کرونا چطور باعث ابتلاء به «مه مغزی» می‌شود؟

«مه مغزی» اصطلاحی مبهم و محاوره‌ای برای زمانی است که احساس پریشان‌خیالی، حواس‌پرتی و اختلال ذهنی می‌کنید.

به گزارش شهروند به نقل از ساینس فوکِس، این اصطلاح در متون تحقیقات پزشکی بسیار ظاهر می‌شود، برای ثبت تجربیات مشکلات شناختی (یعنی روانی) گروه‌های مختلف بیماران از افراد مبتلا به سندرم خستگی مزمن گرفته تا بیماران تحت شیمی‌درمانی (برای آن‌ها گاهی اوقات «chemobrain» نامیده می‌شود، اصطلاح رایجی که جان به‌در بردگان سرطان برای توصیف مشکلات فکر و حافظه که ممکن است در طول و بعد از سرطان رخ دهد، استفاده می‌کنند) تا زنانی که به دوران یائسگی وارد می‌شوند.

اخیرا، همان‌طور که احتمالا شنیده‌اید، کووید-١٩ هم عامل بروز مه مغزی شناخته شده است، وقتی مبتلا پس از عبور از بیماری اولیه به دام کووید طولانی می‌افتد؛ بنابراین اگر تا به حال احساس گیجی داشته‌اید، گویی نمی‌توانید تمرکز کنید، شاید هم فراموشکار بوده‌اید، شاید دچار مه مغزی شده‌اید.

چه چیزی باعث مه مغزی می‌شود؟

از آنجا که «مه مغزی» اصطلاحی کلی و فراگیر است، ممکن است دلایل بی‌شمار داشته باشد. به‌عنوان مثال، گمانه‌زنی‌هایی وجود دارد که ویروس ٢ SARS CoV که باعث کووید-١٩ می‌شود، ممکن است به مغز برسد و مستقیما عملکرد آن را مختل کند.

همچنین شواهدی نشان می‌دهد دارو‌های شیمی‌درمانی هم ممکن است تأثیر فیزیکی مستقیم و زیانباری بر مغز داشته باشند و در نتیجه به «مه مغزی» منجر شوند. در وضعیت یائسگی، ممکن است تغییرات هورمونی به‌طور مستقیم بر عملکرد مغز تأثیر بگذارد.

با این‌حال، همچنین ممکن است عوامل عاطفی و اجتماعی در بروز «مه مغزی» موثر باشند. به‌عنوان مثال، گفته می‌شود بسیاری از افرادی که به ویروس کرونا آلوده نشده‌اند، احساس خستگی و حواس‌پرتی بیش از حد معمول در طول همه‌گیری داشته‌اند، شاید به‌دلیل استرس، الزامات قرنطینه و کار از خانه.

همچنین تصور می‌شود یکی از علل اصلی «chemobrain» یا همان «مه مغزی» ناشی از شیمی‌درمانی، استرس حاصل از مقابله با بیماری و درمان است. در مورد یائسگی، ممکن است عوامل غیرمستقیم در بروز «مه مغزی» دخیل باشند، مانند تأثیر کم‌خوابی یا استرس‌های کلی ورود به مرحله‌ای چالش‌انگیز از زندگی.

در برخی موارد، مانند دوران بارداری، دلایل «مه مغزی» حتی ممکن است صرفا احتمال و انتظار صدمه مغزی و روانی باشد که باور‌های رایج آن را تقویت کرده است، اما بارداری هیچ اثر مضر مستقیمی بر مغز ندارد یا در واقع عامل هیچ‌گونه اختلال عینی در عملکرد شناختی نیست. از این رو، «مه مغزی» ممکن است ناشی از عوامل روانی، از قبیل انتظارات منفی باشد.

چگونه از شرِ «مه مغزی» خلاص شویم؟

در مواردی که علل «مه مغزی» تأثیر مستقیم آسیب‌های جسمی بر مغز است، برخی از موثرترین راه‌های مقابله با آن نتیجه‌بخش خواهد بود، مانند استفاده از یادآوری‌کننده‌های دیجیتالی برای کمک به حفظ حافظه یا استفاده بیشتر از حد معمول از فهرست‌ها و سایر برنامه‌های کمکی.

اگر فکر می‌کنید «مه مغزی» شما ممکن است بیشتر دلایل روانشناختی یا مربوط به وضعیت و موقعیت داشته باشد- به‌عنوان مثال ممکن است احساس کنید همواره باری بسیار بر دوش دارید و باید همزمان مسئولیت‌های کاری و پرورش فرزند را مدیریت کنید- ممکن است به تلاش بیشتر برای ایجاد سبک و ساختاری تازه در زندگی نیاز داشته باشید، به‌طوری که دائما چندکاره نباشید. تمرکز بر یک چالش یا مسئولیت در یک زمان، به رفع «مه مغزی» کمک می‌کند.

همچنین، تغییرات اساسی در شیوه زندگی، هوشیاری ذهنی شما را بهبود می‌بخشد، مانند پرهیز از مصرف زیاد فست‌فود و الکل، رعایت بهداشت خواب (سعی کنید برنامه‌ای منظم برای خواب ایجاد کنید و از کار یا نوشیدن کافیین در اواخر شب اجتناب کنید) و اختصاص زمان کافی برای استراحت و رفع خستگی؛ حتی چُرتی سریع به آرامش ذهن شما کمک می‌کند.

به عنوان قاعده‌ای کلی، وقتی حالِ فکری و روحی بهتری داریم، عملکرد ذهنی‌مان بهبود می‌یابد، تا حدی به‌دلیل احساس انرژی و انگیزه بیشتر. یکی از معانی آن این است که هر کاری برای بهبود روحیه و خلق‌وخوی خود انجام دهید، به احتمال فراوان برای هوشیاری ذهنی شما مفید خواهد بود، از ملاقات با دوستی برای گپ‌زدن تا پیاده‌روی در طبیعت سرسبز اطرف شهر!

در واقع، ورزش به‌عنوان تقویت‌کننده روحیه و خلق‌وخوی شناخته شده است؛ از فعالیت فیزیکی با شدت متوسط که مفرح، مطبوع و خوشایند است، اما بیش از حد سخت نیست، شروع کنید. دویدن، به‌ویژه، روشی خارق‌العاده برای بهینه‌سازی عملکرد ذهنی و پاکسازی «مه مغزی» است. رزمی‌کاران نیز در مقایسه با گروه کنترل عملکرد شناختی بالاتری از خود نشان می‌دهند.

دریابید چه چیزی برای شما مفید است، اما هر فعالیتی که از آن لذت می‌برید و باعث افزایش ضربان قلب شما می‌شود، احتمالا به رفع «مه مغزی» کمک می‌کند.