غزه ممکن است به زودی، غیر قابل سکونت شود

فرارو- «اگر نفت را کنترل کنید دولت‌ها را کنترل خواهید کرد. اگر غذا را کنترل کنید و ملت‌ها را کنترل می‌کنید». این جمله‌ای منتسب به «هنری کیسینجر» است. به نظر می‌رسد اسرائیل از هر دو استراتژی به طور موثر در اشغال و محاصره غزه استفاده کرده است. از آنجایی که آخرین جنگ اسرائیل در غزه در ماه آگوست رخ داده، ارزش آن را دارد که ببینیم تاریخ اخیر چگونه سیستم غذایی سرزمینی را شکل داده و آن را تا نقطه شکست کشانده است.

به گزارش فرارو به نقل از کانورسیشن، کشاورزی در خاک‌های ساحلی شنی غزه نیازمند مهارت‌هایی است که در طول نسل‌ها تقویت شده است. گونه‌های محلی زیتون، خرما، مرکبات و انگور در طول هزاران سال برای مقابله با شرایط شور آن سازگار شده‌اند. خاک‌های سنگین‌تر بر پایه رس در نوار غزه، رطوبت و حاصلخیزی کافی برای حمایت از کشاورزی را در خود نگه می‌دارد.

امروزه کشاورزی در غزه عمدتا در نواحی شهری و اطراف آن انجام می‌شود که مابین الحاق مزارع مرزی و گسترش شهری گرفتار شده است. یک چهارم جمعیت که اکثراً زنان هستند، معاش خود را از کشاورزی خانوادگی به عنوان نیروی کار تامین می‌کنند. با این وجود، غزه تا حدود قابل توجهی اثبات کرده که می‌تواند در میوه‌ها و سبزیجات خودکفا باشد. از لحاظ نظری این موضوع برای تغذیه جمعیت و کسب درآمد صادرات کافی است.

با این وجود، حملات هوایی مکرر در دوره ۵۵ساله اشغال و محاصره ۱۵ساله، الگو‌های تولید و مصرف غزه را شکل داده است. علیرغم این که اهالی غزه در برخی از محصولات خودکفا هستند، فشار بر چراگاه و زمین‌های زراعی منجر به کاهش تولید غلات و پروتئین حیوانی شده است.

این کمبود رژیم غذایی توسط سازمان ملل از طریق سبد‌های غذایی فراهم می‌شود. سرزمین فلسطین اشغالی سومین بازار بزرگ صادراتی اسرائیل (پس از آمریکا و چین) است.

خاک تخریب شده و دانه‌های وارداتی

در تلاش برای رقابت با واردات مواد غذایی با یارانه بالا، بسیاری از کشاورزان به کود‌های مصنوعی و آفت‌کش‌های وارداتی وابسته شده‌اند. این موضوع هزینه تولید محلی را بسیار افزایش می‌دهد و بیولوژی خاک و توانایی آن در حفظ رطوبت و حاصلخیزی را تضعیف می‌کنند. شستشوی نیترات نیز منبع اصلی آلودگی آب‌های زیرزمینی شده است.

آب، انرژی و هدر رفت

با افزایش جمعیت غزه، سفره‌های ساحلی آن که زمانی آب شیرین این منطقه را تامین می‌کردند، بیش از حد مورد بهره برداری قرار گرفته و با آب دریا آلوده شده‌اند و اکنون برای مصارف انسانی یا آبیاری نامناسب شده‌اند.

هدف قرار دادن سیستماتیک زیرساخت‌های انرژی، فاضلاب و آب غزه که جزء لاینفک هر سیستم غذایی است و خودداری اسرائیل از دادن تجهیزات برای تعمیر یا جایگزینی زیرساخت‌ها برای اهالی غزه به آن چه سازمان ملل از آن تحت عنوان «توسعه‌زدایی غزه» توصیف کرده، سرعت بخشیده است.

حملات هوایی به تنها نیروگاه برق غزه و بزرگترین تصفیه خانه فاضلاب آن ناحیه در سال ۲۰۰۸ میلادی، منجر به ورود ۱۰۰۰۰۰ متر مکعب فاضلاب، به خانه‌ها و زمین‌های کشاورزی غزه شد. در سال ۲۰۱۸ میلادی تخریب زیرساخت‌های بهداشتی توسط اسرائیل، منجر به تخریب بیشتر محیط زیست شد و پسماند‌های جامد و مایع خام به دریای مدیترانه ریخته شدند و ذخایر ماهی را تهدید کردند؛ ذخایری که ماهیگیران و مصرف‌کنندگان غزه به آن وابسته هستند.

