اولین عکس هوایی تهران که از آن بهعنوان عکس هوایی تهران قدیم نیز یاد میشود توسط یک خلبان سوئیسی به نام والتر میتلهولتسر Walter Mittelholzer در سال ۱۳۰۳ گرفته شد.
به گزارش همشهری، عکسهای هوایی که عکاس سوئیسی از ایران قدیم گرفته است سند مهمی از تاریخ این کشور را با خود همراه دارد. سال ۱۳۰۲ خورشیدی دولت ایران با شرکت هواپیمایی «یونکرس» قراردادی بست و نمایندگی این کمپانی در تهران را بنیاد نهاد و با واردکردن چند هواپیما، خطوط هوایی تهران، مشهد، شیراز، بندر انزلی و بوشهر برقرار شد. وظیفه اصلی این هواپیماها حمل محمولههای پستی و مسافر بود.
میتلهولتسر در سال ۱۳۰۳ خورشیدی و آستانه سرنگونی سلطنت قاجاریه به ایران آمد. او از طرف شرکت هواپیمایی «یونکرس» مأموریت یافت تا خطوط هواپیمایی ایران را در دوره قاجار بررسی کند.
او تنها عکاسی بود که علاقه داشت از آسمان تصویر شهرها را ثبت کند. زاویه متفاوتی که چشمان مردمان آن دوره تابهحال تجربه نکرده بودند.
هولتسر میتوانست حین پرواز عکاسی و فیلمبرداری کند. کاری که در زمان این عکاس سوئیسی کمنظیر بود. این کار باعث شهرت او در دنیا شده بود.
عکس هوایی تهران، میدان مشق، ۱۳۰۳ خورشیدی
هولتسراز تهران فیلم و عکس گرفت و از معروفترین عکسهایی که از فراز تهران تهیه کرد، عکسی است که از میدان مشق گرفته است. عکسهای که او از تهران گرفته است بهعنوان نخستین عکسهای هوایی تهران نامبرده میشود.
مثلاً در عکسی که از میدان مشق گرفته است زمین بزرگ خالی که میان بافت مسکونی و باغات دیده میشود که همان «میدان مشق» است و دروازه جنوبی آنکه در عکس مشخص است، همان «سردر باغ ملی» است.
در بالای میدان ردیفی از ساختمانهای نظامی قشون دیده میشود. میدان مشق در آغاز منطقهای نظامی بوده که برای کاربرد تمرین رزمی قشون در زمان فتحعلی شاه ساخته شده بود.
در بخشی از کتاب خاطرات «سفر به ایران» که هولتسر آن را نوشته است آمده: «هر تازهواردی در برابر فرهنگ کنونی متنوع ایرانی شگفتزده میشود. فراوانی، تنوع این فرهنگ غنی هر مشاهدهگری را مسحور خود میکند …»