استراتژی «کووید صفر»؛ آسیب‌پذیری چین در برابر سونامی اومیکرون

فرارو- یانژونگ هوانگ؛ کارشناس ارشد بهداشت جهانی در شورای روابط خارجی امریکا. او استاد و مدیر مطالعات بهداشت جهانی در دانشکده دیپلماسی و روابط بین الملل دانشگاه سیتون هال در نیوجرسی است جایی که اولین تمرکز دانشگاهی را در میان دانشکده‌های حرفه‌ای امور بین الملل امریکا در مورد جنبه‌های امنیتی و سیاست خارجی مسائل بهداشتی ایجاد کرد.

در اواسط ماه نوامبر ۲۰۲۱ میلادی، تقریبا زمانی که اومیکرون برای نخستین بار در آفریقای جنوبی کشف شد دولت چین با قاطعیت اعلام کرد که بر کووید -۱۹ فائق آمده است. برای بیش از ۲۰ ماه، سیاست به صفر رساندن کووید یا "کووید صفر" در آن کشور از طریق اعمال کنترل‌های سخت گیرانه و قرنطینه‌های شدید حتی در صورت مشاهده کوچک‌ترین نشانه‌ای از شیوع کووید در ناحیه‌ای خاص دنبال شد و هزینه‌های زیادی را به همراه داشت.

با این وجود، همان گونه که "وو زونیو" اپیدمیولوژیست و رئیس مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های چین در آن زمان گفته بود این استراتژی از ۲۰۰ میلیون عفونت و سه میلیون مرگ جلوگیری کرده است. این یک رکورد چشمگیر بود که به نظر می‌رسید زمینه را برای بازی‌های المپیک زمستانی پکن فراهم خواهد کرد بازی‌هایی که چین مصمم شده است طبق برنامه برگزار کند چیزی که نشان دهنده موفقیت آن کشور در کنترل همه‌گیری است.

دو ماه بعد، وضعیت به طور چشمگیری متفاوت به نظر می‌رسد. با توجه به این که تنها چند روز به برگزاری بازی‌ها باقی مانده است به نظر می‌رسد مواردی از ابتلا به کووید در چین مشاهده شده‌اند. از تاریخ ۹ دسامبر، بیش از ۳۰۰۰ مورد انتقال محلی در حدود ۲۰ استان گزارش شده است. شیوع در شهر "شیان" با بیش از ۲۰۰۰ مورد ابتلا، بدترین شیوع چین از زمان همه گیری کرونا در ووهان بود جایی که پاندمی جهانی از آنجا آغاز شد. اگرچه اومیکرون هنوز در چین غالب نیست موارد ناشی از نوع بسیار قابل انتقال آن اکنون در حداقل ۱۴ استان چین شناسایی شده است. این موارد با وجود قرنطینه‌هایی بوده که اخیرا ۲۰ میلیون نفر را تحت تاثیر قرار داده است.

لازم به ذکر است که شهر تیانجین سومین کلان شهر چین بیش از ۳۰۰ مورد ابتلا به اومیکرون را گزارش کرده است که نگرانی‌هایی را در مورد شیوع پنهان آن سویه در پکن که تنها ۳۰ دقیقه با قطار سریع السیر از تیانجین فاصله دارد ایجاد کرده است. تا تاریخ ۱۵ ژانویه، یک مورد اومیکرون در پکن شناسایی شد که یکی از ده‌ها مورد انتقال محلی بود.

