رکوردداران افزایش جمعیت در جهان

فرارو-سازمان ملل پیش بینی می‌کند که جمعیت جهان در ماه نوامبر سال جاری میلادی به ۸ میلیارد نفر برسد و در قرن حاضر از ۱۰ میلیارد نفر فراتر رود.

به گزارش فرارو به نقل از اکونومیست، پس از آن که در ماه ژوئیه مشخص شد «ایلان ماسک» در سال گذشته صاحب دوقلو شده است این میلیاردر در توئیتی نوشت: «کاهش نرخ‌زاد و ولد بزرگترین خطری است که تمدن تاکنون با آن مواجه بوده است». نتیجه ارزیابی و پیش بینی جمعیت سازمان ملل متحد که امروز منتشر شد باید به او اطمینان خاطری قلبی دهد.

درست است که نرخ‌زاد و ولد در حال کاهش است و جمعیت برخی از کشور‌ها نیز در حال کاهش بوده‌اند، اما سازمان ملل بر این باور است که تعداد انسان‌ها در تاریخ ۱۵ نوامبر به ۸ میلیارد نفر خواهد رسید. بهترین گمانه زنی آن است که جمعیت جهان تا اواسط دهه ۲۰۸۰ میلادی به ۱۰.۴ میلیارد افزایش خواهد یافت و تا پایان قرن در آن سطح باقی خواهد ماند. این رشد جمعیتی در کدام مناطق جهان رخ خواهد داد؟

در سال ۱۹۵۰ هر زن به طور متوسط ۵ فرزند به دنیا آورد. همان طور که خانواده‌ها به شهر‌ها هجوم آوردند و زنان به آموزش و دسترسی به پیشگیری از بارداری دست یافتند کاهش موارد باروری و زایمان آغاز شد. نرخ باروری جهانی در سال ۲۰۲۱ میلادی به ۲.۳ کاهش یافت و انتظار می‌رود تا سال ۲۰۵۰ میلادی به ۲.۱ برسد تقریبا نرخی که تولد‌ها باعث جبران مرگ و میر در جمعیت‌های با مرگ و میر پایین می‌شود.

بخش عمده این موضوع به دلیل آن است که زنان چینی کم‌تر از حد انتظار بچه دار می‌شوند. بشریت برای مدتی به‌زاد و ولد فراوان نوزادان ادامه خواهد داد: انتظار می‌رود تعداد نوزادان از ۱۳۴ میلیون در سال ۲۰۲۱ میلادی به ۱۳۸ میلیون در سال در فاصله سال‌های ۲۰۴۰ تا ۲۰۴۵ میلادی افزایش یابد. با این وجود، جهان پیرتر خواهد شد. در فاصله سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۹ میلادی امید به زندگی در بدو تولد تقریبا نه سال افزایش یافت و به ۷۲.۸ رسید. سهم افراد ۶۵ساله و مسن‌تر به ۱۶ درصد در سال ۲۰۵۰ افزایش خواهد یافت.

اگرچه نرخ‌زاد و ولد در حال کاهش است طول عمر تقریبا در همه جا افزایش می‌یابد. تفاوت در ساختار سنی و نرخ تغییر بین کشور‌ها و مناطق منجر به تغییرات بزرگی در اندازه نسبی آن کشور‌ها خواهد شد. انتظار می‌رود هند در سال آینده جایگزین چین به عنوان پرجمعیت‌ترین کشور جهان شود. شرق آسیا از جمله چین به زودی از نظر جمعیتی کوچک خواهد شد.

با این وجود، جنوب آسیا و منطقه هند برای چندین دهه به رشد جمعیتی خود ادامه خواهند داد. اروپا سال گذشته کاهش جمعیتی را آغاز کرد. انتظار می‌رود تا پایان قرن حاضر جمعیت آلمان کمتر از ۷۰ میلیون نفر باشد یعنی کمتر از جنعیت آن کشور در دهه ۱۹۵۰ میلادی (در کشور‌های با درآمد بالا، رشد جمعیت ناشی از مهاجرت خواهد بود).

با این وجود، جمعیت آفریقایی بیش‌تر خواهد بود تا حدی به این دلیل که جمعیت قاره آفریقا هنوز جوان است. سهم کشور‌های جنوب صحرای آفریقا از جمعیت جهان از یک هفتم امروز به بیش از یک پنجم تا سال ۲۰۵۰ میلادی خواهد رسید. تنها هشت کشور بیش از نیمی از افزایش جمعیت مورد انتظار تا سال ۲۰۵۰ را از آن خود خواهند ساخت: جمهوری دموکراتیک کنگو، مصر، اتیوپی، هند، نیجریه، پاکستان، فیلیپین و تانزانیا.

بلایا چه طبیعی و چه انسان ساخته تاثیر پایدار کمی بر میزان تولد و مرگ و میر دارند. «پاتریک گرلند» کارشناس اداره برآورد‌های جمعیتی سازمان ملل می‌گوید که اعضای سازمان ملل ترکیب فاجعه‌های امروزی از جمله کووید-۱۹ و جنگ در اوکراین را به عنوان یک «اختلال کوتاه مدت که پیامد‌های بلند مدتی ندارد» قلمداد می‌کنند. با این وجود، سیاستگذاری‌های خوب می‌توانند تاثیرات چشمگیری داشته باشند.

در ۴۰ سال گذشته بنگلادش که با رشد نرخ سواد و اشتغال زنان مواجه بوده کاهش نرخ باروری از بیش از ۶ به حدود دو را تجربه کرده است. در پاکستان که زمانی بنگلادش بخشی از آن بود نرخ سواد زنان بسیار کندتر افزایش یافته و میزان باروری آنان به میزان دو سوم خواهران‌شان در بنگلادش کاهش یافته است.

همان گونه که «ماسک» هشدار می‌دهد کاهش نرخ‌زاد و ولد می‌تواند باعث بروز مشکلاتی شود. در آن صورت، پرسنل و کارکنان کم‌تری مجبور به حمایت از بازنشستگان بیش‌تری خواهند بود. هم چنین، ممکن است ابتکار عمل و نوآوری جوامع کاهش یابد. با این وجود، رشد سریع جمعیت در برخی کشور‌ها نیز خطرناک است به ویژه اگر اقتصاد آن کشور‌ها به سرعت گسترش نیابد تا جوانان را به طور مولد به کار گیرند.

در آنگولا جایی که جمعیت آن از دهه ۱۹۷۰ سالانه ۳ درصد افزایش یافته است تعداد افرادی که با کمتر از ۱.۹۰ دلار در روز زندگی می‌کنند از سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۸ بیش از دو برابر شده است. انتشار گاز‌های گلخانه‌ای نیز که با افزایش جمعیت تشدید خواهد شد مقابله با تغییرات آب و هوایی را دشوارتر می‌سازد. ماسک پدر ۹ فرزند باید بیش از همه نگران این موضوع باشد.