تصفیه خانه‌های فاضلاب با بودجه بین المللی، در حال حاضر جریان فاضلاب را کاهش داده اما همچنان، تهدید دائمی، ظرفیت محدود، تزلزل منابع انرژی و حملات آتی وجود دارند.

تصاویر ماهواره ها تفاوت بین کشاورزی خانوادگی در مقیاس کوچک در جنوب غزه و کشاورزی صنعتی به شدت یارانه ای در اسرائیل را آشکار می سازند

کوچک شدن قلمرو

اسرائیل در سال ۲۰۰۵ میلادی از غزه جدا شد. با این وجود، اشغالگری به طور موثر در قالب «مناطق با دسترسی محدود شده» افزایش یافت.

بیش از یک سوم از زمین‌های کشاورزی غزه در مناطق ممنوعه، در امتداد مرز‌های شمالی و شرقی قرار دارند که زمانی سبد‌های میوه و نان آن منطقه را تشکیل می‌دادند. برد دقیق این منطقه اعلام نشده است، اما بین ۳۰۰ تا ۱۰۰۰ متر متغیر است. کسانی که بیش از حد به این مناطق نزدیک می‌شوند در معرض تیراندازی قرار می‌گیرند و تجهیزات‌شان مصادره یا نابود می‌شوند.

در امتداد مرز زمینی ۶۰ کیلومتری، اسرائیل پست‌های مرزی را مستقر می‌کند که برخی از آن پست‌ها مجهز به مسلسل‌های کنترل از راه دور، حسگر‌های زمینی و پهپاد‌ها هستند. به طور مشابه، دسترسی به آب‌های مدیترانه بین ۹.۶ تا ۲۴ کیلومتر دریایی از ساحل محدود شده است و ماهیگیران غزه را از دسترسی کامل به پربارترین مناطق ماهیگیری محروم می‌سازد. پیش از این در سال ۲۰۲۲ میلادی ۶۴۴ حادثه تیراندازی برای جلوگیری از دسترسی فلسطینیان به خشکی یا دریا توسط اسرائیل رخ داده است.

تصویر پیش و پس از ۴۴ هکتار زمین کشاورزی و گلخانه که در دسامبر ۲۰۰۳ میلادی مرز رفح تخریب شدند.

تخریب زمین‌های کشاورزی

علیرغم محاصره عادی شده و حملات هوایی منظم، تهاجمات زمینی هم چنان مهم‌ترین تهدید را تشکیل می‌دهند. تخمین زده شده که در فاصله سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۸ میلادی ۱۱۲۰۰۰ درخت زیتون در جریان «تهاجمات اسرائیل» ریشه کن شده‌اند.

پس از عملیات موسوم به «سرب مذاب» (۲۰۰۸ – ۲۰۰۹ میلادی) سازمان ملل تخریب خاک، محصولات سبزیجات، باغات، دام، چاه‌ها، کندوها، گلخانه‌ها، شبکه‌های آبیاری، انبار‌ها و اصطبل‌های اهالی غزه را تایید کرد. درختان میوه جایگزین یا جوان با شرایط شور سازگار نیستند و بنابراین نمی‌توانند زنده بمانند.

پس از عملیات لبه محافظ (۲۰۱۴) سازمان ملل از دسترسی محروم شد، اما گزارش داد که تخریب زیرساخت‌های حیاتی به «واقعیتی تکراری» تبدیل شده است. سم‌پاشی دوسالانه علف‌کش توسط اسرائیل که گفته می‌شود برای اهداف امنیتی صورت می‌گیرد به صد‌ها هکتار از محصولات زراعی آسیب وارد می‌سازد. هجوم اسرائیل با بولدوزر‌ها بر نابودی زمین‌های کشاورزی سرعت می‌بخشد.

قرار است غرامت تخریب زمین‌های کشاورزی و زیرساخت‌ها توسط سازمان ملل تامین شود. اما تا به امروز هیچ غرامتی به کشاورزان فلسطینی پرداخت نشده است. خشونت اسرائیل علیه سیستم‌های کشاورزی و غذایی فلسطینی دسترسی فلسطینیان به غذای سالم را غیرممکن می‌کند. غزه ممکن است به زودی به محلی غیر قابل سکونت تبدیل شود.