منطقه «هزارتوی شب» در مطالعات و پژوهش‌های زمین‌شناسی مریخ مهم است. شیار‌ها و دره‌های این منطقه نشان از وجود دریاچه آب و گدازه‌های آتش دارد.
فضاپیمای مارس اکسپرس آژانس فضایی اروپا (ESA) یکی از چشمگیرترین مناطق سیاره سرخ به نام «هزارتوی شب» (Noctis Labyrinthus) را در ویدیویی به تصویر کشید. این ویدیو ترکیبی از هزاران تصویر از این منطقه است. هزارتوی شب با شبکه درهم‌تنیده‌ای از دره‌ها با دیواره‌های عمیق و شیب‌دار قابل تشخیص است. این دره‌ها به‌وسیله فعالیت‌های زمین‌ساختی و آتشفشانی این سیاره شکل گرفته‌اند و طول این منطقه ۱۱۹۰ کیلومتر، یعنی تقریباً هم‌اندازه ایتالیا است.
علت علاقه دانشمندان و سیاره‌شناسان به هزارتوی شب این است که این منطقه بینش و دانشی اساسی از تاریخچه و فرایند‌های سطح مریخ را در اختیار می‌گذارد. تحقیقات نشان می‌دهند که هزارتوی شب سابقه گدازه‌های جاری و دریاچه‌های آب را تا دوره‌های اخیر زمین‌شناسی داشته است.
منطقه هزارتوی شب بین دو موقعیت خاص و مهم زمین‌شناسی قرار دارد: یکی «دره‌های مارینریس» که اغلب به‌دلیل اندازه بسیار زیاد دره‌هایش به‌عنوان «گرند کنیون» مریخ شناخته می‌شود، از سمت دیگر منطقه «تارسیس» که خانه برخی از بلندترین آتشفشان‌های منظومه شمسی است.
شبکه درهم‌تنیده دره‌ها در هزارتوی شب به‌طور ناگهانی ایجاد نشده، بلکه یک فرایند طولانی‌مدت زمین‌شناسی مسبب این دره‌هاست. به‌نظر می‌رسد این دره‌ها نتیجه فعالیت‌های آتشفشانی قابل‌توجه در منطقه تارسیس باشند. به همین دلیل هزارتوی شب به‌صورت یک منطقه فروشکسته درست در مرکز خیزش آتشفشان‌های تارسیس قرار دارد.
فعالیت‌های آتشفشانی باعث ایجاد برآمدگی و نواحی برجسته می‌شوند. این ارتفاع و بلندی‌ها خود به تنش‌های زمین‌ساختی در نواحی اطراف منجر می‌شوند که این فرایند نشان‌دهنده کرنش و تنش قابل‌توجه در پوسته مریخ است. همچنین این تنش‌های زمین‌ساختی سبب نازک‌شدن سطح بیرونی منطقه و ایجاد گسل‌هایی مانند گرابن‌ها می‌شود.
گفتنی است برخی از گرابن‌های این منطقه عمق ۵۰۰۰ متری دارند و نیرو‌های تکتونیکی قدرتمندی را که در تاریخ زمین‌شناسی مریخ فعال بودند، نشان می‌دهند. عرض برخی دره‌های این منطقه تا ۳۰ کیلومتر و عمق آن تا شش کیلومتر نیز می‌رسد.
ویدیوی حاضر پرواز در بخش شرقی منطقه هزارتوی شب را نشان می‌دهد. این ویدیو با دوربین استریو با وضوح بالا (HRSC) و با ترکیب تصاویر گرفته‌شده توسط فضاپیما از سال ۲۰۰۶ و ۲۰۱۵ به‌دست آمده است.
برای ساخت این ویدیو از داده‌های توپولوژیکی یک مدل زمین دیجیتال (DTM) نیز استفاده شده. هر ثانیه این ویدیو از ۵۰ فریم مجزا تشکیل شده است و دوربین هم در امتداد یک مسیر معین حرکت می‌کند.
مارس اکسپرس از سال ۲۰۰۳ به‌طور فعال درگیر نقشه‌برداری و اکتشاف جامع سیاره سرخ بوده است. مأموریت‌های آن شامل تصویربرداری از سطح مریخ، تهیه نقشه از ترکیب مواد معدنی، بررسی جو نازک آن، تحقیق درباره پوسته زیرین مریخ و ... است. این تلاش طولانی‌مدت بینش‌های ارزشمندی را در مورد زمین‌شناسی، آب‌و‌هوا و پتانسیل اکتشاف علمی مریخ ارائه می‌کند.
منبع: دیجیاتو
