عضو هیات علمی گروه هیدرولوژی و منابع آب دانشگاه شهید چمران اهواز با تاکید بر لزوم تکمیل مطالعات سد چمشیر قبل از آبگیری، گفت: اگر سد چمشیر مانند سد گتوند آبگیری شد و جواب نگرفتیم، راه برگشتی وجود ندارد.
به گزارش ایسنا، دکتر حیدر زارعی در میزگرد تخصصی اثرات احداث سد چمشیر که در دانشگاه شهید چمران اهواز برگزار شد، با اشاره به وضعیت حوضه آبریز این سد اظهار کرد: رودخانه زهره از استان فارس و رودخانه خیرآباد از استان کهگیلویه و بویر احمد به هم متصل و وارد خوزستان می‌شوند؛ سد چشمیر در بالادست رودخانه زهره و سد کوثر روی شاخه رودخانه خیرآباد احداث شده‌اند که سد کوثر چند سال پیش آبگیری شده است.
وی افزود: در سال‌های گذشته سد کوثر در سرشاخه رودخانه خیرآباد که کیفیت آب خوبی دارد و کنترل‌کننده آب رودخانه زهره است، آبگیری شده و آب برخی شهر‌های کشور در حاشیه خلیج فارس را تامین می‌کند؛ سد دیگری در بالادست رودخانه خیرآباد در حال احداث است که در صورت آبگیری، حجم آب شیرینی که اکنون از این رودخانه وارد رودخانه زهره می‌شود و کیفیت بد رودخانه زهره را جبران می‌کند دیگر وجود نخواهد داشت و شبکه‌های آبیاری سردشت زیدون و نقاط دیگر می‌توانند تحت تاثیر کیفیت آب رودخانه زهره قرار بگیرند.
عضو هیات علمی گروه هیدرولوژی و منابع آب دانشگاه شهید چمران اهواز با اشاره به اثر رودخانه خیرآباد گفت: اکنون جریان آب توسط سد‌های کوثر و خیرآباد کنترل می‌شود؛ اگر به هر دلیلی شوری رودخانه زهره افزایش یابد دیگر هیچ راه کنترلی برای آن مانند آنچه در رودخانه کارون و مخزن سد گتوند رخ داد، نداریم.
وی افزود: اکنون معضلات سد گتوند، آن زیر در حال قایم شدن است و هنوز معضلات آن را ندیده‌ایم. به دلیل اینکه لایه‌های نمکی پایین هستند، در حال حاضر لایه‌های نمکی این سد اثری روی جریان سطحی ندارند، اما زمانی که تراز لایه‌های شور، بالا بیاید مشکل آغاز می‌شود و آب شور خواهد شد که اکنون کسی به این مساله توجهی نمی‌کند.
زارعی با اشاره به سرشاخه‌هایی که با‌ای سی بالا، رودخانه زهره را تحت تاثیر قرار می‌دهند، بیان کرد: مطالعه سال آبی ۸۷-۸۶ در مورد وضعیت آب‌دهی در حوضه آبریز زهره نشان می‌دهد در ماهی که آب‌دهی کم است،ای سی آب زیاد است و به استناد همین مطالعه گفته می‌شود که اگر مخزن سد چمشیر را داشته باشیم می‌توانیم با آزادسازی آب زیاد، قسمت شور پایین دست سد که اثر زیادی بر کیفیت داشته است را کنترل کنیم.
وی با بیان اینکه میزان شوری آب رودخانه زهره در نقاط مختلف متفاوت است، افزود: چند زون تاثیرگذار بر کیفیت آب رودخانه زهره داریم و در محدوده مخزن این سد،ای سی آب بسیار افزایش پیدا کرده است.
عضو هیات علمی گروه هیدرولوژی و منابع آب دانشگاه شهید چمران اهواز با بیان اینکه ۷۰ درصد سد چمشیر روی سازند گچساران است، گفت: بر اساس گزارش‌های داده شده آورد رودخانه زهره در محل سد چمشیر، ۱.۷ میلیارد مترمکعب خواهد بود و بر این اساس برنامه‌ریزی کرده‌اند در حالی که این برآورد بر اساس آمار سال ۸۸-۸۷ است و می‌دانیم در ۱۰ تا ۱۵ سال اخیر به دلیل خشکسالی و تغییر اقلیم، میزان بارش‌ها به شدت کم شده و آورد رودخانه کاهش یافته است. از طرف دیگر، منشاء شوری‌ها معلوم نیست بنابراین با توجه به ابهامات در ورودی و خروجی، نمی‌توانیم به این داده‌ها اعتماد کنیم.
وی با اشاره به خشکی بزرگترین رودخانه فارس به دلیل پایین رفتن سطح آب‌های زیرزمینی بیان کرد: در محاسبه این میزان آورد، کاهش بارش سال‌های اخیر و افزایش برداشت آب‌های زیرزمینی در سرشاخه‌ها که بر جریان رودخانه‌ها تاثیرگذاشته، لحاظ نشده است و در صورت به روز شدن مطالعات، صددرصد این آورد ۱.۷ میلیارد مترمکعب وجود نخواهد داشت.
زارعی افزود: بحث انحلال لایه‌های نمکی و گچی در مخزن سد نیز وجود دارد که سطح تماس را زیاد می‌کند و موجب افزایش شوری می‌شود. از طرف دیگر مشخص نیست آوردی که محاسبه شده درست است یا خیر. منشاء زون شور پایین دست نیز مشخص نیست و فعلا طبق گزارش یکی از شرکت‌ها، این شورابه‌ها نفتی هستند و از اعماق بالا می‌آیند، اما یک شرکت دیگر نیز گزارش دیگری ارائه داده است.
عضو هیات علمی گروه هیدرولوژی و منابع آب دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: با توجه به این ابهامات در مدل‌های ورودی و خروجی، نمی‌توان به این داده‌ها اعتماد کرد.
وی در خصوص وضعیت لایه‌های نمکی سد چمشیر گفت: وضعیت لایه‌های نمکی سد چمشیر مانند سد گتوند نیست، اما نکته‌ای که وجود دارد این است که کیفیت رودخانه زهره در شرایط مرز است و اگر مقداری شوری آب در مخزن اضافه شود، مشکل‌ساز می‌شود.
زارعی افزود: در سد گتوند با وجود لایه‌های ضخیم نمکی، به دلیل قابل کنترل بودن تراز مخزن و کیفیت آب مناسب، ورودی آب به این سد شرایط متفاوتی دارد.
وی بیان کرد: اگر مطالعات سد چمشیر تکمیل و بر اساس این مطالعات، کار‌ها انجام شود قابل مدیریت است، اما اگر سد چمشیر مانند سد گتوند آبگیری شد و جواب نگرفتیم، راه برگشتی وجود ندارد.