در همین حال، شیوع دیگری از اومیکرون در هنگ کنگ دیده شده و بیش از ۱۰۰ مورد ابتلا در یک روز در این هفته شناسایی شده‌اند. اگرچه مقامات کمیته سازماندهی المپیک اصرار دارند که پکن تحت کنترل است و یک قرنطینه تمام عیارغیر ضروری به نظر می‌رسد انتقال اومیکرون در تیانجین حتی پیش از ورود هزاران ورزشکار خارجی و عوامل پشتیبانی کننده آنان به وضوح وضعیت را متزلزل ساخته است. پس از شناسایی موارد ابتلا به اومیکرون در پکن، دولت فروش بلیت‌های المپیک را به عموم مردم متوقف کرد و این امر باعث ایجاد ابهامات تازه‌ای در مورد بازی‌ها و ایجاد پرسش‌های گسترده در مورد تداوم دوام و کارآمدی استراتژی "کووید صفر" شده است.

اکنون دولت چین با یک معضل فزاینده مواجه است. کشور‌های دیگر، از جمله استرالیا، نیوزلند و سنگاپور مدت‌هاست که از استراتژی "کووید صفر" فاصله گرفته‌اند و چین تنها پناهگاه این استراتژی محسوب می‌شود. اگرچه گسترش سریع اومیکرون می‌تواند به سرعت استراتژی کووید صفر را ناپایدار سازد دولت چین سرسختانه به این استراتژی تکیه زده و بر اجرای آن پافشاری می‌کند. به نظر می‌رسد این اصرار عمدتا به دلیل ترس چین از عواقب کنار گذاشتن آن استراتژی است. مشکل دیگر آن است که دولت چین ترس عمیقی در مورد کووید -۱۹ را در میان مردم آن کشور ایجاد کرده است. بسیاری از چینی‌ها متقاعد شده‌اند که حتی یک عقب‌نشینی کوچک از این سیاست منجر به عفونت و بستری شدن صد‌ها میلیون نفر در بیمارستان‌ها خواهد شد.

خطرات از این هم بیشتر است، زیرا چین استراتژی کووید صفر را به رقابت ایدئولوژیک خود با ایالات متحده و غرب پیوند زده است. در نتیجه، اگر پکن اجرای استراتژی "کووید صفر" را کنار بگذارد و به سویه جدید کرونا اجازه دهد مسیر خود را طی کند چنین تصمیمی به منزله اعتراف به این مسئله است که نظام سیاسی چین در حفاظت از سلامت مردم بهتر از لیبرال دموکراسی‌های غربی عمل نکرده است. با این وجود، سیاست‌گذاران چینی ممکن است متوجه شوند که برای زنده نگه داشتن استراتژی کووید صفر چاره‌ای جز تحمیل یک قرنطینه شرم آور در پکن در طول بازی‌های المپیک ندارند.

صفر یعنی صفر

تقریبا از ابتدای زمان شیوع کرونا، چین تمام تلاش خود را بر تحقق هدف استراتژی کووید صفر معطوف کرده است. اجرای این استراتژی در مارس ۲۰۲۰ آغاز شد زمانی که کووید-۱۹ در چین شروع به عقب نشینی کرد و درعین حال افزایش آن در سایر نقاط جهان آغاز شد. دولت چین به دنبال راهی برای حفظ "دستاورد‌های به سختی به دست آمده" خود بود. در هفته‌های اولیه همه‌گیری، قرنطینه طولانی مدت "ووهان" در مهار شیوع ویروس کرونا موثر بود. در همین حال، توسعه فناوری‌های آزمایش سریع انبوه این امکان را به چین داد تا به سرعت موارد جدید کووید-۱۹ را حتی در کلان شهر‌ها به سرعت شناسایی کند. با این دو ابزار یعنی آزمایش سریع و قرنطینه مطلق، دولت تصمیم گرفت تا هرگونه شیوع محلی پراکنده را از بین ببرد.

