دیگر از هیاهوی سالهای مشروطه در خانه امینالضرب خبری نیست. خانهای که در اعیاد و مراسمها و ده شب اول ماه محرم به اطعام هزار نفری معروف میشد و درراه ماندهها و غریبهها از کرم صاحبخانه آن بی نصیب نمیماندند.
به گزارش ایرنا، حاج میرزا حسین کمپانی از جرگه آن تاجرانی نبود که تنها به پشتوانه سرمایه شان احترام داشته باشند. امانت و مردمداری او نقل مردم کوچه و بازار بود. برگهای تاریخ معاصر میگویند او یک تنه منشا خدمات زیادی در زمان خود بوده است.
برگهای تاریخ مشروطه میگویند بیشتر کاسبهای دنیا دیده و ملاک آن روزگار دل به دل مردم دادند. در صف اول عدالتخواهی آنان ایستادگی کردند و در این راه از بذل و بخشش مال شان دریغ نمیکردند.
اگر حاج میرزا حسن کمپانی صاحب خانه تاریخی امین الضرب را سردرمدار این جرگه از تاجران دوره قاجار بنامیم پر بیراه نگفتهایم. این تاجر بزرگ ثروتش را وقف مشروطه خواهان کرد و آنقدر دراین راه اصرار ورزید که فرمان مشروطیت از پلههای ورودی هشتی و سرسرای خانه او برای تجار و بازاریان خوانده شد.
حالا بیش از یک قرن از آن روز میگذرد. خانه امینالضرب معروف هنوز در خیابان امیر کبیر و ابتدای خیابان ایران نفس میکشد. دیگر مثل آن روزها به سادگی نمیتوان درهای این خانه را گشود. میراث داران خانه در این سالها کمتر میزبان اهالی رسانه بودهاند و همین حال و هوایی راز آلود به اندرونی خانه امینالضرب میدهد. تهران شناسان و کارشناسان میراث فرهنگی میگویند این خانه تنها به ثبت میراث فرهنگی رسیده است و با توجه به قدمت ۱۶۰ سالهاش اگر به آن رسیدگی جدی نشود ممکن است به سرنوشت خانههای تاریخی در آستانه فروپاشی تهران قدیم بپیوندد.
نقل قولهای تاریخی متعددی از میراز حسین خان کمپانی معروف به امینالضرب وجود دارد. نام او در چند کتاب تاریخی برده شده است. پدرش سرپرست ضرابخانه دربار قاجار بود و پس از او خود نیز در این فن مهارت پیدا کرد.
مشهور است که میراز حسینخان در سن ۱۶ سالگی وارد دنیای تجارت شده و دمی از تکاپو نمینشسته است. کارنامه درخشان میرزا حسین خان کمپانی نشان میدهد که او از ثروت و اعتمادی که در اختیار داشته تنها به دنبال سود و منفعت شخصی نبوده است.
ایجاد خط آهن بین محمد آباد و آمل، احداث کارخانه برق، احداث کارخانه بلور سازی، تاسیس کارخانه چینی سازی تهران، ایجاد کارخانه ابریشم بافی، ایجاد کارگاههای ابریشم تابی، بنای کاروانسرای حسن آباد در میانه راه تهران و قم، پیشنهاد تاسیس نخستین بانک و نخستین کارخانه ذوب آهن تنها بخشی از خدمات این تاجر اواسط دوره قاجار بوده است.
تهران قدیم روزگار قحطی فراوان به خود دیده است. اما قحطی سال ۱۲۸۸ یکی از سنگینترین آنها بوده است. در آن روزگار خشکسالی به شهرها غالب شده بود. کشاورزان خسران زیاد دیده بودند و گندم حکم طلا پیدا کرده بود. کسی اگر خرده نان و خوراکی داشت پنهانی از بیم دزدیده شدنش آن را پنهانی و در هفت پستو به دهان میگذاشت.
در چنین اوضاع و احوالی کک ثروتمندان درباریان و منتصبان آنها نمیگزید. آنها مثل همیشه با شکمهای سیر نظاره گر این وضعیت بودند. تا این که میرزا حسین خان امین الضرب دوباره ثروتش را در راه مردم بکار گرفت.
