فرارو- هفته جاری یکی از پرخبرترین هفته‌ها طی ماه‌های اخیر بود. در این هفته علاوه بر مسائل مختلف سیاسی، فرهنگی و اقتصادی در داخل، در سطح سیاست خارجی نیز رخداد‌های مهمی در جریان بود که از سوی رسانه‌ها، ناظران و کاربران شبکه‌های مجازی مورد توجه واقع شد.
به گزارش فرارو، در هفته جاری دولت جمهوری آذربایجان به ریاست الهام علی اف، موجی از اقدامات ضدایرانی را اتخاذ کردند. در سوی دیگر، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل نیز در ۷ روز گذشته به شکلی کم سابقه تحرکات ضدایرانی‌اش را گسترش بخشید.
در سطح داخلی نیز رخداد‌ها و تصمیمات کلان بودند که خبرساز شدند تا اشخاص. با این تفاسیر، خبرسازترین‌های هفته جاری در ادامه گزارش حاضر مورد بررسی قرار گرفته است.
نخستین و شاید خبرسازترین رخداد هفته جاری ماجرای حمله مسلحانه به سفارت جمهوری آذربایجان در تهران بود. حمله مسلحانه یک فرد به سفارت جمهوری آذربایجان در تهران در روز جمعه (۷ بهمن) سطح قابل توجهی از واکنش‌ها را به سوی خود جلب کرد. در این حادثه رئیس حراست سفارت باکو کشته و دو محافظ سفارت زخمی شدند.
از همان ابتدای وقوع حادثه مسئولان نظامی و قضایی ایران، با جدیت ماجرا را پیگیری کردند. رئیس پلیس پایتخت و سرپرست دادسرای امور جنایی تهران با حضور در صحنه جرم، موضوع را پیگیری کردند. مرکز رسانه‌ای قوه قضائیه نیز با درج اطلاعاتی مهم از مجرم و پرونده مفقود شدن همسر او، بر شخصی و خانوادگی بودن موضوع و نه تروریستی بودن حادثه، تاکید کرد.
بر خلاف رویکرد ایجابی و پی‌گیری‌های مثبت ایران از این موضوع، در هفته جاری مقام‌های دولت جمهوری آذربایجان، رویکردی به شدت ضد ایرانی را اتخاذ کردند. از همان ابتدای وقوع رخداد، مقام‌های باکو از واژه معنادار «اقدام تروریستی» در توصیف رخداد بهره گرفتند. الهام علی اف، وزارت خارجه، اعضای پارلمان و تمامی رسانه‌های جمهوری آذربایجان بر تروریستی بودن حادثه تاکید کردند.
در ادامه وزارت خارجه جمهوری آذربایجان، از «تعلیق فعالیت سفارت در تهران، ضمن ادامه فعالیت کنسولگری آذربایجان در تبریز» خبر داد. روز یکشنبه ۹ بهمن ماه فیلم‌های تخلیه شبانه سفارت جمهوری آذربایجان در تهران نیز بسیار خبرساز شد. در گام بعدی باکو در دمیدن بر آتش تنش با تهران، با صدور بیانیه‌ای خواهان بازگشت اتباع خود از ایران شد.
اما مهم‌تر از این مواضع، دیگر گام تنش‌زای باکو، در ماجرای تشییع جسد افسر امنیتی کشته شده آذری، همراه با دو زخمی اهل این کشور اتفاق افتاد. ماجرا از این قرار بود دولت جمهوری آذربایجان به منظور انتقال جسد «اورخان عسگروف» و انتقال دیگر کارمندان سفارت به آذربایجان، هواپیمایی به تهران فرستاد. در حالی که نیرو‌های دژبان ارتش درحال حمل جسد کارمند سفارت جمهوری آذربایجان بودند، نیرو‌های اعزامی این کشور برای تحویل گرفتن تابوت، رفتاری توهین‌آمیز را با دژبانان ایرانی داشتند. حتی در یکی از موارد، دژبان ارتش هل داده می‌شود! انتشار ویدئو این رخداد، موجی از واکنش‌های شدیداللحن کاربران ایرانی را به همراه داشت.
