ایران هفته آینده اولین دسته از جنگنده‌‌‌های سوخو ۳۵ را دریافت خواهد کرد؛ این خبری است که توسط وب‌سایت انگلیسی‌زبان خبرگزاری ایران‌‌‌پرس وابسته به صدا و سیما منتشر شد. یعنی تقریبا ۸ ماه بعد از آنکه امیر سرتیپ حمید واحدی، فرمانده نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی در گفت‌‌‌وگویی اعلام کرد که خرید جنگنده‌‌‌های سوخو - ۳۵ از روسیه در دستورکار نیروی هوایی است، قرار است تا هفته آینده این جنگندهها وارد ایران شود.
به گزارش دنیای اقتصاد، در همان زمان رسانه‌‌‌های غربی و منطقهای به این خبر واکنش نشان دادند و وبگاه آمریکایی فوربز با پرداختن به این موضوع نوشت: «دستیابی به جنگنده جدید، پیشرفت قابل‌‌‌‌‌‌توجهی برای نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران خواهد بود. درواقع در صورت تحقق این مساله، بزرگ‌ترین خرید جنگنده از سوی ایران در بیش از ۳۰سال گذشته خواهد بود. » همچنین رسانه‌‌‌های اسرائیلی نیز به این خبر واکنش نشان دادند و کارشناس شبکه «کان» رژیم صهیونیستی در این باره گفت: «جنگنده‌‌‌های سوخو-۳۵ می‌توانند توان نیروی هوایی ایران را بسیار ارتقا ببخشند. اگر این معامله اتفاق بیفتد، قطعا پیشرفت مهمی در توانمندی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های ایران است؛ مخصوصا در روزهایی که اسرائیل بنا دارد جلوی ایران هستهای را بگیرد.»
دلایل تعویق ارسال سوخو به ایران
البته طبق اخباری که درباره تحویل این جنگندهها منتشر شده بود باید در فروردین ماه اولین دسته جنگندهها به ایران تحویل داده میشد. اما به نظر می‌رسد چند عامل باعث شد که تحویل این جنگندهها به تعویق بیفتد. اولین بحث به آموزش خلبانان مربوط می‌شود؛ زیرا با شدت گرفتن اخبار مربوط به خرید سوخو۳۵، متعاقب آن آموزش خلبانان ایرانی در کسب مهارت برای بهره‌برداری از این اسکادران هم مطرح شد. سوزان ملونی نیز در مقاله‌‌‌ای در فارن افرز اشاره کرده بود که خلبان‌‌‌های ایران در روسیه در حال آموزش‌های لازم هستند. بنابراین همین مساله منجر به آن شد که تحویل سوخوها به تهران به تعویق بیفتد.
موضوع دیگری که در این خصوص می‌توان بررسی کرد به موضع اسرائیلیها در جنگ اوکراین بازمی‌گردد. روسیه نگران بود که اگر این جنگندهها را تحویل ایران دهد با توجه به برخی تغییرات در موازنه قوا، اسرائیل در واکنش به اوکراین کمک نظامی ارسال کند. اما اسرائیلیها حدود ۱۰ روز پیش تصمیم گرفتند یکی از مطالبات جدی اوکراین را پاسخ بدهند که همان سامانه دفاع موشکی بود. این مساله باعث شد روسیه که نگران موضع‌‌‌گیری اسرائیل در جنگ اوکراین بود، سیاست تل‌‌‌آویو برایش آشکار شود و با طیب خاطر سوخوها را به ایران تحویل دهد. اما از طرف ایران نیز ملاحظاتی وجود داشت؛ زیرا در هفته‌‌‌های واپسین سال ۱۴۰۱ فرآیندهای دیپلماتیک پشت پرده بین ایران و غرب شدت گرفته بود و حتی در سال جدید نیز صحبت از سفر هیثم بن طارق آل‌‌‌سعید، پادشاه عمان به تهران برای تبادل زندانیان مطرح بود.
سفری که همزمان با شکل‌‌‌گیری نظم جدید منطقهای و آشتی تهران و ریاض قرار بود انجام شود. همچنین یکی از اهداف این سفر با توجه به پیشینه عمان در میانجی‌گیری بین تهران و واشنگتن به نظر می‌رسد بحث تبادل زندانیان باشد. درواقع حدس زده میشد تا نیمه اردیبهشت مساله زندانیان مشخص شود، بن هیثم به ایران بیاید و تبادل زندانیان انجام شود اما تا امروز بازه زمانی سفر بن هیثم مشخص نیست. در شرایط موجود هم همه چیز در خصوص برجام در هاله‌‌‌ای از ابهام قرار دارد و ایران نیز تصمیم گرفته که این سوخوها را تحویل بگیرد.اگر سمت و سوی مذاکرات احیای برجام مشخص بود، تهران نیز باید تحویل این جنگندهها را تا جای ممکن به تعویق می‌‌‌انداخت تا تاثیرگذاری این مساله بر مذاکرات احتمالی کاهش یابد اما امروز برجام آینده روشنی ندارد و دیگر احتیاط در این زمینه به صلاح نیست. اما از آنجا که این توافق هنوز از بین نرفته و امیدهایی هرچند اندک نسبت به احیای آن وجود دارد، ممکن است در آینده شاهد اثرگذاری این امر بر مسیر مذاکرات باشیم. درواقع احتمال دارد ارسال سوخوها، ریسک مذاکرات را برای طرف‌‌‌های برجامی افزایش دهد.
به بیان دیگر ارسال سوخو ۳۵ به طور بالقوه این پتانسیل را دارد که معادلات برجامی را پیچیده‌‌‌تر کند. به‌ویژه احتمال بازگشت آمریکا به این توافق کمتر می‌شود. زیرا قرار است در اکتبر ۲۰۲۳ یکسری تحریم‌‌‌ها علیه ایران برداشته شود. با این حال ایران به دستاوردهای قابل‌توجه نظامی و استراتژیک دست خواهد یافت. در صورت لغو تحریم‌‌‌هایی چون تحریم موشکی و پهپادی در مهر سال‌جاری و سپس تعمیق همکاری‌‌‌های نظامی ایران و روسیه، دیپلماسی آمریکا در قبال تهران تحت‌تاثیر قرار خواهد گرفت و فرآیند بازگشت آمریکا به برجام را دشوارتر خواهد کرد زیرا اگر جو بایدن به توافق برجامی که سلف وی ترامپ از آن خارج شده بازنگردد می‌تواند از تحریم‌‌‌های ثانویه علیه ایران استفاده کند اما اگر در برجام باشد، امکان استفاده از این سازوکار را ندارد.
از این رو واشنگتن با در نظر گرفتن این فاکتورها احتمالا تمایلی برای بازگشت به برجام نخواهد داشت. بنابراین یکی از تاثیرات مستقیم واردات سوخو ۳۵ روسی، همین افزایش احتیاط‌های دولت بایدن برای بازگشت به برجام خواهد بود. با این حال همکاری‌‌‌های نظامی ایران و روسیه از جهات مختلف برای کشور مثبت است. این تعمیق روابط استراتژیک می‌تواند بر موقعیت ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک ایران در منطقه تاثیرگذار باشد. در نهایت تجهیز ایران به جنگنده‌‌‌های سوخو ۳۵ نگرانی‌هایی برای اسرائیل به‌دنبال دارد و دیگر طرح‌های خرابکارانه این رژیم با چالش‌های بیشتری مواجه می‌شود.
