سه چالش بزرگ اف‌ای‌تی‌اف برای ایران

سه سال پیش کارگروه ویژه اقدام مالی (FATF) به ایران مهلت داد تا اقدامات لازم در زمینه مبارزه با تامین مالی تروریسم و پولشویی را در دستور کار خود قرار دهد، پس از آن سوم اسفند ۱۳۹۷، FATF خرداد سال ۱۳۹۸ را به عنوان آخرین مهلت ایران برای تصمیم‌گیری نهایی تعیین کرد؛ فرصت‌هایی که پیش از سال ۱۳۹۸ نیز بار‌ها در برابر تصمیم‌گیران قرار داده شده بود تا ورود ایران به لیست اقدام متقابل یا همان لیست سیاه را تعلیق کند؛ این در حالی است که طی سالیان گذشته پیوستن به (FATF) همواره با مخالفت‌هایی در داخل کشور روبرو شده است.

به گزارش اعتماد، در این میان روز گذشته نیز کارگروه ویژه اقدام مالی (FATF) با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که نام ایران و کره شمالی همچنان در لیست سیاه این کارگروه باقی مانده است، کارگروه ویژه اقدام مالی از فوریه ۲۰۲۰ در سایه همه‌گیری ویروس کرونا فرآیند بررسی وضعیت کشور‌هایی که در لیست سیاه قرار داشتند را متوقف کرده بود.

برخی دیگر از کشور‌های منطقه از جمله ترکیه، پاکستان و اردن نیز در فهرست خاکستری FATF قرار گرفته‌اند. لیستی که هم‌اکنون ایران و کره شمالی در آن قرار دارند، در بین عموم، به نام لیست سیاه شناخته می‌شود، اما در واقع بیانیه‌ای است که به دیگر کشور‌ها توصیه می‌کند در مقابل کشور‌هایی که در این بیانیه از آن‌ها نام برده می‌شود، اقدامات متقابل انجام دهند.

کشور‌هایی که در این بیانیه از آن‌ها نام برده می‌شود، اقدامات استانداردی که به مبارزه بین‌المللی علیه پولشویی و تامین مالی تروریسم منجر می‌شود را نادیده می‌گیرند و در این مورد، همکاری‌های پذیرفته‌شده بین‌المللی را لحاظ نمی‌کنند.FATF به بهانه تصویب نشدن دو لایحه مربوط به مقابله با پولشویی و پشتیبانی مالی از تروریسم از سوی ایران و عمل نکردن به تعهدات برخاسته از آن، ایران را در لیست سیاه خود قرار داده است.

تفاوت ایران و کره شمالی در مخالفت برای عضویت در FATF

آلبرت بغوزیان اقتصاددان در مورد اعلام گروه ویژه اقدام مالی در خصوص باقی ماندن نام ایران در لیست سیاه (FATF) گفت: طی سال‌های گذشته (FATF) فرصتی برای فراهم‌شدن شرایط ایران و کره شمالی برای خروج از لیست سیاه و تصمیم‌گیری بابت این موضوع فراهم کرد که در خصوص کشور کره شمالی باید گفت مخالفت این کشور شبیه دلایل ایران نیست، تفاوت‌هایی دارد و اصلا نمی‌خواهد موضوعات مربوط به مراودات مالی خود را علنی کند، اما بنده تاکنون ندیده‌ام این کشور در مورد گروه‌های تروریستی با گروه‌های خاصی مخالفتی داشته باشد.

بغوزیان تصریح کرد: در خصوص ایران دو موضوع همواره از سوی موافقین و مخالفین این طرح عنوان می‌شود اول اینکه برخی معتقدند درخواست‌هایی که گروه (FATF) از ایران دارد با اصول و ایدئولوژی ما همخوانی ندارد و درحالی‌که آن‌ها برخی از گروه‌های نظامی در ایران را جزو گروه‌های تروریستی اعلام می‌کنند، اما ایران این گروه‌ها را گروه‌های انقلابی می‌داند و نخواهد پذیرفت این گروه‌ها تروریستی هستند.

