فرارو- با نگاهی گذرا به یک دهه اخیر متوجه خواهیم شد که به صورت میانگین هر دو سال یک بار اختلاسی بزرگ در صدر اخبار قرار می‌گیرد که رکورد جدیدی را به نام خود ثبت می‌کند. اما نکته مهم این است که چرا با وجود اینکه همه نهاد‌ها شعار مبارزه با فساد می‌دهند و مدام پیگیر قوانین و رویکرد‌هایی هستند که مانع از فساد شوند، اما اقتصاد ایران تا این اندازه مستعد فساد است؟
در همین خصوص مهدی پازوکی تحلیلگر مسائل اقتصادی در گفتگو با فرارو عنوان کرد: «مهم‌ترین مسئله‌ای که طی این چند دهه منجر به افزایش روزافزون اختلاس و فساد‌های مختلف در کشور شده است، عدم وجود «شفافیت» در اقتصاد ایران است. این یکی از ساده‌ترین و البته مهم‌ترین نکات است که متاسفانه هیچ گاه به آن توجه نشده است. به طور کلی به هر میزان شفافیت در اقتصاد کم شود به همان میزان فساد افزایش پیدا می‌کند. این ارتباط صرفا در اقتصاد هم صدق نمی‌کند و در تمامی حوزه‌ها هرگاه شفافیت کم می‌شود، فساد افزایش پیدا می‌کند. حالا می‌خواهد اقتصاد باشد یا فرهنگ، جامعه، ورزش و سیاست.»
او تاکید کرد: «در ابتدا هم باید به سراغ شرکت‌ها ونهاد‌های دولتی و حکومتی رفت. یعنی به طور مثال زمانی که مردم به سایت بنیاد مستضعفان مراجعه می‌کنند باید همانجا ببینند که چقدر سرمایه دارد، کجا‌ها سرمایه‌گذاری کرده است و حقوق مدیران ارشد آن چقدر است. یا باید مشخص باشد هر فردی پیش از تصدی یک مقام به چه میزان اموال داشته است. نمی‌شود یک نفر پیش از اینکه سمت خاصی پیدا کند، یک خانه ۶۰ متری در خزانه داشته باشد و بعد از گذشت مدت کوتاهی خانه چند صد متری در نیاوران خریداری کند. این همان نکته‌ای هست که باید نهاد‌های نظارتی مورد توجه و بررسی قرار دهند.»
این استاد دانشگاه ادامه داد: «اگر مجلس به دنبال این است که اقتصاد را از فساد پاک کند باید قوانینی تصویب کند که شفافیت در اقتصاد را افزایش دهد. به عقیده من حتی نمایندگان باید از خود مجلس و خودشان شروع کنند. زیرا به عنوان مثال باید مشخص شود که چرا بودجه مجلس طی چند سال گذشته چندین برابر شده است؟ بودجه و فعالیت‌های مجلس در نوع خود بسیار بحث برانگیز است. نمونه اش ساخت و ساز است که ۴۰ سال است ادامه دارد. چرا هیچ کس درباره میزان بودجه‌های تحقیقاتی مجلس صحبت نمی‌کند که این‌ها صرف چه مواردی می‌شوند و چه خروجی دارند؟»
پازوکی تصریح کرد: «حتی این شفافیت می‌تواند در انتخابات هم مفید باشد. به عقیده من شورای محترم نگهبان به جای آن که به استناد به عقاید سیاسی و اجتماعی افراد آن‌ها را رد صلاحیت کند باید اموال نمایندگان را بررسی کند. چرا هیچ کس نمی‌پرسد که وقتی حقوق نمایندگان طی چهار سال حدود ۶۰۰ میلیون تومان است، به چه دلیل برخی افراد چند میلیارد برای حضور در این نهاد خرج می‌کنند؟ همین اخیرا در اخبار آمده بود که یک نماینده ۳۰۰ نفر را به ایران خودرو معرفی کرده است. این‌ها فساد هستند. لزوما نباید پولی برداشت شود که نامش فساد باشد. همین که فردی از نفوذ خود استفاده کند مثلا برای زمین چند هزار متری خود، مجوز ساخت و دیوار کشی بگیرد هم فساد است.»
این کارشناس مسائل اقتصادی افزود: «نمونه‌های مشابه چنین مواردی بسیار زیاد است که بسیاری از مردم عادی خبردارند و چطور می‌شود نهاد‌های نظارتی از آن بی خبر باشند؟ به عنوان مثال در همین تهران بررسی کنید خانه‌های سازمانی دولتی در اختیار چه کسانی است؟ بسیاری از افراد که در این خانه‌ها زندگی می‌کنند خودشان خانه دارند و به مبلغ بالایی اجاره دادند و با اندک اجاره‌ای در خانه‌های سازمانی زندگی می‌کنند. نمونه این مسئله را در خانه‌های سازمانی سازمان برنامه بودجه در ولنجک خواهید دید. صرفا کافی است بررسی شود. حتی بسیاری از این افراد عضو سازمان برنامه بودجه نیستند.»
وی با اشاره به تخلف‌های اخیر فولاد مبارکه گفت: «برای من بیش از اینکه مهم باشد چه اتفاقی در فولاد مبارکه رخ داده است، مهم و سوال برانگیز است که سازمان بازرسی طی این مدت چه کار می‌کرده است؟ مگر غیر از این است که افراد در این سازمان حقوق دریافت می‌کنند تا مانع از بروز موارد این چنینی شوند؟ ضمن اینکه این سازمان همه جا یک دفتر دارد و در شرکت‌های مانند فولاد مبارکه و پتروشیمی و امثال این‌ها حضور فیزیکی دارند. به عقیده من در کنار بررسی تخلف‌های فولاد مبارکه باید سازمان بازرسی کشور هم مورد سوال قرار بگیرد. متاسفانه برخی از افرادی که از طرف این سازمان در نهاد‌های مختلف حضور دارند به درستی عمل نمی‌کنند. حتی در برخی نهاد‌ها به ماموران سازمان بازرسی ماشین و راننده می‌دهند. خب چطور می‌توان انتظار داشت گزارش تخلفات این نهاد‌ها را تهیه و ارسال کنند؟»
این استاد دانشگاه افزود: «مادامی که شفافیت در اقتصاد وجود نداشته باشد، همینطور شاهد اختلاس و فساد‌های بسیار خواهیم بود. نکته جالب توجه این است که ما طی سال‌های گذشته اصرار داشتیم شفافیت افزایش پیدا کند همه دولت‌ها هم با وعده مبارزه با فساد آمدند، اما هر روز شفافیت نداشته اقتصاد، کمتر و کمتر شده است. نمونه آن هم همین بودجه ۱۴۰۱ است. با ادقام بخش‌های مختلف در بودجه حالا دیگر حتی مشخص نیست هرکدام چقدر دریافت می‌کند. در حالی که این حق مردم است که بدانند دستگاه‌های مختلف چقدر بودجه دریافت می‌کنند.»
پازوکی در پایان تاکید کرد: «بنابراین به عقیده من ما در کشور به ویژه اقتصاد با مشکل جدی و حاد عدم شفافیت مواجه هستیم. مادامی که حاکمیت این شفافیت را افزایش ندهد نمی‌توان مانع از بروز اختلاس‌ها در کشور شد. فساد و شفافیت کاملا به یکدگیر مرتبط و وابسته هستند.»