در ادامه این روند، نیرو‌های امنیتی جمهوری آذربایجان در ۳۱ ژانویه ۲۰۲۳ (۱۱ بهمن ۱۴۰۱) از آغاز عملیاتی تحت عنوان «ضد شبکه جاسوسی ایران» خبر دادند. در واپسین تحرک تنش‌زای باکو علیه تهران چهارشنبه (اول فوریه / ۱۲ بهمن) وزارت خارجه جمهوری آذربایجان طی بیانیه‌ای، اعلام کرد که در ۲۷ ژانویه اسنادی حاوی درخواست‌هایی برای محکومیت بین‌المللی حمله تروریستی به سفارت جمهوری آذربایجان در جمهوری اسلامی ایران، شناسایی و مجازات سریع سازمان‌دهندگان و عاملان این اقدام تروریستی و همچنین تحقق تعهدات ناشی از کنوانسیون وین در مورد روابط دیپلماتیک، برای تصویب به سازمان‌ها و پلتفرم‌های بین المللی مربوطه ارائه شد.
مجموعه این اقدامات تنش‌زای جمهوری آذربایجان علیه ایران موجب شده که حتی بیشتر از خود رخداد حمله به سفارت، گام‌های ضدایرانی باکو در کانون توجهات رسانه‌ها و افکار عمومی ایرانی قرار بگیرد.
وقوع زلزله در شهرستان خوی دیگر رخداد خبرساز هفته جاری بود. شبانگاه شنبه (۸ بهمن) زلزله ۵.۹ ریشتری شهرستان خوی را لرزاند. این زمین لرزه در ساعت ۲۱:۴۴:۴۴ در طول جغرافیایی ۴۴.۹۰، عرض جغرافیایی ۳۸.۵۹ و عمق زمین‌لرزه ۷ کیلومتری و در ۶ کیلومتری خوی رخ داد. کانون این زلزله در ۱۱۷ کیلومتری ارومیه و ۱۳۴ کیلومتری شهر تبریز است. در همان ساعات اولیه بعد از وقوع رخداد، اخباری مبنی بر حجم گسترده تخریب زلزله منتشر شد.
از همان ساعات نخستین زلزله، هلال احمر آذربایجان غربی به حالت آماده باش درآمد. در ادامه نیز کمک‌ها و تجهیزات لازم برای اسکناس مردم رانده از خانه‌هایشان آغاز شد، اما روند کمک رسانی به زلزله‌زدگان با انتقاداتی فراوان همراه شد. در روز‌های گذشته با وجود سفر مقام‌های ارشد دولت به خوی، همچنان سرمای شدید هوا و نارضایتی‌ها از اسکان مردم آوراه شده از خانه‌هایشان ادامه دارد.
کانون انتقادات بر این مبنا است که تمامی آمار‌هایی که از سوی مسئولان هلال‌احمر، استاندار و فرماندار منطقه اعلام می‌شود، از مثبت بودن وضعیت حکایت دارد، اما تصاویر منتشر‌شده از خوی نشان می‌دهد که مردم در سرمای زیر صفر این شهر غربی ایران روزگار سختی را سپری می‌کنند. این وضعیت در شرایطی است که سید ابراهیم رییسی، رئیس‌جمهور امروز –جمعه- در گفت‌وگوی تلفنی با محمدصادق معتمدیان، استاندار آذربایجان غربی با قدردانی از تلاش‌های انجام شده برای امداد رسانی و اسکان اضطراری زلزله زدگان شهرستان خوی گفت: ضروری است با افزایش کمپ‌های اسکان موقت با توجه به شدت برودت هوا در این منطقه و تامین مایحتاج مردم، برنامه‌ریزی‌های لازم برای آغاز روند بازسازی مناطق آسیب‌دیده در اسرع زمان آغاز شود.