رویکرد عدم تحمل موارد ابتلا نتایج قابل توجهی داشت. در ژوئن ۲۰۲۰، زمانی که یک مورد جدید ابتلا در پکن تایید شد دولت محلی به سرعت نقطه منشا شیوع را شناسایی کرد، محله‌های پرخطر را مسدود ساخت و آزمایش‌های انبوه برای ده میلیون نفر را آغاز کرد. در عرض یک ماه، تعداد موارد جدید روزانه به صفر بازگشت. آن چه در پکن اتفاق افتاد به زودی به دستورالعمل استاندارد کنترل کووید -۱۹ در سراسر کشور تبدیل شد. بار‌ها تشخیص حتی یک مورد ابتلا به کووید منجر به قرنطینه محلات و در صورت لزوم کل شهر و انجام آزمایش‌های انبوه در چین شده است. ممکن است به نظر دن کیشوت‌وار و بیش از اندازه آرمان گرایانه به نظر برسد، اما رهبری چین مصمم است اطمینان حاصل کند که "صفر به معنای صفر" است.

در حال حاضر، آمار رسمی کل مرگ و میر مرتبط با کووید-۱۹ در چین کمتر از ۵۰۰۰ نفر است در حالی که در بیش‌تر موارد همه‌گیری از جمله در ایالات متحده هر دو یا سه روز میزان مبتلایان از این تعداد فراتر رفته است. در همین حال، سطح بسیار پایین عفونت به چین اجازه داد تا بهبود اقتصادی خود را آغاز کند در حالی که بقیه جهان در میانه امواج متوالی سرایت گرفتار مانده بودند. چین به عنوان بزرگترین صادرکننده تجهیزات حفاظت فردی و واکسن‌های کووید-۱۹ در جهان از تخصص خود در مبارزه با بیماری کرونا برای گسترش نفوذ جهانی خود و کسب دستاورد‌های تجاری بهره برده است. مقامات چینی که دائما از شکست ایالات متحده و بسیاری دیگر از لیبرال دموکراسی‌ها در کنترل این بیماری همه‌گیر صحبت می‌کردند موفقیت خود را به عنوان منبعی برای غرور ملی مطرح می‌کردند و حمایت عمومی گسترده از دولت، حداقل در حوزه سلامت عمومی را ایجاد کرده بودند. با این وجود، آسیب‌های مالی و اجتماعی عظیمی که استراتژی "کووید صفر" بر چین تحمیل کرده بسیار کمتر مورد توجه قرار گرفته است.

دولت هزینه‌های اقتصادی سیاست‌های خود را روشن نساخته است. با این وجود، شواهد محلی نشانه‌هایی از مبالغ سرسام آور را ارائه می‌دهند: به عنوان مثال، به منظور از بین بردن شیوع کمتر از چند صد مورد در "گوانگژو" در جنوب چین در طول ماه‌های مه و ژوئن ۲۰۲۱ میلادی گزارش شده بود که دولت محلی تقریبا یک میلیارد دلار برای آزمایش ۳۲ میلیون نفر هزینه کرده است. از آنجایی که قرنطینه‌ها اغلب کل شهرداری‌ها را درگیر کرده است مشاغل محلی در بخش‌های مختلف کشور مجبور شده اند برای مدت زمان طولانی به طور ناگهانی تعطیل شوند.

در ژنگژو، مرکز استان هنان در شرق چین، بیش از ۴۰ درصد از مغازه‌های محلی با نمای رو به خیابان طی یک شیوع ۲۶ روزه در آگوست گذشته تعطیل شدند. در ۱۱ ماهه نخست سال ۲۰۲۱ میلادی، ۴.۳۷ میلیون کسب و کار کوچک در چین تعطیل شده‌اند در حالی که تنها ۱.۳۲ میلیون کسب و کار تازه ثبت شده و ۶.۱ میلیون کسب و کار کوچک جدید در سال ۲۰۲۰ افتتاح شده بودند.

