مضرات شیفت کاری شب برای سلامتی

فرارو- بر اساس نتایج مطالعات متعدد برنامه‌های نامنظم می‌تواند باعث ایجاد انبوهی از مشکلات شود که حتی پس از بازگشت فرد به روال عادی خود ادامه می‌یابد.

به گزارش فرارو به نقل از ال پائیس، مقام‌های بهداشتی مدت‌هاست که زنگ خطر را در مورد شیفت کاری به ویژه شیفت‌های شب به صدا درآورده‌اند. در سال ۲۰۱۹ میلادی آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان (IARC) شیفت کاری را به عنوان یکی از عوامل "سرطان زای احتمالی در انسان" طبقه بندی کرد درست در همان رده‌ای که تنباکو یا سیگار قرار دارد!

دکتر "خوان آنتونیو مادرید" استاد فیزیولوژی و مدیر آزمایشگاه کرونوبیولوژی در دانشگاه مورسیا در اسپانیا معتقد است که شواهد تجربی کافی از تحقیقات روی حیوانات و هم چنین شواهد غیر مستقیم از افراد انسانی برای حمایت از این ادعا وجود دارد. علاوه بر این، او توضیح می‌دهد که تغییر مزمن ریتم‌های بیولوژیکی درگیر در شیفت کاری تاثیر زیادی بر سلامتی دارد. او به "ال پائیس" می‌گوید:"این امر باعث تشدید انتشار واسطه‌های التهابی می‌شود. فعالیت سیستم ایمنی را کاهش می‌دهد باعث اثرات متابولیک می‌شود که می‌تواند منجر به پیش دیابت، سطوح تری گلیسیرید بالاتر، فشار خون بالا و خطر بالاتر سکته قلبی و سکته مغزی شود. به طور خلاصه شیفت کاری طیف گسترده‌ای از آسیب شناسی‌های بسیار مهم را تشدید می‌کند".

در بلند مدت، این اثرات حتی پس از پایان شیفت کاری نیز ادامه می‌یابند. نتیجه مطالعه‌ای که بر روی موش‌ها انجام شد و اخیرا در مجله علمی Neurobiology of Sleep and Circadian Rhythms منتشر شده نشان داد که پیامد‌های برنامه‌های شیفت کاری در اوایل بزرگسالی (معادل ۱۸ تا ۲۴ سالگی در سن انسان) تا میانسالی (۵۵ تا ۶۰ سالگی) حتی زمانی که این جوندگان به برنامه عادی بازگشته بودند نیز باقی مانده بود.

نتیجه پژوهش نشان داد که قرار گرفتن در معرض برنامه‌های شیفتی در اوایل بزرگسالی پیامد‌های سکته مغزی ایسکمیک را در میانسالی به ویژه در زنان تشدید می‌کند.

پروفسور "دیوید جی ارنست" پژوهشگر در مرکز تحقیقات ساعات بیولوژیکی دانشگاه A&M تگزاس می‌گوید: "نتایج نشان داد حتی زمانی که افراد مورد مطالعه به یک برنامه عادی بازگشتند تاثیرات شیفت کاری بر روی ریتم خواب و بیداری آنان کماکان ادامه داشت به طوری که در میانسالی این افراد زودتر از خواب بیدار شده و در زمان نامناسبی از روز و شب فعال می‌شدند".

خوان آنتونیو مادرید می‌گوید این داده‌ها "جالب" هستند، زیرا این ایده را رد می‌کند که "اثرات شیفت کاری موقتی هستند و پس از بازیابی برنامه منظم و عادی‌تر ناپدید می‌شوند".

او می‌گوید: "ما می‌دانیم که بروز بیماری‌های قلبی و عروقی در میان جمعیتی که طبق شیفت کاری کار می‌کنند حدود ۲۰ درصد است و در مقایسه با آن میزان ابتلا در میان کارکنان روزانه ۷ درصد است. در مورد کارکنان غیر شیفتی درصد ریسک ۱۵ درصد باقی می‌ماند".

او اشاره می‌کند که زمان صرف شده در شیفت کاری برای مدت طولانی عوارضی را به همراه دارد و باعث بروز تغییراتی می‌شود که کاملا قابل بازگشت نیستند. او خاطرنشان می‌سازد که تحقیق صورت گرفته بر روی موش‌ها بوده بنابراین، تعمیم داده‌ها به انسان خطرناک است. با این وجود، این مطالعه سرنخ‌هایی در مورد آن چه برای سازوکار‌های بدن رخ می‌دهد را ارائه می‌کند. پژوهش‌ها روی جوندگان مزیت حذف عوامل مخدوش کننده را دارد. نوبت کاری (به ویژه شیفت شب) هم چنین با عادات سبک زندگی ناسالم (عدم تحرک بیشتر، تمایل بیشتر به مصرف دخانیات و مشروبات الکلی و پیروی از رژیم غذایی نامناسب) مرتبط است که می‌تواند خطرات سلامتی کارگر شیفتی را بپوشاند و تشدید کند و صرفا تابعی از ساعات کار نیست.

آیا می‌توان با کار در شب سازگار شد؟

نتیجه پژوهشی صورت گرفته که در شماره ژوئیه نشریه علمی لَنسِت" منتشر شده افسانه دیگری را در مورد کار در شیفت شب رد می‌کند این که "فرد به همه چیز عادت می‌کند و بدن می‌تواند با هر چیزی سازگار شود".