وضعیت هموطنان‌مان در سرمای شدید شهرستان خوی، موجب شده که نگرانی‌های نسبت به وضعیت آن‌ها ادامه داشته باشد. انتقادات نسبت به عملکرد نهاد‌های امدادی ادامه دارد. فیلم‌های منتشر شده از مردم خوی نیز نشان می‌دهد که آن‌ها خواستار افزایش همیاری‌ها و رسیدگی صحیح‌تر به اوضاعشان هستند.
یکی دیگر از موضوعات خبرساز در هفته جاری در ارتباط با تصمیم سران سه قوه برای اجرای طرح مولدسازی است. یک روز پس از رسانه‌ای شدن جزییات مصوبه مولدسازی دولت، بسیاری از چهره‌های اقتصادی و سیاسی و کاربران فضای مجازی به آن واکنش نشان داده‌اند. برخی به نوع نظارت و کنترل بر تصمیمات هیات انتخابی این مصوبه انتقاد کرده‌اند و برخی دیگر به غیرشفاف بودن و محرمانه بودن اقدامات هیات واگذاری می‌پردازند.
به‌طور مثال، محمد طبیبیان، اقتصاددان ایرانی در کانال تلگرامی خود با انتقاد از این مصوبه نوشته است: «یک گروه اموال دولت را تعیین، انتخاب و قیمت‌گذاری و به هر فرد یا نهادی صلاح دیدند واگذار کنند، از هر نوع تعقیب حقوقی هم مصون باشند. اسم این شیوه نو چیست؟ بخش خصوصی واقعی که از منابع تهی است یا دستش را تو رفته است.»
کامبیز نوروزی حقوقدان حقوقدان نیز گفت: «هیات مولدسازی هیچ‌گونه محدودیتی ندارد و هرکاری بخواهد می‌تواند انجام دهد. به عنوان مثال این هیات اجازه داره خودش درباره قیمت‌گذاری و نحوه واگذاری تصمیم بگیرد. در حالی که ما درباره اموال عمومی و دارایی‌های ملی صحبت می‌کنیم. چطور امکان‌پذیر است که چند نفر با اختیارات مطلق تصمیم‌گیری کنند؟! یعنی حتی می‌توانند یک ملک ۱۰۰۰ میلیاردی را به قیمت ۱۰۰ میلیارد اقساط بفروشند و اقساطش را هم ۱۰۰ ساله ببندند.»
در همین ارتباط، محسن هاشمی نیز گفت: «مواظب باشید مولدسازی در ایران معنای استعمار پیدا نکند.» صادق زیباکلام نیز در ارتباط با همین طرح تاکید کرد: «در کجای قانون اساسی گفته شده است که اگر کمیته‌ای از روسای سه قوه تشکیل شود، از اختیارات ویژه‌ای برخوردار می‌شوند، هرکاری دلشان بخواهد و هرتصمیمی بخواهند می‌توانند انجام دهند؟ کجای قانون اساسی گفته شده است که روسای سه قوه اگر باهم تشکیل جلسه دهند، می‌توانند بالاتر از مجلس و نهاد‌های دیگر تصمیماتی بگیرند؟ کجای قانون اساسی چنین حق و اختیاراتی را به کمیته‌ای که متشکل از روسای سه قوه باشد را واگذار کرده است؟ حتی در وضعیت اضطراری هم چنین چیزی به آن‌ها واگذار نشده است.»
نعمت احمدی، حقوقدان نیز در رابطه با همین طرح تاکید کرد: «نعمت احمدی: مولدسازی یک کاپیتولاسیون داخلی است که برای نخستین بار در کشور شکل گرفته است.» در مجموع، طرح مولدسازی هم از سوی ناظران و هم در میان افکا عمومی کانون توجهات را به سوی خود جلب کرد.
علاوه بر دولت، در هفته جاری، رسانه‌ای شدن مجدد طرح مجلس، تحت عنوان «پیگیری حقوقی و قضایی اخبار کذب در فضای مجازی، بار دیگر کانون توجهات را به سوی خود جلب کرد. این موضوع بعد از آن جدی شد که حسینعلی حاجی‌دلیگانی، عضو هیات رئیسه مجلس، اعلام کرد طرح مجازات افراد به خاطر اظهارنظر تقدیم هیات رئیسه مجلس شده است.
