رئیس جمهور دیروز تاکید کرد که کشور، به پزشکان و پرستاران بیشتری نیاز دارد و افزایش دانشجویان رشته‌های پزشکی و پیراپزشکی مورد تاکید دولت است، اما به گفته آیت ا... رئیسی، این کار باید با توجه به زیرساخت‌ها و به روزرسانی تجهیزات پزشکی همراه باشد.
به گزارش خراسان، حضور روز گذشته آیت ا... رئیسی در همایش ملی «خدمت ماندگار؛ بزرگداشت خادمان سلامت» با صحبت‌های مهم او درباره سیاست‌های حوزه بهداشت و درمان همراه بود.
رئیس جمهور ضمن ابراز خرسندی از سطح بالای دانش پزشکی در کشور، به نکاتی اشاره کرد که بسیار حائز اهمیت است، از جمله:
شایسته است مسئولان وزارت بهداشت و نمایندگان مجلس در تهیه و تدوین طرح‌ها و لوایح مرتبط با حوزه بهداشت و درمان، نظرات ارزشمند جامعه پزشکی را به صورت جدی مورد توجه قرار دهند.
در کشور ظرفیت‌های بزرگی در حوزه پزشکی وجود دارد و بسیاری از شهر‌های ما به دلیل وجود دانشمندان و فرهیختگان پزشکی می‌توانند به عنوان قطب سلامت در منطقه مطرح باشند.
امروز بسیاری از کشور‌های همسایه ترجیح‌شان این است که به جای درمان بیمارانشان در اروپا، از خدمات درمانی و پزشکی کشور ما بهره‌مند شوند. این مهم سرمایه بزرگی برای کشور است و باید از این سرمایه با تلاش برای رفع مشکلات و خواسته‌های آن‌ها و توجه به نظرات‌شان صیانت کرد.
توجه و تأمین مسائل معیشتی جامعه پزشکی و پرستاری مطالبه بحق، منطقی و مورد تأکید رهبر معظم انقلاب است. کشور به پزشک و پرستار بیشتر نیاز دارد.
اما یک بخش بسیار مهم از صحبت‌های رئیس جمهور، درباره سیاست‌های مربوط به افزایش ظرفیت و سرانه پزشکی در کشور بود که گفت: افتتاح دانشگاه پزشکی، جذب دانشجو و پرورش استاد خیلی خوب است، اما باید توجه داشت که زیرساخت‌های لازم باید ایجاد شود.
کشور به پزشک و پرستار بیشتر نیاز دارد، اما امکانات و تجهیزات بیشتری نیاز است. دولت هم خود را موظف به ایجاد زیرساخت‌ها می‌داند. ایجاد زیرساخت‌ها از جمله دانشگاه‌های علوم پزشکی باید با کار کارشناسی همراه باشد، البته عدالت آموزشی هم باید مدنظر باشد. ما بر افزایش دانشجو، پرستار و توسعه زیرساخت‌ها و تربیت پزشک تاکید داریم.
درباره سرانه پزشک نسبت به جمعیت، اظهارنظر‌های متفاوتی وجود دارد که برخی آن را ناشی از تعارض منافع می‌دانند. این چند نمونه را ملاحظه و مقایسه کنید تا وجود آمار‌های متناقض و متفاوت برایتان روشن شود:
ابوالفضل باقری معاون آموزشی وزیر بهداشت: این که گفته می‌شود در ایران به ازای هر ۱۰ هزار نفر۱/۱۱ پزشک وجود دارد، کاملا اشتباه است و اکنون به ازای هر ۱۰ هزار نفر۱/۱۷پزشک در کشور داریم. (ایسنا-مهر ۱۴۰۰)
محمدحسین آیتی دبیر شورای گسترش دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور: سرانه تعداد پزشک به ازای هر ۱۰ هزار نفر جمعیت در کشور ما حدود ۱۶ پزشک است که در مقایسه با دیگر کشورها، در وضعیت مطلوبی قرار داریم. (سازمان نظام پزشکی-مهر ۱۴۰۰)
گزارش کمیسیون اصل ۹۰ مجلس: سرانه پزشک عمومی در کشور ما در حال حاضر ۱۳۰ پزشک به ازای ۱۰۰ هزار نفر است (۱۳ پزشک به ازای هر ۱۰ هزار نفر)، در حالی که در کشور‌های پیشرفته این عدد بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ پزشک است. (خانه ملت-فروردین ۱۴۰۱)
دکتر حسین شمالی، پژوهشگر و کارشناس حوزه سلامت: سرانه پزشک در ایران در مقایسه با بسیاری از کشورها خیلی پایین است، برای مثال در مقایسه با کشور‌های گروه ۲۰، در ایران ۱۱.۷ پزشک به ازای هر ۱۰ هزار نفر داریم، اما در بسیاری از کشور‌هایی که از نظر نظام سلامت کشور‌های پیشرفته‌تری هستند، این عدد بالای ۳۰ و ۴۰ پزشک است. (تسنیم-فروردین ۱۴۰۰)
البته درباره کمبود پزشک متخصص تقریبا نظر‌ها یکسان است و همگان کمبود آن را نگران کننده می‌دانند. در گزارش ابتدای امسال کمیسیون اصل ۹۰ مجلس هم این موضوع مطرح شده بود که: سرانه پزشک متخصص در ایران ۵۴ پزشک به‌ازای ۱۰۰ هزار نفر است، در حالی که در کشور‌های اروپایی عمدتاً بالای ۲۰۰ و حتی ۳۰۰ است».
