معنای سبحان‌اللّه و ریشه این کلمه چیست؟

پاسخ‌های استاد شیخ حسین انصاریان را به پرسش‌های مطرح از سوی جوانان می‌خوانید:

سبحان اللّه منزّه دانستن خدا از هر صفت عدمی و سلبی می‌باشد، امّا اللّه اکبر منزّه دانستن خدا است از هر وصفی که ما برایش ذکر کنیم چه وجودی و چه عدمی، برای این که هر صفتی که ما برای خدا ذکر کنیم محدود است و شامل مفاهیم دیگر نمی‌شود در حالی که خداوند به هیچ حدّی محدود نمی‌گردد.

امام صادق علیه‌السلام می‌فرمایند:

تسبیح از اسمای خدا و دعوی أهل بهشت است [۱]علاّمه طباطبائی رحمه‌الله می‌فرماید: مراد از تسبیح همان «سبحان اللّه» گفتن ما است بنابراین تسبیح و سبحان اللّه از یک ریشه می‌باشند.

تسبیح در لغت دارای دو معنا است: یکی دور ساختن و در آیات قرآن و روایات به معنی دور شمردن خداوند از هر گونه عیب و نقص است:

«عن هشام الجوالیقی قال سألتُ ابا عبداللّه علیه‌السلام عَنْ قَوْلِ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ سُبْحانَ اللّهِ ما یعنی بِه؟ قال تَنْزیهُهُ.»

از امام صادق پرسیدم که مراد از سبحان اللّه چیست؟ فرمود: منزّه دانستن خداوند مراد است [۲]و دیگر به معنای حرکت سریع در آب و شنا کردن است. (از مادّه سبح و سباحت) ولی هر دو معنی را می‌توان به یک اصل باز گرداند و آن حرکت سریع است، خواه در مسیر عبادت و بندگی و تنزیه و تقدیس خداوند از هر عیب و نقص باشد و یا حرکت سریع در آب یا هوا یا روی زمین، چرا که حرکت از یک سو انسان را به چیزی نزدیک می‌کند و از چیز دیگری دور می‌سازد، در آن جا که به معنای تنزیه از عیب و نقص است جنبه دور ساختن مورد توجّه می‌باشد و در آن جا که به معنای شنا کردن و شکافتن آب و هوا است جنبه حرکت مورد توجّه است.

[۱]تفسیر العیاشی: ۱۲۰ / ۲، حدیث ۹؛ بحارالانوار: ۱۸۳ / ۹۰، حدیث ۲۲.

[۲]التوحید؛ صدوق ۳۰۵، باب ۴۵، حدیث ۳.

منبع: مبلغ