بر اساس این طرح که به امضای ۱۵ نماینده رسیده بود و ظاهراً روی میز هیات رئیسه قرار دارد، «هر شخصی که دارای موقعیت شغلی، اجتماعی، سیاسی، خانوادگی، علمی، فرهنگی و نظامی جامعه است، در سخنرانی‌ها، مصاحبه‌ها، مقالات، پیام‌ها و یادداشت‌های خود در فضای حقیقی یا مجازی در مورد اموری که نیاز به اظهارنظر مراجع رسمی است و هنوز اعلام نظر رسمی نشده است، مطالبی را خلاف واقع، بیان کند که بازخورد گسترده داشته باشد و در اخلال شدید در نظم عمومی کشور، ناامنی یا ورود خسارت عمده به تمامیت جسمانی افراد یا اموال عمومی و خصوصی، یا سبب اشاعه فساد یا فحشا در حد وسیع موثر باشد، اگر از مصادیق افسادفی‌الارض موضوع ماده (۲۸۶) قانون مجازات اسلامی مصوب ۱/۲/۱۳۹۲ نباشد، علاوه بر محکومیت به مجازات درجه سه به مجازات نقدی معادل دو برابر خسارات وارده به تمامیت جسمانی افراد یا اموال عمومی و خصوصی محکوم می‌شود و مسوول جبران خسارات وارده نیز می‌باشد.»
در همان اوایل هفته بود که خبری مبنی بر پناهنده شدن عاطفه احمدی، پرچمدار ایران در المپیک زمستانی ۲۰۲۲ پکن و نفر اول اسکی ایران به آلمان منتشر شد. عاطفه احمدی تنها زن شرکت‌کننده در المپیک زمستانی پکن بود که ۵ مدال آسیایی و چندین مدال طلای رقابت‌های بین‌المللی اسکی آلپاین ترکیه را در کارنامه دارد.
در نخستین واکنش، عباس نظریان رئیس فدراسیون اسکی اعلام کرد که این سفر بدون اطلاع صورت گرفته و هم بهرام ساوه شمشکی دبیر فدراسیون و هم فاطمه کیادربندسری نایب رئیس بانوان و سرمربی تیم ملی از سفر احمدی بی‌اطلاع بودند.
در میانه این شایعات، احمدی با انتشار یک استوری در صفحه شخصی‌اش گفت: طی خبر‌های چند ساعت گذشته شایعه مهاجرت بنده بود… جا دارد به همه شما عزیزان اطلاع بدم این خبر کاملاً اشتباه هست و تکذیب می‌کنم. من مثل سال‌های پیش با هزینه شخصی به تمرین آمدم تا در مسابقات جهانی با آمادگی بیشتری حضور داشته باشم. این موضوع را قبلا به صورت مکتوب به فدراسیون اسکی و کمیته فنی اعلام کردم. در مسابقات جهانی ۲۰۲۳ شما را خواهم دید.
انتشار اخبار مرتبط با پناهندگی این اسکی‌باز ۲۲ ساله ایرانی، در سطحی گسترده در فضای مجازی و رسانه‌های واکنش به همراه داشت.
سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران، سه‌شنبه شب و در آستانه چهل و چهارمین سالروز پیروزی انقلاب اسلامی در گفت‌وگوی زنده تلویزیونی، به نکاتی چند اشاره کرد که کانون توجهات را به سوی خود معطوف کرد. رئیسی در گفته‌هایش از گزاره‌هایی همچون، مهار تورم، جبران کسری بودجه، بدون چاپ پول، کارکرد مثبت ارز نیمایی در واردات و صادرات، افزایش ۶۴ درصد واردات، تقدیر از منتقدان، ممکن بودن رشد اقتصادی ۸ درصدی، تلاش برای عدم تاثیرگذاری نوسانات دلار بر سفره مردم، عقب نبودن دولت از وعده تحقق یک میلیون شغل، افزایش قیمت‌ها به دلیل قاچاق و انتظارات تورمی و.. سخن گفت.
