چرا خون بندناف مهم است؟

فرارو- شاید تا پیش از خواندن این گزارش، خون بند ناف را یک زباله بیولوژیک می‌دانستید که باید دور ریخته میشد. اما این زباله دور ریختنی، درواقع حاوی سلول‌های بنیادی و خون ساز است که می‌توان برای درمان بسیاری از بیماری‌ها از آن استفاده کرد.  

پس از زایمان و زمان خروج بند ناف، ۵ تا ۱۰ دقیقه زمان داریم تا خون موجود در بند ناف را خارج کنیم. پس از گذشت این زمان خون در بند ناف و جفت لخته می‌شود. اما اگر بتوان در زمان مناسب خون را به بانک نگهداری انتقال داد، به واسطه آن می‌توان بیش از ۸۰ نوع بیماری صعب العلاج را درمان کرد.

به گفته دانشمندان، سلول‌های بنیادی که از بند ناف گرفته می‌شوند بسیار پر توان و نامیرا هستند و همچنین در اثر تکثیر‌های پی در پی دچار پیری نمی‌شوند، به‌طوری‌که با تزریق یا جایگزینی آن‌ها در بافت‌هایی که آسیب جدی دیده‌اند می‌توان به بهبودی و تشکیل سلول‌های جدید بافت کمک کرد.

در ذخیره‌سازی و پیوند خون بند ناف، پروفسور الین گلوکمن، از شناخته‌ترین و تاثیرگذارترین چهره‌های عرصه ذخیره سازی و پیوند خون بند ناف است.

او در این زمینه توانست با اولین پیوند موفقیت‌آمیز خون بند ناف بر روی کودکی پنج ساله مبتلا به آنمی‌فانکونی (نوعی کم‌خونی مادرزادی)، از طریق سلول‌های بنیادی خون بند ناف خواهرش در سال ۱۹۸۸ تحول عظیمی را با وارد کردن سلول‌های بنیادی خون بند ناف به بخش پیوند، رقم بزند.

اهدای خون بند ناف یک روش فداکارانه و تأثیرگذار برای هدیه دادن زندگی است.

به گفته متخصصان مایع بند ناف مملو از سلول‌های بنیادی است. این سلول‌ها می‌توانند سرطان، بیماری‌های خونی مانند کم خونی و برخی اختلالات سیستم ایمنی که توانایی بدن افراد برای دفاع از خود را مختل می‌کند، درمان کنند.

بعنوان مثال سلول‌های بنیادی مشتق از خون بند ناف به درمان دیابت تیپ ۱ (وابسته به انسولین)، بیماری‌های قلبی عروقی، لوپوس، بیماری‌های نورولوژیک مانند سکته مغزی، پارکینسون و آلزایمر، کم خونی‌ها و نقص ایمنی، بیماری‌های کبدی و … کمک می‌کند.

حتی آسیب‌های مغزی در نوزادان را هم می‌توان با استفاده از خون بند ناف درمان کرد.

پیوند خون بندناف برای خونریزی شدید داخل بطنی در نوزادان نارس ایمن و موثر است.

همچنین طبق مطالعات انجام شده، یک دوز سلول‌های خون بندناف علائم عصبی و عملکردی بیماران سکته مغزی را بهبود می‌بخشد.

این‌ها تنها بخشی از تلاش‌هایی است که از طرف تیم‌های تحقیقاتی برای استفاده حداکثری از خون بند ناف انجام می‌شود. درمان‌های دیگر شامل درمان آلزایمر، پارکینسون، نقص غضروف، بیماری‌های چشم و حتی کووید-۱۹ است.

در این زمینه دانشمندان معتقدند که حضور سلول‌های اولیه و نابالغ سیستم ایمنی در خون بندناف سبب کاهش رد ایمنولوژیک پیوند نسبت به مغز استخوان می‌شود. به‌طوری‌که رد پیوند شدید در حدود ۶۰ درصد از پیوند‌های خون بند ناف می‌شود.

درواقع با استفاده از خون بند ناف، امکان انجام پیوند موفق با تشابه کمتر HLA بین دهنده و گیرنده نسبت به خون مغز استخوان بیشتر است.

به گفته مژده نخلستانی، مدیر بانک خون بندناف سازمان انتقال خون، این بانک، یک بانک خون بند ناف عمومی است که در سال ۱۳۸۹ تاسیس شد. این بانک جهت اطمینان از انطباق فرآیند‌های جاری با استاندارد‌های بین‌المللی، فعالیت‌های خود را بر مبنای الزامات اسـتاندارد Net Cord-FACT و AABB و استاندارد‌های ملی خون بندناف ایران آغاز کرده است.

نخلستانی می‌گوید: «از زمان تاسیس بانک خون بند ناف انتقال خون تا کنون حدود ۴۱۵۰ واحد خون بند ناف از مادران اهدا کننده‌ای که رضایت به اهدای خون بند ناف نوزادشان داده‌اند، در این بانک نگهداری می‌شود. همچنین تاکنون اطلاعات HLA تعداد ۴۱۰۰ نفر بیمار به امید یافتن نمونه سازگار، ثبت شده است».

همچنین ضرابی، مدیرعامل شرکت فناوری بن‌یاخته‌های رویان، گفته که ۳۱ دفتر نمایندگی در کل کشور به جمع آوری نمونه‌های بند خون ناف می‌پردازند.

او می‌گوید که ایران با بیش از ۱۷۰ هزار نمونه خون بند ناف بزرگترین ذخیره سلولی در خاورمیانه را داراست.

مدیر بانک خون بندناف سازمان انتقال درباره هزینه جمع‌آوری و نگهداری خون بند ناف در سازمان انتقال خون کشور گفته که بانک‌های خون در دنیا به دو نوع خصوصی و عمومی تقسیم می‌شوند. نگهداری خون بند ناف در بانک خون بندناف سازمان انتقال خون ایران که بانک خون غیرانتفاعی و عمومی است، هیچگونه هزینه‌ای ندارد.

علت رایگان بودن هم این است که نمونه‌ای که اهداکننده به بانک خون بند ناف عمومی اهدا می‌کند، برای مصرف عموم بیماران است، نه صرفا برای مصرف خود نوزاد و خانواده فرد اهداکننده؛ بنابراین پس از مصاحبه و رضایت از مادران داوطلب، خون بند ناف پس از زایمان توسط پرسنل و کارشناس آموزش دیده جمع‌آوری و به واحد پردازش خون بند ناف در سازمان انتقال ایران ارسال می‌شود.

البته در خصوص بانک‌های خصوصی هزینه پردازش و نگهداری را خانواده پرداخت می‌کنند.

طبق گزارش‌های منتشر شده، هزینه اولیه قرارداد حدود چهار میلیون و ۹۹۰ هزار تومان و پرداخت شارژ سالیانه ۳۰۰ هزار تومان است.