جدا افتادن خانواده‌ها از یکدیگر به دلیل محدودیت‌های شدید سفر، عدم دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی و اختلال در زنجیره تامین محلی در "رویلی" یک شهر مرزی در جنوب غربی چین باعث ایجاد قرنطینه‌های مکرر شد قرنطینه‌هایی که به قدری اختلال ایجاد کردند که معاون سابق شهردار آن منطقه از "خسارت‌های مادی و عاطفی جدی" و "انباشته شدن خشم" در میان مردم محلی سخن گفته بود. طی یک دوره شیوع بیماری در آن شهر در آگوست ۲۰۲۱ میلادی، زمانی که مقامات نتوانستند طبق برنامه ریزی اولیه پس از دو هفته قرنطینه را لغو کنند برخی از ساکنان ناامید یک گروه "وی‌چت" راه اندازی کردند و خواستار تظاهرات علیه این سیاست شدند. سانسور اعمال شده از سوی رسانه‌های دولتی چین تضمین کننده آن بوده که هر گونه شکایت یا انتقاد از استراتژی کووید صفر به ندرت شنیده شود یا به سرعت ساکت شود. در پرونده وی‌چت در رویلی، مقامات امنیت عمومی به سرعت گروه را از بین بردند و به یازده نفر از افراد درگیر در آن هشدار دادند.

برای برنامه ریزان چینی، یکی از اهداف اولیه استراتژی "کووید صفر" ظاهرا خرید زمان برای عرضه انبوه واکسن بود. طبق این طرح، کل جمعیت واکسینه می‌شوند در حالی که موارد ابتلا کم خواهد بود یا وجود نخواهد داشت. بنابراین، این چشم انداز به کشور اجازه می‌دهد تا به ایمنی گله‌ای دست یابد آن هم بدون پیامد‌های مخرب برای سلامت عمومی که قرار گرفتن در معرض گسترده‌تر با ویروس ممکن است ایجاد کند. در ابتدا، به نظر می‌رسید که این طرح کارساز بوده است: کارزار واکسیناسیون چین با استفاده از واکسن‌های داخلی به سرعت پیش رفت در حالی که دولت در تلاش بود تا همه موارد همه گیری محلی را متوقف کند. در نوامبر ۲۰۲۰، "ژونگ نانشان" رئیس سابق انجمن پزشکی چین و چهره عمومی کارزار آن کشور علیه کووید-۱۹ ادعا کرد که "واکسن‌های چینی از نظر اثربخشی به خوبی واکسن فایزر هستند".

بهار سال بعد، رئیس تجارت واکسن سینوفارم اعلام کرد که چین در تولید واکسن کووید-۱۹ در جهان پیشتاز است. در اوایل ژانویه سال جاری، ژونگ اعلام کرد که ۸۳ درصد از جمعیت چین دو دوز واکسن چینی را دریافت کرده اند. او گفت:"از لحاظ نظری چین به مصونیت گله‌ای دست یافته است".

اما ایمنی گله‌ای در برابر کووید-۱۹ بدون واکسن موثر قابل دستیابی نیست و واکسن‌های چینی بسیار کمتر از واکسن‌های ساخته شده از "آر اِن ای" مورد استفاده در اروپا و ایالات متحده موثر بوده‌اند. به دلیل میزان کارایی پایین واکسن‌های چینی به ویژه در برابر اومیکرون اکثر مردم چین هنوز فاقد آنتی بادی‌های خنثی کننده لازم برای جلوگیری از ابتلا به آن هستند. در واقع، عدم اعتماد دولت چین به واکسن‌هایش ممکن است توضیح دهنده این موضوع باشد که چرا به طور فعال استفاده از واکسن را در میان جمعیت مسن ترویج نکرده است و چرا به تمرکز استراتژیک خود بر روی استراتژی "کووید صفر" به جای واکسیناسیون ادامه می‌دهد.