این کارشناس اقتصادی در ادامه گفت: موضوع بعدی هم در زمینه شفاف‌سازی مراودات مالی بین‌المللی است که حتی دادوستد‌های داخلی نیز ممکن است مشمول این قضیه بشود که در این بخش نیز جمهوری اسلامی ایران مخالفت‌هایی دارد و نمی‌خواهد این معاملات شفاف باشد. بغوزیان افزود: بعید به نظر می‌رسد با این چالش‌هایی که بر سر (FATF) در کشور وجود دارد بتوان شرایط بینابینی را فراهم کرد که هم در گروه (FATF) مورد پذیرش قرار گیرد و هم باب میل مسوولان در جمهوری اسلامی ایران باشد.

چالش‌های عدم پیوستن به FATF چیست؟

این اقتصاددان خاطرنشان کرد: هرچه تعاملات بین‌المللی، تجاری و مالی گسترش پیدا کند و قوی‌تر شود این موضوع به نفع اقتصاد کشور خواهد بود و این موضوع براساس فرمولی هم نیست که این قضیه را اثبات کند، اما تنها موضوعی که باقی می‌ماند موضوع مربوط به حاکمیتی کشور است.

او ادامه داد: یکی از موارد مهم در این قضیه این است که زمانی که یک سرمایه‌گذار وارد ایران می‌شود ممکن است به بهانه همین موضوع بخواهد در کشور دیگری سرمایه‌گذاری کند که عضو (FATF) باشد و از منابع مالی که جابه‌جا می‌شود مطلع شود. بغوزیان گفت: همچنین در خصوص بانک‌هایی که تمایل دارند در ایران شعبه‌ای داشته باشند و ما بتوانیم از وام‌های آن‌ها استفاده کنیم هم همین موضوع مصداق دارد.

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: ضمن آنکه این سوال مطرح می‌شود که اگر بخواهیم نفت بفروشیم منابع مالی حاصل از آن را چگونه باید به کشور منتقل کنیم؟ چرا که تنها راه از طریق همین بانک‌هاست و زمانی که این شرایط فراهم نباشد این منابع باید به گونه‌ای دیگر و با هزینه‌ای بالاتری وارد کشور شود. این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: تا زمانی که ایران نخواهد وارد (FATF) شود بانک‌های خارجی نیز از ارتباط با بانک‌های ایران خودداری خواهند کرد و عملا بحث‌های مالی ایران با چالش روبرو خواهند شد.

او افزود: البته در حال حاضر بانک‌های دنیا در یک حالت مردد هستند که شاید ایران عضو این گروه شود و ارتباطات شکل گیرد، اما در صورتی که ایران به صورت دایم در لیست سیاه (FATF) باقی بماند و این گروه به این نتیجه برسند که ایران نمی‌خواهد عضو این گروه شود آن زمان دیگر بانک‌های کشور‌های نمی‌توانند سهامداران خود را قانع کنند که ایران دادوستد شفافی با دنیا دارد.

این اقتصاددان با اشاره به معاملات ایران با کشور چین خاطرنشان کرد: در حال حاضر رابطه ایران با چین مناسب است و نفت هم به این کشور می‌فروشد، اما تنها راه برای آوردن این منابع مالی حاصل از فروش نفت به ایران از طریق کانال‌های غیرقانونی و غیرشفاف است که اگر هم در این مسیر اتفاقی برای این منابع رخ دهد ایران نمی‌تواند هیچ گونه ادعایی داشته باشد و این منابع را پس بگیرند.

گفتنی است؛ تحریم‌های کارگروه ویژه اقدام مالی علیه ایران شامل محدودیت در روابط مالی با شرکت‌های ایرانی، بررسی بیشتر تراکنش‌های مالی مرتبط با ایران، ارسال گزارش در خصوص انجام هرگونه مبادله مالی با ایران به این کارگروه و ممانعت از احداث شعبه جدید بانک‌های ایران در خارج و بالعکس می‌شود.