مکمل‌های غذایی در چه شرایطی استفاده می‌شوند؟

دکتر محمد حسبی متخصص پزشکی ورزشی با بیان اینکه مکمل‌ها در جایی استفاده می‌شوند که رژیم غذایی فرد دچار نقصان باشد، افزود: مکمل‌های غذایی با دارو فرق می‌کند. البته استفاده از مکمل با دوپینگ هم فرق می‌کند. ورزشکاران حرفه‌ای که دچار کمبود‌هایی می‌شوند، قضیه‌ی دارد مطرح می‌شود که یا جنبه دارویی دارد یا دوپینگ اتفاق می‌افتد.

وی با بیان اینکه محققان استرالیایی مکمل‌ها را به ۴ دسته A، B، C و D تقسیم بندی می‌کنند، ادامه داد: دسته‌ی A این مکمل‌ها ایمن‌تر و فوایدشان شناخته شده‌تر است. انواع مکمل‌های این دسته ۳ گروه هستند. گروه اول به شکل غذا تولید می‌شوند که یا به شکل پودر‌های پروتئین، شکلات بار یا پروتئین بار هستند و یا به صورت نوشابه که میزانی از کربوهیدرات یا الکترولیت مورد نیاز ورزشکار را جبران می‌کند و این مکمل در صورتی به فرد توصیه می‌شود که بدن او نیاز به پروتئین داشته باشد.
حسبی در ادامه تاکید کرد: اگر مواد غذایی پروتئین مورد نیاز فرد را تامین می‌کند، مکمل غذایی پروتئین دار به او داده نمی‌شود؛ اما اگر غذا پروتئین مورد نیاز فرد را تامین نکند، پروتئین مکمل به صورت آب پنیر یا آلبومین به فرد داده می‌شود.
این متخصص پزشکی ورزشی در ادامه اظهارداشت: اگر پروتئین زیادی به فرد داده شود، بدن نمی‌تواند از این میزان پروتئین در ساخت عضلات استفاده کند در نتیجه بدن پروتئین را می‌سوزاند و با سوخت پروتئین، اوره تولید می‌شود.

بالا رفتن «اوره» باعث ایجاد فشار بر «کلیه ها» می‌شود

وی با بیان اینکه بالا رفتن اوره باعث ایجاد فشار بر کلیه‌ها می‌شود، گفت: پس همین مکمل که بی خطر است در گروه A قرار دارد وقتی خودسرانه و بیش از حد مصرف شود می‌تواند ضرر داشته باشد.

این متخصص پزشکی ورزشی افزود: گروه سوم مکمل‌ها از دسته بندی A، مکمل‌هایی هستند که روی عملکرد ورزشکار موثر واقع می‌شود مثل کافئین، کراتین. کافئین در چربی سوزی و افزایش تمرکز تاثیر می‌گذارد و کراتین قدرت انفجاری فرد را افزایش می‌دهد.

حسبی ادامه داد: این دو نیز زمانی به فرد داده می‌شود که فرد به آن واقعا نیاز داشته باشد به عنوان مثال اگر فرد، ورزشکار استقامتی باشد کراتین برایش مفید نیست. کراتین به علت احتباس آب، فقط باعث افزایش وزن در او می‌شود.

این متخصص پزشکی ورزشی در ادامه بیان کرد: پس کراتین برای افرادی که برای سلامت خود ورزش می‌کنند، مفید نیست، اما کراتین برای ورزشکار حرفه‌ای که قصد بالا بردن رکورد را دارد و حتی ۵/۰ کیلوگرم اضافه بلند کردن وزنه برایش مهم است می‌تواند مفید باشد و البته استفاده از این مکمل در دراز مدت می‌تواند آسیب زا باشد که البته می‌تواند جز آسیب‌های شغلی محسوب شود.

وی در ادامه به دسته b اشاره و بیان کرد: شواهد علمی برای مفید بودن یا نبودن آن کافی نیست و تحقیقات بیشتری باید انجام شود. دسته دوم، مکمل‌های پزشکی محسوب می‌شوند که در حقیقت کمبود ریزمغزی‌ها و ویتامین‌ها را تامین می‌کند. استفاده از این مکمل‌ها به شرطی موثر است که برای فرد موثر دانسته شود مثلا تجویز آهن برای فردی که دچار کمبود آهن است.

این متخصص پزشکی ورزشی تاکید کرد: همچنین استفاده از ویتامین D طبق دستور عمل وزارت بهداشت برای عموم افراد ۱۲-۷۰ ساله، ماهیانه ۰۰۰/۵۰ واحد می‌باشد که در این محدوده می‌تواند انجام شود. لازم به دکر است که این ویتامین اگر بیش از حد مورد نیاز استفاده شود می‌تواند یاعث مسمومیت شود. گلوتامین مثالی از مکمل مربوط به دسته‌ی B است.

وی در خصوص دسته‌ی C گفت: شواهد علمی برای مفید بودن آن‌ها ضعیف است؛ اما مصرف شان، ممنوع نیست. اسید‌های آمینه شاخه دار جزء این دسته هستند.

با اشاره به دسته D بیان کرد: محرک‌ها جزء این دسته هستند و مصرف آن‌ها ممنوع است. بعضی ریشه‌های گیاهی در این دسته قرار دارند.

این متخصص پزشکی ورزشی در پایان در پاسخ به این پرسش که آیا ویتامین‌های B کمپلکس و B دوازده که به شکل تزریقی مصرف می‌شوند، جزء مکمل‌ها هستند؟، اظهارداشت: خیر، این‌ها جزء دارو‌ها هستند و هر جا شکل مصرف ویتامین ها، تزریقی باشد، دارو تلقی می‌شود.

منبع: بهداشت نیوز