ماجرای «آشی برات بپزم که یه وجب روغن روش باشه» چه بود؟

در میان ساختمان‌های کوچک و بزرگ بیمارستان شهید لوسانی یا سرخه حصار عمارتی قرار دارد که سرآغاز ضرب‌المثل‌هایی مثل «آشی برات بپزم که یه وجب روغن روش باشه» است. از این عمارت به‌عنوان قصر یاقوت نام برده می‌شود که به دستور در دوره ناصرالدین شاه ساخته شد، اما ماجرای ضرب‌المثل چه بوده است؟

به گزارش همشهری آنلاین، قدمت عمارت «قصر یاقوت» به دوران پادشاهی ناصرالدین شاه قاجار و سال ۱۲۶۲ خورشیدی می‌رسد تاجایی که در تاریخچه‌اش آمده: «این قصر در سی و نهمین سال پادشاهی ناصرالدین شاه ساخته شد. آن زمان این قصر از کوشک بیرونی و حرم‌خانه کاخ سلطنتی قرار و حدود ۲۰۰ اتاق داشت، علاوه بر تفرجگاه ناصرالدین شاه، محلی برای مراسم آشپزان دربار هم بود.»

قصر یاقوت علاوه بر معماری‌اش خواستگاه ضرب‌المثل «آشی برات بپزم که یه وجب روش روغن باشه» هم هست. چون به دستور ناصرالدین شاه سالی یکبار در این مکان آش نذری پخته می‌شد و خودش هم در مراسم پخت آش شرکت می‌کرد تا ثواب ببرد. در حیاط قصر اغلب رجال مملکت جمع می‌شدند و برای تهیه آش شله قلمکار هر یک‌کاری انجام می‌دادند. بعضی سبزی و برخی نخود و لوبیا پاک می‌کردند. عده‌ای هم دیگ‌های بزرگ را روی اجاق می‌گذاشتند و خلاصه هرکسی برای تملق و تقرب پیش ناصرالدین شاه مشغول‌کاری بود. ناصرالدین شاه هم بالای ایوان می‌نشست و از آن بالا نظاره‌گر کار‌ها بود. سرآشپزباشی ناصرالدین شاه مثل یک فرمانده نظامی امر و نهی می‌کرد.

به دستور آشپزباشی در پایان کار به هر یک از رجال کاسه آشی داده می‌شد و او باید آن کاسه را از اشرفی پر می‌کرد، بنابراین افرادی که کاسه آش بزرگتری به آن‌ها داده می‌شد و روی آش آن‌ها روغن بیشتری می‌ریختند ضرر بیشتری می‌کردند و اشرفی‌های بیشتری باید می‌دادند. به همین دلیل اگر آشپزباشی در طول سال با یکی از اعیان و یا وزرا دعوایش می‌شد، به او می‌گفت: «بسیار خوب! بهت حالی می‌کنم دنیا دست کیه! آشی برات بپزم که یه وجب روغن روش باشه.» این ساختمان اکنون به عنوان دفتر اداری و مدیریت بیمارستان استفاده می‌شود.