حتی سازمان نظام پزشکی با این که سرانه کلی پزشکان را مطلوب می‌داند درباره وضعیت متخصصان نظری دیگر دارد. همین چند روز قبل بود که دکتر «محمد رئیس‌زاده» رئیس کل این سازمان با انتقاد از وضعیت اقتصاد سلامت و سیاست‌های نادرست این حوزه گفت: با این شرایط، در چند سال آینده پزشکی نخواهیم داشت و مجبور می‌شویم برای برخی درمان‌ها با چند برابر هزینه، بیماران را به خارج از کشور بفرستیم یا با یک عقبگرد ۴۰ ساله، از هند، پاکستان و فیلیپین، پزشک وارد کنیم.
او به برخی نشانه‌ها از بروز این خطر هم اشاره و تصریح کرد: در رشته‌های بسیار ضروری جراح نداریم، تخصص جراحی قلب، امسال ۱۸ نفر ظرفیت داشت، اما هیچ کس متقاضی نشد و در جراحی اطفال هم در کل کشور فقط دو دانش آموخته داریم.
سرانه پرستاری هم پایین است.
اما درباره پایین بودن سرانه پرستار، اختلاف نظری وجود ندارد و همه آن را قبول دارند. به گفته دکتر «عباس عبادی» معاون پرستاری وزیر بهداشت، طبق استاندارد باید برای هر تخت بیمارستانی ۱.۸ پرستار داشته باشیم که آمار فعلی ما حدود ۰.۸۷ پرستار به ازای هر تخت است و با عقب‌ماندگی مواجه هستیم. «محمد شریفی مقدم» دبیر کل خانه پرستار هم از نیاز کشور به ۹۵ هزار پرستار جدید، برای رسیدن به حداقل سطح ارائه خدمات پرستاری اشاره کرده است.
درباره سرانه تخت به جمعیت هم، طبق گفته سعید کریمی معاون درمان وزیر بهداشت، سرانه تخت به ازای هر هزار نفر جمعیت در کشور ۱.۹ تخت است که وزارت بهداشت تلاش دارد این عدد را به ۲.۵ تخت برساند. اگرچه که طبق گزارش اعتماد، این سرانه در کشور‌های دیگر بسیار بالاتر است و به عنوان مثال در ژاپن، روسیه، آلمان و ترکمنستان تعداد تخت‌های بیمارستانی به ازای هر هزار نفر به ترتیب ۱۳.۴، ۸.۴، ۸.۲ و ۷.۴ تخت است.
اما یک مشکل مهم در نظام سلامت کشور، نبود عدالت توزیعی در نیروی انسانی و تجهیزات پزشکی است و نمونه اش کمبود‌ها در سیستان و بلوچستان است، که «حسین مدرس خیابانی» استاندار این استان، آن را این گونه توصیف کرده است: «سرانه تخت بیمارستانی در سیستان و بلوچستان، ۰.۷ به ازای هر هزار نفر جمعیت و کمتر از متوسط کشوری است. کمبود تجهیزات پزشکی و نبود پزشک به ویژه در مناطق روستایی سبب شده مردم دسترسی عادلانه به خدمات بهداشتی و درمانی نداشته باشند».
در کنار این موضوع، نمی‌شود درباره میل پزشکان و پرستان به مهاجرت هم بی تفاوت بود و باید با اقداماتی همچون «رفع مشکلات، توجه به خواسته‌ها و تأمین مسائل معیشتی جامعه پزشکی و پرستاری» که رئیس جمهور به آن اشاره کرده، مانع از افزایش آن شد.
همین یک هفته قبل بود که دکتر منصور جعفری نمین رئیس شورای عالی نظام پزشکی ایران در این باره هشدار داد که «تعداد مهاجرت متخصصان از پزشکان عمومی بیشتر است و حتی در بین آن‌ها فلوشیپ و فوق تخصص هم مشاهده می‌شود».
اگرچه تلاش‌های دولت سیزدهم در حوزه‌هایی مانند بیمه رایگان شش میلیون نفر، آغاز اجرای قانون تعرفه گذاری پرستاری پس از ۱۵ سال و همچنین تلاش برای کاهش آثار منفی تغییر شیوه تخصیص ارز دارو بر هزینه‌های مردم، قابل تقدیر است، اما آمار‌ها و گزاره‌های مربوط به تعداد پزشکان و تجهیزات بیمارستانی نشان می‌دهد که هنوز در کشور نیاز‌های بسیاری داریم و باید یک توافق جمعی، سیاست گذاری و برنامه ریزی جامعی برای این حوزه داشت تا طبق گفته رئیس جمهور، هم افزایش دانشجویان پزشکی و پیراپزشکی دنبال شود، هم توسعه زیرساخت‌ها و به روزرسانی تجهیزات بهداشت و درمان.
