مهاجرانی: چرا علمای امروز مانند شهیدمطهری نیستند؟

سیدعطاءالله مهاجرانی در اعتماد نوشت: در سال‌های ۱۳۴۴ و ۱۳۴۵ فضای مطبوعات بلاتشبه شبیه فضای مجازی روزگار ما، آکنده از بحث و البته هیاهو درباره حقوق زنان بود و فریاد که دین اسلام حقوق زنان را نادیده می‌گیرد و...

استاد مطهری به پیشنهاد یکی از علمای بزرگ تهران، می‌پذیرند که مقالاتی در این باره در مجله زن روز بنویسند. تصور اینکه مجتهد دانشمند و فیلسوف متفکری همچون مرتضی مطهری در زن روز مقاله بنویسد، به کلی خلاف مشی عالمان دینی در آن روزگار بود. به ویژه نشر مقاله در مجله‌ای که هویت و جهت و شکل و شمایلش معروف بود و در یک کلام راه و رسم مجله در جهت تزلزل مبانی فرهنگ دینی و فرهنگ ملی و تشویق و گسترش فرهنگ غربی بود.

نخستین مقاله استاد مطهری در شماره ۸۸ مجله زن روز در سال ۱۳۴۵ منتشر شد. نشر مقالات ایشان تا ۳۳ شماره مجله ادامه یافت.

نکته قابل توجه که در ابتدای مقدمه استاد مطهری بر کتاب دیده می‌شود، توجه به مقتضیات و موقعیت زمانه است. به تعبیر امام صادق علیه‌السلام در توصیه‌اش به مُفضّل:

«العالم بزمانه لا تهجم علیه اللوابس» یعنی «کسی که نسبت به زمانه خویش آگاه باشد، اشتباهات بر او هجوم نمی‌آورند.» مرتضی مطهری نوشته است: «مقتضیات عصر ما ایجاب می‌کند که بسیاری از مسائل مجددا مورد ارزیابی قرار گیرد و به ارزیابی‌های گذشته بسنده نشود.»

از نگارش این عبارت نزدیک به پنجاه سال گذشته است؛ دنیا دنیای دیگری شده است. سایه فضای مجازی بر فضای نشر کاغذی سنگینی و به عبارت دیگر بر فضای قابل کنترل دولتی و رسمی، غلبه کرده و می‌کند. فضایی زنده‌که افراد مختلف و متفاوت از هر جای جهان سخن می‌گویند و نقد و نظر خویش را بیان می‌کنند.

این فضا را می‌بایست دقیقا شناخت و اهمیت و تاثیر آن را انکار نکرد یا گمان نکرد که با ایجاد محدودیت و ممنوعیت می‌توان حریف فضای مجازی شد. همان‌گونه که استاد مطهری از فضای مجله زن روز در سال ۱۳۴۵ و ۱۳۴۶ برای نشر مقالات خود استفاده کرد.

در روزگار ما نیز عالمان و پژوهشگران دینی، به شکل اثباتی و نه صرفا به عنوان پاسخ به شبهات و اشکالات، ضرورت دارد در این فضا حضور موثر داشته باشند. بدیهی است که تخریب کار آسانی است، جهت تخریب هم متوجه برافروخته شدن احساسات است. نسل نو نیز نسبت به نسل‌های گذشته، شتاب بیشتر و هیجان افزونتر و شکیبایی کمتری دارد. برخی نیز در جست‌وجوی بهانه‌اند که خود را از دین و ایمان و آیین راحت کنند! روشنفکران یا نواندیشان دینی هم در تخریب مبانی ایمانی نسل جوان، لابد از سر خیرخواهی و اصلاح امر دین، بر التهاب فضا و تیره کردن سرچشمه‌ها کوشیده‌اند.

نمی‌توانیم نسل جوان خود را در چنین توفان فضای مجازی و امواج پی‌درپی شبهات و اشکالات رها کنیم. باز هم تاکیدم بر روش اثباتی و پیگیرانه است. تاریخ اسلام، قرآن مجید، حکومت دینی، حقوق زن و خانواده، حقوق پیروان دیگر ادیان توحیدی در ایران و... مسائلی است که می‌بایست، به تعبیر شهید مطهری از آن مسائل ارزیابی و سنجش نوینی داشت و با زبان مناسب عرضه کرد.

می‌بایست به این نکته بسیار مهم توجه داشت که ذهن جوان مانند ظرف است، کسی که موفق شود زودتر ایده یا اندیشه‌ای را در ذهن جوان رسوخ دهد، از فرصت طلایی تاثیرگذاری بهره برده است. نقد آن ایده و نظر و پالایش ذهن جوان کار دشوارتری خواهد بود. شاید سخن امام صادق علیه‌السلام که فرمود: «علیکم بالاحداث!» جوانان را دریابید، نشانه‌ای از اهمیت و حساسیت موضوع جوانان است. جوانانی که در فردایی نه چندان دیر سرنوشت کشور و ملت را در دست خواهند داشت و پدران و مادران فردای ملت ایران هستند.