کافئین یک محرک سایکواکتیو (تحریک کننده دستگاه عصبی مرکزی) است که احساس خواب آلودگی را کاهش می دهد. علائم ترک این ماده زمانی اتفاق می افتد که مغز در تلاش برای عادت به عملکرد صحیح در غیاب آن باشد. با این حال خوشبختانه سندرم ترک کافئین مدت زمان زیادی به طول نمی انجامد و نشانه ها نیز اغلب نسبتا خفیف هستند.
به گزارش عصر ایران، با وجود آن که مدت زمان بروز علائم سندرم ترک کافئین از فردی به فرد دیگر متفاوت است، ترک آن معمولا حداقل 2 الی 9 روز طول می کشد. افرادی که به طور ناگهانی استفاده از کافئین را پس از یک بازه زمانی مصرف منظم قطع می کنند، غالبا بین 12 تا 24 ساعت پس از قطع با نشانه های آزار دهنده ترک رو به رو می شوند.
اوج اثر ترک نیز بین 24 تا 51 ساعت بعد رخ می دهد. گفتنی است که علاقه مندان با مراجعه به وب سایت مرکز ملی اطلاعات زیست فناوری آمریکا می توانند به یافته های کامل مطالعات مختلف در این زمینه دست یابند.
در مجموع اگر به طور منظم کافئین مصرف می کنید، سندرم ترک با شدت متفاوتی شما را درگیر خود خواهد کرد. از این رو طبیعی است که هرچه کافئین بیشتری بنوشیم، تجربه ترک نیز آزار دهنده تر است. لازم به ذکر است که مصرف معمولی حتی یک فنجان قهوه کوچک در روز هم می تواند منجر به ایجاد علائم ترک شود.
کافئین یک ترکیب محرک است که با مسدود سازی گیرنده های آدنوزین خواب آلودگی را کاهش می دهد. آدنوزین نیز نوعی انتقال دهنده عصبی است که با فرآیندهای خواب و بیداری بدن پیوند تنگاتنگی دارد. با مسدود کردن گیرنده ها، کافئین به فرد اجازه دهد تا احساس بیداری موقت و بهبود یافته ای را تجربه کند. کافئین همچنین هورمون های دیگر و انتقال دهنده های عصبی مختلفی مانند آدرنالین و دوپامین را تقویت می کند.
مطالعه ای در سال 2014 ژن هایی را مورد بررسی قرار داد که بر پاسخ فرد به متابولیسم کافئین تاثیر داشتند. امروزه محققان می توانند از این نشانگرهای ژنتیکی برای پیش بینی تمایل افراد به مصرف قهوه استفاده کنند. در نتیجه این موضوع نشان می دهد که هوس قهوه شما و نشانه هایی که به دنبال ترک آن تجربه می کنید، ممکن است ژنتیکی باشند!
هر چه روزانه کافئین بیشتری مصرف شود، علائم ترک نیز شدیدتر است. مدت زمان بروز علائم متفاوت است اما ممکن است بین 2 تا 9 روز ادامه یابد.
علائم معمول ترک کافئین عبارت اند از:
- اضطراب
- اختلال عملکردهای شناختی
- خستگی
- سردرد
- تغییرات خلق و خو
نشانه های اصلی
در ادامه چند مورد از مهم ترین نشانه های سندرم ترک را بررسی خواهیم کرد:
- سردرد
سردرد از جمله علائم همیشگی ترک کافئین به شمار می رود. در واقع پس از قطع مصرف کافئین، جریان خون به مغز افزایش می یابد. سردرد ناشی از تنظیم مغز با افزایش جریان خون است. هنگامی که مغز سازگار شود، سردردهای ناشی از سندرم ترک نیز متوقف می شوند. گفتنی است که مدت و شدت سردردهای قطع مصرف متفاوت هستند.
- خستگی
خستگی یکی دیگر از علائم ترک کافئین است. کافئین با مسدود کردن گیرنده های آدنوزین باعث بهبود انرژی و کاهش خواب آلودگی می شود. به همین علت است که به دنبال حذف کافئین، بسیاری از مردم احساس خستگی می کنند.
در حالی که خستگی می تواند نا امید کننده باشد، باید به انتقال دهنده های عصبی مغز خود فرصت دهیم تا سبب افزایش انرژی پایدارتر در دراز مدت شوند. کافئین به سرعت جذب جریان خون شده و از طریق ادرار دفع می شود. از این رو تحمل نسبت به اثرات آن با استفاده مکرر افزایش می یابد. این موضوع می تواند منجر به مصرف بیشتر، وابستگی و در نتیجه تشدید علائم سندرم ترک شود.
- تغییرات خلق و خو
اثرات منفی شناختی و عاطفی نیز می توانند در اثر ترک کافئین ایجاد شوند. زیرا این ترکیب ترشح هورمونی نظیر کورتیزول را تحریک می کند. کافئین همچنین سطح انتقال دهنده های عصبی دوپامین و نوراپی نفرین را افزایش می دهد.
اگر دچار وابستگی ذهنی و فیزیولوژیکی به کافئین شده اید، ممکن است احساس اضطراب، مشکل در تمرکز و خلق و خوی افسرده را هم تجربه کنید. این علائم در صورتی رخ می دهند که بدن در حال ایجاد سازگاری با کمبود کافئین باشد.
اگر قصد دارید مصرف کافئین خود را کاهش دهید و یا آن را به کلی ترک کنید، توجه به نکات زیر توصیه می شود:
- مصرف را نه یکباره بلکه به صورت تدریجی قطع کنید تا حداقل عوارض ممکن ایجاد شوند
- از محصولات حاوی کافئین دوری کنید. در واقع باید اطمینان حاصل کنید که به طور تصادفی کافئین را دوباره وارد بدن خود نمی کنید. برچسب روی نوشابه ها، فرآورده های مختلف، چای و حتی غذاهای بسته بندی شده را بررسی کنید
- هیدراته بمانید. کم آبی می تواند علائم ترک را بدتر کند
- از مسکن های بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا استامینوفن برای کمک به سردردهای قطع مصرف کافئین استفاده کنید
- به اندازه کافی بخوابید. به دنبال قطع مصرف کافئین با احساس خستگی رو به رو خواهید شد، بنابراین با داشتن حداقل 7 تا 9 ساعت خواب در شبانه روز به مبارزه با آن کمک کنید
- بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر
- مبتلایان به گلوکوم
- افرادی که مثانه بیش فعال دارند
- مبتلایان به آریتمی
- افراد باردار
- مادران شیرده
- افرادی که اختلال خواب دارند
- بیماران مبتلا به استرس مزمن و حملات پنیک
- مبتلایان به اسهال
- بیماران با سابقه تشنج
- کودکان زیر 12 سال
- بیماران مبتلا به رفلاکس معده