اظهارات رئیس‌جمهور، از سوی ناظران، رسانه‌ها و کاربران فضای مجازی در کانون توجه قرار گرفت. بسیاری از کاربران این موضوع را مطرح کردند که بر اساس آمار ارائه شده از سوی رئیس‌جمهور، وضعیت کشور ایدئال بوده، اما مساله این است که این آمار مثبت رد زندگی روزمره احساس نمی‌شود.
دیگر خبرساز هفته جاری اظهارات عزت الله ضرغامی به انتقادات تندرو‌ها از خود بود. اواسط هفته گذشته، عزت الله ضرغامی در حاشیه جلسه هیئت دولت با بیان اینکه در راستای توسعه گردشگری در کشور و افزایش نشاط اجتماعی در جامعه باید فضا را باز کنیم، مردم را درک کنیم و سخت گیری به مردم نکنیم گفت: همه این اقدامات را باید در چارچوب شرع و دستورات الهی انجام دهیم و این موضوع می‌تواند گردشگری داخلی در کشور ما نیز افزایش دهد.
ضرغامی تاکید کرد: برای گردشگری باید اقدام کرد؛ با تکیه بر قوانین عادی گردشگری ما رونق نمی‌گیرد. ما بعضا می‌بینیم که برخی از شهروندان برای دیدن یک کنسرت به یک کشور همسایه می‌روند که تعداد آن‌ها زیاد است و اگر در داخل کشور با ضوابطی که داریم کنسرت خوبی برگزار شود، خیلی از آن‌ها نمی‌روند به کشور همسایه تا در آنجا پول خرج کنند. متاسفانه بعضا تنگ نظری وجود دارد. من چند وقت پیش در نمایشگاه دستاورد‌های بانوان شرکت کردم و توئیتی زدم که متاسفانه چند نفر خیلی تندروی کردند و رفتار ناشایستی داشتند و تعدادی از خانم‌ها در این مراسم به صورت آئینی و همخوانی محتوای بسیار خوبی را در وصف پیامبر و امام علی (ع) اجرا کردند و هیچ مشکل شرعی هم نداشت. دیگر نمی‌شود، آنقدر سختگیری کرد و من به آن آقایی که اشکال می‌گیرد و رفتار‌ها و برخورد‌های تند می‌کند می‌گویم که اگر تحریک می‌شود، نگاه نکند.
این اظهارات ضرغامی، واکنش شدید اصولگرایان را به همراه داشت. از ابتدای هفته گذشته انتقاداتی جدی علیه او مطرح شد که همین امر واکنش مجدد ضرغامی را به همراه داشت. عزت الله ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی در واکنش به حملات اخیر اصولگرایان به او در ارتباط با حضور او در کنسرت نوشت: «روش من در تعامل با مردم ذاتی است؛ نمی‌توانم غیر از این باشم. ما را از خودمان نترسانید! همین هستم که می‌بینید. در مورد جذب قشر خاکستری باید بگویم که من خودم جزو قشر خاکستری هستم و به آن افتخار می‌کنم و با کسانی که خودشان را قبّه‌ی نور دانسته و دیگران را رنگ‌بندی می‌کنند، مرزبندی دارم. ملت از این رنگ‌بندی‌ها خیری ندیده است!»
دیگر سوژه خبرساز هفته جاری، تداوم مواضع و اقدامات ضدایرانی بنیامین نتانیاهو بود. حمله پهپادی به یک پایگاه نظامی در اصفهان توسط رژیم اسرائیل، زمینه‌ساز موج جدید خیرسازی‌های نتانیاهو علیه ایران بود. در واقع، بازگشت به قدرتِ «بی‌بی» (لقب نتانیاهو) بیش از هر زمان دیگری، آژیر‌های هشدار را برای ایران به صدا در آورده است. از قبل نمایان بود که نتانیاهو در بازگشت به قدرت، تمرکز اصلی‌اش را بر مقابله با ایران معطوف خواهد کرد، اما قراین امر نشان‌گر آن هستند که این رخداد، برای ایران معنا‌هایی فراتر از یک تغییر قدرت در تل‌آویو دارد.
