سرمایه‌گذاری عظیم عربستان در صنعت سینما

این روزها یکی از شرکت‌های فیلمسازی هالیوود در حال ساخت فیلمی پرهزینه به نام «قندهار» است و در آن ماجرایی را روایت می‌کند که در افغانستان روی داده؛ اما صحنه فیلمبرداری ۲ هزار مایل دورتر از قندهار، جایی در صحرای «العلا» واقع در عربستان است.

به گزارش یورونیوز، هالیوود در حالی مشغول فیلمسازی در خاک پادشاهی سعودی است که حاکمان این کشور تحت فشار محافظه‌کاران از دهه ۸۰ میلادی سینما را ممنوع کرده بودند. اما اکنون و در چهارچوب اصلاحات محمد بن سلمان ولیعهد قدرتمند این کشور، در هر شهری سینما افتتاح شده و امسال در ماه دسامبر نیز شهر جده، میزبان جشنواره فیلم دریای سرخ بوده است.

این تغییرات در حالی انجام می‌شود که مفتی اعظم عربستان در سال ۲۰۱۷ میلادی هشدار داده بود قانونی شدن فعالیت سینماها در کشور به معنای رواج «بی‌شرمی و رفتارهای غیراخلاقی» است. به همین دلیل در ابتدای کار، تنها پردۀ سینمایی کشور مستندی درباره موزه‌ها را نشان می‌داد.

اما یکسال بعد از آن اولین سالن سینمای عربستان در شهر ریاض افتتاح شد و اکنون از ۵۰۰ سالن نمایش و پرده اکران در سراسر این کشور بهره‌برداری می‌شود.

دولت عربستان اعلام کرده است که قصد دارد میلیاردها دلار را صرف صنعت فیلمسازی محلی و بین‌المللی کند و همین موضوع فیلمسازان بین‌المللی بسیاری را وسوسه کرده که در این پروژه عظیم سعودی مشارکت داشته باشند.

سرمایه‌گذاری در صنعت سینما نیز بار دیگر در راستای استراتژی دور شدن از وابستگی به نفت انجام می‌شود و بر این اساس عربستان قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ میلادی ۶۴ میلیارد دلار در صنعت سرگرمی سرمایه‌گذاری کند و امیدوار است که مصرف کنندگان نیز هزینه سرگرمی را در سبد خانوار خود از ۲.۹ درصد به ۶ درصد افزایش دهند.

بویژه آنکه اکنون در همسایگی این کشور یعنی در امیرنشین دبی، صنعت فیلمسازی حدود ۴۲۰ میلیون یورو برای اقتصاد محلی درآمد به همراه دارد و با سیاست‌های تشویقی کمیسیون فیلم و تلویزیون، تولید فیلم‌های خارجی در هر گوشه این امیرنشین در جریان است.

۲۰۰۰ سالن سینما در کمتر از ۱۰ سال

اولین گام پادشاهی عربستان برای موفقیت در صنعت فیلمسازی، افزایش شمار علاقمندان در داخل کشور است و بر همین اساس نیز قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ میلادی تعداد سالن‌های نمایش خود را چهار برابر کند و به رقم ۲۰۰۰ سالن برساند و باکس آفیسی به ارزش یک میلیارد دلار داشته باشد.

ارزیابی‌های اولیه نیز نشان از تحقق این برنامه دارد چراکه بنا بر گزارش شرکت تحقیقاتی رسانه‌ای Omdia مستقر در لندن، از هم اکنون شرکت‌های سینمایی زنجیره‌ای مانند «ای‌ام‌سی» و «ووکس» که متعلق به ایالات متحده هستند، همچنین یک برند اماراتی برای سرمایه‌گذاری در این بازار اعلام آمادگی کرده‌اند.

گام بعدی، جذب فیلمسازان خارجی و یادگیری از آنهاست. در حال حاضر شماری فیلمساز برای این کار اعلام آمادگی کرده‌اند که فیلمبرداری صحنه‌های فیلم «قندهار» همچنین فیلمی دیگر با عنوان «Cherry» که درامی درباره یک کهنه سرباز آمریکایی و ماجراهایی در عراق است و توسط Apple TV پخش می‌شود، نمونه‌ای از این همکاری‌ها است.

در بیابان‌های «تبوک» نیز کمپانی mbc فیلمبرداری فیلم «جنگجوی صحرا» با بودجه‌ای ۱۴۰ میلیون دلاری را آغاز کرده است.

تا ۴۰ درصد تخفیف در هزینه‌های فیلمسازی

علاوه بر صحراهای بکر عربستان که برای فیلمسازان جذاب است؛ حمایتهای مالی پادشاهی از آنها نیز وسوسه کننده به نظر می‌رسد. در ۱۴ دسامبر کمیسیون فیلم سعودی اعلام کرد در موضوع هزینه‌های فیلمسازانی که وارد همکاری با دولت عربستان در این صنعت شوند، تا ۴۰ درصد تخفیف قائل خواهد شد که یکی از سخاوتمندانه‌ترین بسته‌های تشویقی در این باره در سطح جهان است.