در کتابهای تاریخی معاصر آمده است که او به سرعت با کشاورزان مازندرانی به توافق رسید و مقادیر بسیار زیادی گندم از آنها خریداری کرد. برای ان که این بار زودتر به تهرانیان برسد هزینهای مضاعف پرداخت و با ورود این محموله گندم مردم یک شهر از گرسنگی و مرگ حتمی نجات پیدا کردند.
میگویند همیشه بساط سفرههای اطعام و روضه خوانی و جشنهای ملی و مذهبی در خانه امین الضرب به پا بوده است. ایوان و سرسرا و حوض خانه و عمارتهای این خانه پاخور شخصیتهای بزرگ سیاسی و تاریخی بوده است.
سید جمال الدین اسد آبادی به دعوت ناصرالدین شاه به کشور بازگشت، اما در خانه میرزا حسین خان امین الضرب اقامت کرد. میرزا حسین با زبانهای مختلفی آشنا بوده است و در طول دو ماه عربی را هم نزد سید جمال الدین اسد آبادی میآموزد.
او تحت تاثیر اندیشههای اسلام گرایانه شیخ قرار میگیرد و بیش از پیش در راه حق مبارزه میکند. بعد از صادر شدن فرمان مشروطیت او از سوی تجار بازار تهران نماینده مجلس میشود تا منافع بیشتری را نصیب مشروطه خواهان کند.
هیچ یک از میراثداران خانه امینالضرب که حالا همه آنها را با عنوان خاندان بزرگ مهدوی میشناسند راضی به گفتگو درباره خانه و وضعیت دقیق آن نمیشوند. این خانه به جا مانده از نخستین کارآفرین عمده تهران تنها در سال ۸۲ به ثبت فهرست آثار ملی میراث فرهنگی کشور رسیده است و دیگر هیچ.
در این سالها البته تا دل تان بخواهد شاهد اتفاقهای ناگوار در این ملک و عمارت قدیمی بودهایم. حدود ۸ سال پیش بود که اهالی محله ایران شاهد تغییراتی در کاربری این خانه قدیمی شدند. در دیوار بلند شرقی این بنا ۸ باب مغازه تجاری احداث شد. حالا این فروشگاههای مدرن که به جمع مغازههای راسته و اتحادیه لوازم خانگی فروشان امین حضور پیوسته اند با کرکرههای برقی نقرهای رنگ شان وصله ناجور خانه امینالضرب شدهاند.
هیچ کس نمیداند صاحبان این فروشگاهها با کدام مجوز و به پشتیبانی کدام نهاد اقدام به این کار کردهاند. طبق قانون هرنوع دخل و تصرف و تغییر کاربری در املاکی که در فهرست بافت تاریخی قرار دارند و به ثبت میراث فرهنگی رسیدهاند تخلف محسوب شده و پیگرد قانونی دارد. به نظر میرسد ادامه این روند سرنوشتی مانند خانههای از دست رفته تاریخی را نصیب خانه امینالضرب کند.
نصرالله حدادی مورخ تهران قدیم در باره این بنا میگوید: «خان امین الضرب ارزش تاریخی بسیاری دارد چرا که معماری دوره قاجار در آن به خوبی نمایان است و از طرفی این مکان محل سکونت یکی از شخصیتهای تاثیر گذار تاریخی بوده است.
این خانه از عمارتهای مختلف تشکیل شده است که ساختمان اصلی آن محل سکونت امین الضرب و ساختمانهای دیگر محل اسکان خدمه و خانه ورثه و فرزندان ایشان بوده است.»
این تهران شناس میگوید تا به حال چند بار زمزمههای خرید این خانه توسط نهادهای دولتی به گوش رسیده، اما این اقدام بدون نتیجه مانده است: در سال ۱۳۷۰ شرکت توسعه فضاهای فرهنگی خواهان خریداری این عمارت شد، اما میراث داران و خاندان مهدوی در این زمینه همکاری کافی را نداشتند.
همانطور که باره گفته شده این بنا ارزش تاریخی زیادی دارد و رویدادهای تاریخی آن در کنار گنجینه نسخ خطی امینالضرب و وسایل به جا مانده از او باید با تغییر کاربری خانه از مسکونی به خانه موزه حفظ و حراست شوند.
قانون؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
قانون برای افراد عادی و عامی است نه برای خودشان.
خدااینجورآدمهاروزیادکنه
اون موقع نمی دونستم این فامیل از کجا امده فقط میفهمیدم که جد ایشان باید تاجر میبوده.
جالب بود.