شاید تاکنون نام این ویتامین به گوشتان نخورده باشد، اما K۲ در لخته شدن خون، سلامت قلب و همچنین حفاظت از استخوان‌ها نقش دارد. با وجود مزایای بی شمار، ویتامین مورد نظر در اغلب رژیم‌های غذایی معمول غربی به مقدار کافی وجود ندارد.
ویتامین K۲ در مواد غذایی کمتری در مقایسه با K۱ یافت می‌شود. K۲ بیشتر در غذا‌های حیوانی مانند جگر گاو و پنیر یافت می‌شود، در حالی که K۱ اغلب توسط مواد غذایی گیاهی تامین خواهد شد.
ویتامین K۲ به عنوان یک ماده مغذی قدرتمند نقش مهمی در سلامت انسان دارد. به گفته برخی از متخصصین، ویتامین K۲ ممکن است حلقه مفقود میان رژیم غذایی و شماری از بیماری‌های مزمن باشد. تمامی اطلاعاتی که در این زمینه در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌گیرند، از طریق وب سایت کتابخانه ملی پزشکی آمریکا قابل دسترسی هستند.
ویتامین K در سال ۱۹۲۹ به عنوان یک ماده مغذی ضروری در روند انعقاد خون کشف شد که اصطلاح علمی مورد استفاده برای لخته شدن خون است.
کشف اولیه در یک مجله علمی آلمانی منتشر شد، جایی که این ترکیب را "Koagulationsvitamin" نام نهادند. در واقع ریشه نام ویتامین K به همین واژه آلمانی باز می‌گردد.
به طور کلی دو فرم اصلی از ویتامین K وجود دارد:
- ویتامین K۱ (فیلوکینون): در غذا‌های گیاهی مانند سبزیجات برگ دار یافت می‌شود
- ویتامین K۲ (مناکینون): در غذا‌های حیوانی و تخمیری یافت و توسط باکتری‌های روده نیز تولید می‌شود
ویتامین K۲ را می‌توان به چندین زیرگروه مختلف تقسیم کرد. مهمترین آن‌ها MK-۴ و MK-۷ هستند.
ویتامین K پروتئین‌هایی را فعال می‌کند که در لخته شدن خون، متابولیسم کلسیم و سلامت قلب نقش دارند. یکی از مهمترین وظایف این ویتامین‌ها تنظیم رسوب کلسیم است. به عبارت دیگر، کلسیفیکاسیون استخوان‌ها را تقویت و از کلسیفیه شدن رگ‌های خونی و کلیه‌ها جلوگیری می‌کنند.
برخی از دانشمندان این گونه تفسیر کرده اند که نقش ویتامین‌های K۱ و K۲ کاملا متفاوت از یکدیگر است و بسیاری نیز تصور می‌کنند که این دو باید تحت عنوان مواد مغذی مستقل از هم طبقه بندی شوند. با این حال، قبل از درک کامل تفاوت‌های عملکردی بین ویتامین K۱ و K۲، مطالعات انسانی بیشتری مورد نیاز است.
ویتامین K پتانسیل بسیار کمی برای سمیت دارد و به همین دلیل است که حداکثر دوز قابل تحمل برای آن مشخص نشده است. هیچ سمیت شناخته شده‌ای نیز برای دریافت ویتامین K۱ یا K۲ از غذا یا مکمل‌ها گزارش نشده است.
با این حال به افرادی که دارو‌های رقیق کننده خون مانند وارفارین استفاده می‌کنند، توصیه می‌شود که میزان مصرف ویتامین K خود را ثابت نگه دارند و از مقادیر زیاد غذا‌های غنی از ویتامین K یا نوسانات زیاد در دریافت این ویتامین خودداری کنند. این موضوع بدین دلیل است که افزایش ناگهانی در سطح ویتامین K ممکن است با برخی از دارو‌ها تداخل داشته باشد و منجر به افزایش یا کاهش لخته شدن خون شود.
تجمع کلسیم در شریان‌های اطراف قلب یک عامل خطر بزرگ برای ابتلا به بیماری‌های قلبی است. هر چیزی که بتواند این تجمع را کاهش دهد، ممکن است به پیشگیری از بیماری قلبی کمک کند. اعتقاد بر این است که ویتامین K با جلوگیری از رسوب کلسیم در شریان‌های ما به محافظت از سلامت دستگاه قلبی عروقی کمک می‌کند.
