیشتر از ۷ ماه درراه بودم.»

سعید منتظر جواب پرونده درخواست پناهندگی در ایتالیا است و می‌گوید حالا پشیمان است که از مسیر غیرقانونی واردشده و آن را «سفر مرگ» می‌نامد. اما او دائماً در حال به اشتراک گذاشتن ویدئوهایی از زندگی جدیدش در ایتالیا است.

او تنها چند ویدئو از روزهایی که در راه رسیدن به ایتالیا است دارد. در بیشتر آن‌ها مرد جوانی را می‌بینیم که در هیجان سفر است. این نوع ویدئوها در تیک تاک ترند هستند. در این ویدئوها مردان پاکستانی جوان مانند او که تازه‌وارد اروپا شده‌اند، ویدئوهای مشابه به اشتراک می‌گذراند.

در یک ویدئو که عنوان «از پاکستان به لیبی» دارد، دوستی که با او راهی شده از او و خودش به مدل سلفی فیلم گرفته است. هر دو سوار هواپیما و خندان هستند.

او می‌گوید این ویدئوها و به اشتراک گذاشتن‌شان یک‌جور کار هنری است اما بازتاب‌دهنده واقعیت اجتماع نیستند.

دو هفته پس‌ازآنکه خبرنگار مخفی ما با قاچاقچی تماس گرفت، دوباره با او تماس گرفتیم و این بار به او گفتیم که خبرنگار بی‌بی‌سی هستیم.

وقتی اعظم را به چالش کشیدیم و از خطرهای مسیری که تبلیغ می‌کند گفتیم، گوشی‌اش را قطع کرد.