بازگشت نتانیاهو به صدر قدرت در شرایطی اتفاق افتاد که فضای مذاکرات ایران با کشور‌های طرف گفتگو در وین با تعلیق مواجه شد. همزمان ناآرامی‌های چند ماه اخیر ایران نیز توان مانور گسترده‌تری به «بی‌بی» بخشید تا بتواند مسیر ستیز با تهران را بیش از بیش تقویت کند. به نظر می‌رسد تکه‌های پازل تقابل میان ایران و اسرائیل در عصر جدید به سرعت در حال کامل شدن هستند.
نتانیاهو در چند وقت اخیر تلاش دارد، نقش اسرائیل را در سنتکام تقویت و همکاری‌های امنیتی و نظامی با آمریکا را گسترش دهد. او همچنین، تلاش دارد علاوه بر توسل به اقدامات خرابکارانه، استفاده از «دیپلماسی دیجیتال» علیه جمهوری اسلامی ایران را گسترش دهد. سفر آنتونی بلینکن، وزر خارجه آمریکا به تل‌آویو در هفته جاری و تاکید آن‌ها بر ضدیت با ایران و سفر اخیر نتانیاهو به فرانسه در هفته جاری بسیار خبرساز شد.
علی اکبر رائفی‌پور در ادامه جنجال‌سازی‌های سریالی خود، این هفته نیز جنجال‌آفرین شد. هفته گذشته واکنش آیت الله علوی تهرانی را برانگیخت و کانون توجهات را به سوی خود جلب کرد. این هفته، اما این توهین او به هالی موسیقی بود که جنجالی شد.
بهزاد عبدی آهنگساز، رهبر ارکستر و دبیر هنری سی و هشتمین جشنواره موسیقی فجر روز یکشنبه (۹ بهمن ۱۴۰۱)، ضمن بازنشر ویدئویی از بریده سخنرانی‌های قدیمی علی‌اکبر رائفی‌پور که در آن نسبت‌های نامناسبی به اهالی موسیقی داده شده است، هشدار داد در صورت عذرخواهی نکردن این فرد از جامعه موسیقی کشور، از دبیری این دوره از جشنواره موسیقی فجر کناره‌گیری خواهد کرد.
در پی انتشار این ویدئو از رائفی پور در فضای مجازی با محتوای «توهین به هنرمندان حوزه موسیقی»، محمد مهدی اسماعیلی دستور پیگیری ویژه را در این‌باره صادر کرد. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، پس از انتشار این محتوای ویدیویی با ابراز تأسف در خصوص انتشار چنین ویدیویی در مورد هنرمندان موسیقی کشور، با تاکید بر اینکه وزارت فرهنگ هیچ توهینی را به جامعه هنری نجیب ایران برنمی‌تابد، خطاب به اداره کل حقوقی این وزارتخانه دستور پیگیری حقوقی و قضایی این مسئله را صادر کرد.
اما این دستور ویژه وزیر ارشاد، پایان جنجال نبود. علی اکبر رائفی‌پور سخنران مشهور اصولگرا به درخواست وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی برای پیگیری حقوقی و قضایی اظهارات توهین آمیزش درباره اهالی موسیقی واکنش نشان داد.
رائفی پور با انتشار ویدئویی اعلام کرد که کلیپ منتشر شده از سخنانش علیه اهالی موسیقی مربوط به ۱۲ سال پیش است و قطعه تقطیع و تکه تکه شده است. او افزود موسسه من واحد موسیقی دارد و کلی از موسیقیدانان به دفتر ما رفت و آمد دارند.
او با اشاره به انتقادات اخیر حوزوی‌ها و هیاتی‌ها از خودش گفت: «من اشتباه هم دارم، ولی توجه کنید که این زمین، زمین بازی اسرائیل و انگلیس است. همه این حملات هم پس از ماجرای اعدام جاسوس اکبری شروع شد. ما مطالبه کردیم که جاسوسان را مبادله نکنید، اعدام کنید!»