در یک متاآنالیز مربوط به سال ۲۰۱۹ شامل ۲۱ مطالعه و ۲۲۲۵۹۲ شرکت کننده، افزایش مصرف ویتامین K۱ یا K۲ در رژیم غذایی با کاهش متوسط خطر بیماری عروق کرونر قلب مرتبط بود، هرچند ارتباط مستقیمی با مرگ و میر مشاهده نشد.
از طرفی دیگر یک بررسی در سال ۲۰۲۰ در مورد ارتباط میان ویتامین K رژیم غذایی و خطرات بیماری عروق کرونر در بزرگسالان نشان داد که خطر ابتلا به این بیماری با مصرف مکمل ویتامین K کمتر است. در این بررسی اشاره شد که K۲ بیشترین میزان تاثیر را دارد و این در حالی است بیشتر K۱ دریافت شده در بدن نیز به K۲ تبدیل می‌شود.
با این حال، باید به خاطر داشته باشیم که اکثر این مطالعات، پژوهش‌های مشاهده‌ای بوده اند و نمی‌توانند رابطه علت و معلولی را اثبات کنند. بدین ترتیب به آزمایشات کنترل شده طولانی مدت تری روی ویتامین K۲ و امراض قلبی نیاز است.
پوکی استخوان که به "استخوان‌های متخلخل" ترجمه می‌شود، یک مشکل رایج در کشور‌های غربی است. این اختلال به ویژه میان زنان مسن دیده می‌شود و خطر شکستگی را به شدت افزایش می‌دهد.
همانطور که پیش‌تر اشاره شد، ویتامین K۲ نقش اصلی را در متابولیسم کلسیم؛ ماده معدنی اصلی موجود در استخوان‌ها و دندان ها، ایفا می‌کند.
ویتامین K۲ همچنین عملکرد اتصال کلسیم دو پروتئین به نام پروتئین ماتریکس GLA و استئوکلسین را فعال می‌کند که در روند ساخت و حفظ استخوان‌ها اثرگذار است.
یک متاآنالیز متشکل از ۱۶ مطالعه روی ۶۴۲۵ زن یائسه نشان داد که مصرف مکمل‌های ویتامین K۲ تاثیر مثبت قابل ملاحظه‌ای بر روند معدنی شدن استخوان و افزایش استحکام استخوانی دارد.
یک پژوهش مروری قدیمی‌تر در سال ۲۰۰۶ روی بانوان ژاپنی مزایای مشابهی را نشان داد، هرچند از دوز‌های بسیار بالایی در این دسته از مطالعات استفاده شده بود. در این میان از ۱۳ مطالعه، تنها یک مطالعه نتوانست بهبود قابل ملاحظه‌ای را به همراه داشته باشد.
در هفت مورد از این آزمایش‌ها که شکستگی‌ها هم در نظر گرفته شده بودند، ویتامین K۲ شکستگی‌های ستون فقرات را تا ۶۰ درصد، شکستگی‌های لگن را تا ۷۷ درصد و همه شکستگی‌های غیر ستون فقرات را تا ۸۱ درصد کاهش داد. مطابق با این یافته ها، مکمل‌های ویتامین K به صورت رسمی برای پیشگیری و درمان پوکی استخوان در ژاپن توصیه می‌شوند.
سرطان یکی از علل شایع مرگ و میر در کشور‌های غربی است. هرچند پزشکی مدرن به روش‌های مختلف موفقی برای درمان سرطان دست یافته است، موارد جدید سرطان همچنان در حال افزایش هستند. از این رو یافتن راهبرد‌های پیشگیری موثر از اهمیت بالایی برخوردار است.
لازم به ذکر است که مطالعات متعددی روی ویتامین K۲ و انواع خاصی از سرطان انجام شده است. دو مطالعه بالینی قدیمی نشان می‌دهند که ویتامین K۲ عود سرطان کبد را کاهش و مدت زمان بقای بیمار را افزایش می‌دهد.