علاوه بر این، به نظر می‌رسد عدم عرضه واکسن‌های mRNA عمدتا ناشی از تصمیمی سیاسی در چین بوده است: پکن ترجیح داده است پیش از آن که اجازه استفاده از واکسن‌های mRNA خارجی را بدهد نمونه مشابه آن را در داخل تولید کند. (واکسن mRNA چین در ماه نوامبر وارد فاز سوم آزمایش بالینی شد و انتظار می‌رود تا اواخر زمستان امسال مورد تایید رسمی قرار گیرد). تلاش بی اثر واکسیناسیون در ترکیب با استراتژی کووید صفر نتیجه متناقض داشته که آسیب‌پذیر کردن جمعیت چین در برابر کووید-۱۹ تقریبا از بیش از هر جمعیت دیگری در سیاره زمین بوده است.

برای مثال، یک تخمین تقریبی از داده‌های بالینی نشان می‌دهد که تنها بخش کوچکی (اندکی بیش از یک درصد) از جمعیت چین از طریق یک عفونت و ابتلای قبلی به ویروس کرونا ایمنی طبیعی به دست آورده اند. در مقابل، در هند تا جولای ۲۰۲۱ میلادی مدت زمانی پیش از شروع موج اومیکرون تخمین زده شده بود که ۶۷ درصد از جمعیت در معرض ویروس قرار گرفته و حامل آنتی بادی بودند.

وجود این جمعیت عظیم "بکر" در چین بدان معناست است که سویه اومیکرون می‌تواند به طور بالقوه تکثیر شده و بدون مانع گسترش یابد. اگر چین ذهنیت کووید صفر را کنار نگذارد ممکن است مجبور شود تا زمانی که ویروس به طور کامل ناپدید شود با سونامی اومیکرون با ابعاد تقریبا غیرقابل تصور مواجه شود و کنترل‌های اجتماعی شدیدتری را اتخاذ کند. این در حالی است که در دیگر نقاط جهان به دلیل آن که اکثر افراد جامعه از طریق ابتلا به کووید یا واکسیناسیون مصونیت پیدا کرده اند ویروس در روندی عادی کاهش می‌یابد.

راه حلی برای مشکل چین در مورد استراتژی "کووید صفر"

آیا راهی برای خروج از معمای کووید -۱۹ در چین وجود دارد؟ در اواخر ماه آگوست گذشته، "ژنگ گوانگ" مشاور ارشد بهداشتی دولت چین گفته بود که استراتژی کووید صفر پس از توقف سود رسانی در عرصه حفظ ثبات اجتماعی و توسعه اقتصادی دیگر ضروری نخواهد بود. با این وجود، نشانه‌ای از تغییر در سیاست چین دیده نمی‌شود. در عوض، به نظر می‌رسد که احتمالا باید منتظر بمانیم تا اومیکرون به طور گسترده در سراسر چین گسترش یابد و سیستم را وادار به درهم شکستن سازد حتی در بحبوحه آن وضعیت نیز احتمالا خط مشی دولت چین اتخاذ مجموعه‌ای از قرنطینه‌های سرکوب‌گرانه خواهد بود.

رویکرد به مراتب بهتر آن است که مقامات چینی از قلمداد کردن کووید-۱۹ به عنوان یک تهدید وجودی که تنها با تدابیر شدید امنیتی قابل مقابله است دست بردارند. راهکار مناسب آن است که دولت چین قرص‌های ضد ویروسی را به طور گسترده در دسترس شهروندان قرار داده و از واکسن‌های آر اِن اِی برای تزریق دوز تقویت کننده برای افرادی که نقص سیستم ایمنی هستند یا افراد بالای ۶۵ سال استفاده کند. هم چنین، بهتر است چین از تجارب کشور‌های دیگر استفاده کنند و دست از تحقیر سایر کشور‌ها در زمینه مقابله با کووید و سویه‌های مختلف آن بردارد. در نهایت، تصمیم با رهبران سیاسی و نه مقامات بهداشت عمومی چین که متوجه شوند استراتژی "کووید صفر" ناکارآمد است و نیاز به تغییر دارد.

منبع: فارین افرز

ترجمه: فرارو