این حمایت‌ها باعث شده که عربستان به رقیبی برای کشورهایی همچون اردن و مصر و امارات نیز تبدیل شود که تا کنون بیش از هر کشوری در منطقه میزبان فلیمسازان بین‌المللی بوده‌اند.

بر همین اساس، در ماه نوامبر زمانی که «جشنواره فیلم دریای سرخ» در رقابت با «جشنواره فیلم قاهره» تاریخ برگزاری خود را تغییر داد، رئیس جشنواره فیلم قاهره از عربستان خواست که «روحیه همکاری منطقه‌ای» داشته باشد.

کاهش بوروکراسی

عربستان همچنین در تلاش است تا جای امکان، پروسه‌های اداری ورود گروه‌های فیلمسازی و فعالیت آنها را در خاکش آسان و تسریع کند.

این کار برای سعودی‌ها که در صنعت ساخت فیلم هیچ تجریبه‌ای ندارند آسان نیست و به همین دلیل انجام هماهمنگی‌های اداری لازم برای بیش از ۶۰۰ خدمه فیلم «جنگجوی صحرا» که از ۴۵ کشور مختلف بودند، برای کارمندان سعودی یک معضل جدی بود.

دیگر اینکه عربستان چندان با ساز و کار جذب و همکاری با نیروهای کارمُزدی یا حق‌الزحمه‌ای (فریلنس) آشنا نیست و به همین دلیل در ابتدای کار برای صدور ویزا برای این دست از اعضای تیم‌های فیلمسازی با مشکلاتی مواجه بود.

اداره صحنه‌های طولانی زیر نور طاقت فرسای خورشید در بیابان‌های عربستان نیز برای شهروندان این کشور چالش دیگری است بویژه آنکه تا کنون شغل‌هایی که باید برای انجام آن از سپیده دم بیدار شد و برای ۱۲ ساعت زیر نور آفتاب کار کرد، عمدتا توسط مهاجران انجام می‌شد.

دولت سعودی در تلاش است تا این مشکلات را برطرف کند و در کنار تسهیل فعالیتهای اداری و اجرایی مرتبط با فیلمسازی، وعده داده است که از ماه فوریه یک کمپ با همکاری شرکت‌های فیلمسازی خارجی برای آموزش اصول اولیه فیلمسازی به مردم محلی راه اندازی خواهد کرد.

مرکز رسانه‌ای نئوم

عربستان همچنین در رقابت با شهر استودیوی دبی (Dubai Studio City) در حال ساخت یک شهرک سینمایی عظیم و یک «مرکز رسانه‌ای» منحصربفرد مجهز به فناوری‌های نوین در حاشیه دریای سرخ و در نزدیکی مرز مصر به نام «نئوم» است.

وین بورگ، مدیرعامل پیشین استودیو فاکس در استرالیا و مسئول توسعه این شهر رسانه‌ای می‌گوید آنچه در حال ساخت است تا سال ۲۰۳۰ میلادی به «اولین مرکز رسانه‌ای واقعی» در منطقه تبدیل خواهد شد که مجهز به تمام امکانات مورد نیاز برای تمام مراحل ساخت فیلم، از جمله مرحله «پس‌تولید» و اضافه کردن جلوه‌های بصری (که اکنون به طور کلی در غرب انجام می‌شود) خواهد بود.

انتظار می‌رود اولین سایت‌های این شهرک تا سال ۲۰۲۳ میلادی برای بهره برداری آماده شوند.

راه حلی برای رفع موانع فرهنگی

دولت سعودی همچنین در تلاش است موانع فرهنگی توسعه فعالیت‌های سینمایی را از بین ببرد؛ بویژه آنکه در این کشور همجنسگرایی همچنان جرم است و بسیاری از زنان بومی همچنان چادر به سر دارند.

توقف اجباری فعالیت نیروهای بومی برای نماز خواندن، آنهم پنج بار در روز و ممنوعیت استفاده از مشروبات الکلی از دیگر چالش‌های فرهنگی پیش‌رو است.

با این وجود وین بورگ می‌گوید که دولت عربستان موافقت کرده که شهرک رسانه‌ای «نئوم» مانند یک ایالت نیمه‌خودمختار عمل کند و «از بسیاری جهات مانند هنگ کنگ برای چین شود. منطقه‌ای باز و فراگیر، با قوانین و سیستم اداری ساده‌تر برای صدور ویزا و احتمالاً یک سیاست اجتماعی آرام‌تر».

عربستان از هم اکنون برای مشارکت در ساخت دو فیلم دیگر با فیلم سازان بین‌المللی به توافق رسیده است: فیلمی با نام «کشتی» با همکاری شرکت امریکایی‌ ام‌بی‌سی که در جریان آن کشتی نوح در سواحل نئوم عربستان ظاهر می‌شود و همچنین مستندی درباره تاریخچه شرکت نفت دولتی «آرامکو».

در پاسخ به این نگرانی که ممکن است مخاطبان غربی چنین فیلم‌هایی را نخرند نیز تهیه‌کنندگان سعودی به سریال «بازی مرکب» ساخت کره‌جنوبی اشاره می‌کنند تا امیدوارانه نشان دهند که چگونه سلیقه‌ها جهانی‌تر شده است.