]در این بررسی ۶۳ پرسنل شیفت شب (که سه یا تعداد بیش تری شیفت شب در هفته به مدت ۱۰ ساعت داشتند) و ۷۷ پرسنل که ساعات کاری شان به طور متناوب بین شیفت‌های صبح و عصر تغییر می‌کرد تحت نظر قرار گرفتند. شرکت کنندگان در ارزیابی همگی پرسنل بیمارستان پل بروس در خارج از پاریس بودند. نتایج واضح بودند: پرسنل شیفت شب به طور قابل توجهی با افت کیفیت خواب مواجه بودند و ریتم شبانه روزی شان مختل شده بود حتی اگر بیش از پنج سال در همان شیفت شب کار کرده بودند. یکی از شگفت انگیزترین یافته‌ها این بود که سیستم‌ها و ریتم شبانه روزی کارکنان بیمارستان با وجود کارکرد طولانی مدت در شیفت شب تا چه اندازه ضعیف بود. این اثرات تنها مربوط به روز‌هایی نبودند که پرسنل کار می‌کردند بلکه در روز‌های مرخصی آنان نیز مشاهده می‌شد که نشان می‌دهد برخی از کارکنان شیفت شب عملکرد طبیعی شبانه‌روزی خود را حتی در روز‌های تعطیل نیز نمی‌توانند بازیابی کنند.

خوان آنتونیو مادرید می‌گوید: "تقریبا غیرممکن است که با کار شیفت شب سازگار شوید". او معتقد است چنین سازگاری‌هایی تنها در محیط‌های ایزوله مانند سکو‌های نفتی امکان‌پذیر است جایی که کارگران شیفت شب می‌توانند برنامه منظم تری داشته باشند.

او می‌گوید: "عادات آشفته یک معضل هستند. واقعیت آن است که شما یک روز در ساعتی معین غذا می‌خورید و روز بعد در زمان دیگری غذا می‌خورید. یک روز بدن خود را در یک زمان معین با ورزش وفق می‌دهید و روز بعد این کار را در زمان دیگری انجام می‌دهید. روزی در ساعت مشخصی به خواب می‌روید و روز بعد در ساعت دیگری می‌خوابید. ساعت‌های بیولوژیکی برای پیش بینی، آماده سازی بدن برای رویداد‌های منظم و قابل پیش بینی طراحی شده اند. وقتی ما آن چارچوب قابل پیش بینی را ارائه نکنیم بدن آماده نخواهد بود".

علیرغم این دشواری‌ها مادرید می‌گوید که کارکنان شیفت شب می‌توانند از سه استراتژی اساسی برای به حداقل رساندن تاثیر شیفت کاری بر استراحت و ریتم شبانه روزی استفاده کنند.

نخستین استراتژی ایجاد یک روال است. او می‌گوید: "ما باید برنامه‌های غذایی و خواب خود را تا آنجا که ممکن است منظم کنیم. اگر مجبور هستید در طول شب کار کنید، اما در روز کار نمی‌کنید برنامه خود را به طور کامل تغییر می‌دهید تا وظایف خانوادگی یا اجتماعی تان را انجام دهید. در آن صورت به طور مداوم برنامه خود را تغییر می‌دهید. این چیز بدی است. این برای بدن ما بسیار تهاجمی‌تر از آن است که تنها به یک برنامه خواب همراه با تاخیر (چه در آن روز کار کرده باشیم و چه کار نکرده باشیم) پایبند بمانیم. ما باید اطمینان حاصل کنیم که هر روز در ساعت مشخصی می‌خوابیم و دست کم چهار ساعت خواب خوب داشته باشیم. نکته کلیدی این است که زمانی که برنامه کاری ما بی‌نظمی را ترویج می‌کند یک روال ایجاد کنیم".

استراتژی دوم این است که فعالیت بدنی کافی داشته باشید (زیرا این کار باعث می‌شود در برابر اثرات مضر شیفت کاری مقاومت بیش تری کسب کنید). قرار گرفتن در معرض نور طبیعی در طول روز نیز موثر است، زیرا نور خورشید یک تنظیم کننده بیولوژیکی قوی است. در نهایت، ما باید سعی کنیم زمان غذا خوردن و نخوردن و چرخه خواب و تاریکی را هماهنگ کنیم که دشوارترین کار است. مادرید می‌گوید: "نخوردن غذا باید همزمان با خواب و تاریکی باشد که برای افرادی که در شیفت شب کار می‌کنند یک چالش کامل است".

استراتژی سوم آن که لزوم دسترسی کارکنان شیفت شب به "ارزیابی‌های پزشکی خاص در طول زندگی حرفه‌ای" وجود دارد، زیرا آنان بیش از سایرین در معرض خطرات مرتبط با سلامتی هستند. در دوره کنونی می‌توانیم به طور عینی و غیر تهاجمی ریتم‌های شبانه روزی و سلامت خواب را تقریبا در زمان واقعی ارزیابی کنیم. سپس در صورت لزوم ما می‌توانیم اقدامات پیشگیرانه را برای تک تک پرسنل طراحی کرده و اثربخشی آن را ارزیابی کنیم.