کشف نوع جدیدی از کریستال در شهاب سنگ مشهور چلیابینسک

فرارو- پس از ۹ سال از انفجار یک شهاب سنگ نسبتا بزرگ بر فراز شهر چلیابینسک روسیه، دانشمندان از بقایای این شهاب سنگ انواع جدیدی از کریستال را شناسایی کردند که تاکنون مشاهده نشده بود.

به گزارش فرارو، در ۱۵ فوریه ۲۰۱۳، سیارکی به ابعاد ۵۹ فوت (۱۸ متر) و وزن ۱۲۱۲۵ تن، با سرعتی در حدود ۴۱۶۰۰ مایل در ساعت (۶۶۹۵۰ کیلومتر در ساعت) وارد جو زمین شد. خوشبختانه، این شهاب سنگ در ارتفاع حدود ۱۴.۵ مایلی (۲۳.۳ کیلومتری) بالای شهر چلیابینسک در جنوب روسیه منفجر شد و منطقه اطراف را زیر شهاب‌سنگ‌های ریز بارانی قرار داد و از یک برخورد بزرگ با سطح جلوگیری کرد. کارشناسان در آن زمان این رویداد را به عنوان یک زنگ خطر بزرگ برای تهدید سیارک‌های بیگانه توصیف کردند.

انفجار شهابی چلیابینسک بزرگترین انفجار در نوع خود بود که از زمان رویداد تونگوسکا در سال ۱۹۰۸ در جو زمین رخ داد. به گفته ناسا، این بمب با نیرویی ۳۰ برابر بیشتر از بمب اتمی که هیروشیما را تکان داد منفجر شد. فیلم ویدئویی از این رویداد نشان می‌دهد که سنگ فضایی در یک جرقه نوری که برای مدت کوتاهی درخشان‌تر از خورشید بود، در حال سوختن است. این انفجار اگرچه خسارت‌های مادی و جسمانی ایجاد کرد، اما باز برای دانشمندان هدیه‌های جالب توجهی به همراه آورد. در یک مطالعه جدید، محققان برخی از قطعات ریز سنگ فضایی را که پس از انفجار شهاب باقی مانده بود، تجزیه و تحلیل کردند که به عنوان غبار شهاب سنگ شناخته می‌شود.

به طور معمول، شهاب‌ها هنگام سوختن مقدار کمی گرد و غبار تولید می‌کنند، اما یافتن این دانه‌های ریز برای دانشمندان بسیار دشوار است، زیرا یا برای یافتن بسیار کوچک هستند و یا توسط باد پراکنده می‌شوند. با این حال، به گفته ناسا، پس از منفجر شدن شهاب سنگ چلیابینسک، یک توده غبار عظیم برای بیش از چهار روز در جو برقرار بود تا اینکه در نهایت بر سطح زمین بارید. خوشبختانه، لایه‌هایی از برف که اندکی قبل و بعد از این رویداد باریده‌اند، برخی از نمونه‌های گرد و غبار را به دام انداخته و حفظ کرده تا اینکه دانشمندان توانستند آن‌ها را بازیابی کنند.

محققان در حالی که مشغول بررسی این ذرات غبار زیر یک میکروسکوپ استاندارد بودند، به طرز جالب توجهی به انواع جدیدی از کریستال‌ها برخورد کردند. زمانی که یکی از اعضای تیم از طریق میکروسکوپ به ذرات غبار نگاه می‌کرد، به طور اتفاقی یکی از این ساختار‌های کوچک درست در مرکز یکی از اسلاید‌ها قرار گرفت. دانشمندان می‌گویند این یک خوش شانسی بزرگ بود، زیرا اگر این ساختار کوچک در جای دیگری بود، آن‌ها هرگز متوجه آن نمی‌شدند. ولی مشاهده این ساختار کوچک سبب شد تا دانشمندان دقت خود را بیش از پیش افزایش دهند.

پس از تجزیه و تحلیل گرد و غبار با میکروسکوپ‌های الکترونی قوی‌تر، محققان تعداد بیشتری از این کریستال‌ها را پیدا کردند و آن‌ها را با جزئیات بسیار بیشتری بررسی کردند. با این حال، حتی در آن زمان، محققان در مقاله خود نوشتند که «پیدا کردن کریستال‌ها با استفاده از میکروسکوپ الکترونی به دلیل اندازه کوچک آن‌ها بسیار چالش برانگیز بود.» محققان در این مطالعه تأکید کردند که پوسته‌ها و میله‌های شش‌ضلعی شبه کروی یا «تقریباً کروی» کریستال‌های جدید، هر دو «ویژگی‌های مورفولوژیکی منحصربه‌فردی» بودند.

تجزیه و تحلیل بیشتر با استفاده از اشعه ایکس نیز نشان داد که بلور‌ها از لایه‌هایی از گرافیت - شکلی از کربن ساخته شده از ورقه‌های روی هم افتاده اتم‌ها که معمولاً در مداد‌ها استفاده می‌شود - ساخته شده‌اند و یک نانو خوشه مرکزی در قلب کریستال را احاطه کرده است. محققان پیشنهاد می‌کنند که محتمل‌ترین نامزد برای این نانوخوشه‌ها باکمینسترفولرن (C60)، یک توپ قفس مانند از اتم‌های کربن، یا پلی‌هگزاسیکلواکتادکان (C18H12)، مولکول ساخته شده از کربن و هیدروژن است. دانشمندان امیدوارند نمونه‌های دیگری از غبار شهاب سنگ را از سنگ‌های فضایی دیگر ردیابی کنند تا ببینند آیا این کریستال‌ها محصول جانبی متداول شکستن شهاب‌ها هستند یا منحصر به انفجار شهاب‌سنگ چلیابینسک هستند.

منبع: livescience

ترجمه: مصطفی جرفی-فرارو