فرار رو به جلوی مقتدی صدر

عبدالرحمن فتح‌‌الهی در شرق نوشت: به موازات حادثه تلخ آتش‌سوزی بیمارستان امام حسین (ع) شهر ناصریه در استان ذی‌قار که به کشته‌شدن بیش از صد عراقی انجامید، مقتدی صدر، رهبر جریان صدر و ائتلاف سائرون، پنجشنبه گذشته در نطقی تلویزیونی، از شرکت در انتخابات پارلمانی ۱۰ اکتبر انصراف داد و از تمامی شرکت‌کنندگان در آن و دولت سلب اختیار کرد. اما هم‌زمانی این دو اتفاق در عراق به چه معناست؟

در پاسخ باید گفت به نظر می‌رسد مقتدی صدر ذیل پیام شرکت‌نکردن در انتخابات، سعی دارد در فراری رو به جلو، عملا از تیغ انتقاد‌ها و اعتراض‌های احزاب، جریان‌ها و به‌خصوص جامعه و افکار عمومی عراق مصون بماند؛ به‌ویژه آنکه آتش سوزی بیمارستان امام حسین (ع) دومین حادثه از این دست در چند ساعت در عراق بود. حدود ۱۲ ساعت پیش از آتش‌سوزی بیمارستان ناصریه، شاهد آتش‌سوزی گسترده‌ای در طبقه چهارم ساختمان ویژه امور اداری و مالی وزارت بهداشت عراق بودیم که منجر به سوختن تمامی اسناد و مدارک این وزارتخانه شد. این‌ها علاوه بر آن است که آوریل گذشته نیز بر اثر آتش‌سوزی گسترده در بیمارستان ابن‌الخطیب که محل نگهداری بیماران کرونایی در بغداد بود، ۸۲ کشته و ۱۱۰ نفر زخمی شدند.

سینرژی این حوادث، آن‌هم در کمتر سه ماه که خود بخشی از سلسله آتش‌سوزی‌های چند سال اخیر تعدادی از بیمارستان‌ها و مراکز درمانی عراق است، صدر را بر آن داشت تا در آستانه انتخابات پارلمانی، به‌جای پذیرش مسئولیت، سعی در به‌حاشیه‌کشاندن خود و پاک‌کردن ردپایش از این حوادث کند؛ چرا‌که به هر حال وزارت بهداشت عراق سال‌هاست جزء سهمیه سیاسی فراکسیون سائرون، فراکسیون مورد حمایت صدر است؛ بنابراین این وزارتخانه اساسا زیر نظر و کنترل مقتدی صدر اداره می‌شود.

با در‌نظر‌گرفتن این واقعیت، بدون شک در صورت کشیده‌شدن پای صدر به این حوادث، عملا او تا مدت‌ها از صحنه رقابت‌های سیاسی عراق کنار گذاشته خواهد شد و به تبع آن نفوذش در میان اقشار مردمی و افکار عمومی عراق به‌شدت کم‌رنگ می‌شود و، چون ترمیم و جبران این خسران سیاسی–اجتماعی برای صدر به سال‌ها زمان و صرف هزینه بالایی نیاز دارد، بر آن شده با اعلام انصراف از حضور در انتخابات، شرایط را برای حمله و انتقاد علیه خود تعدیل کند تا این شرایط با کمترین هزینه مدیریت شود.

اگرچه یقینا پیام شرکت‌نکردن در انتخابات تا آستانه انتخابات پارلمانی دوام دارد و مقتدی صدر در خفا تلاش‌های جدی خود را برای ائتلاف‌سازی پی خواهد گرفت تا از گردونه انتخابات و صحنه رقابت‌های سیاسی عقب نماند، اما در این شرایط او فعلا بهترین راهکار را دوری از صحنه سیاسی عراق دیده است. ضمن اینکه نباید فراموش کرد صدر در حالی ادعای انصراف از شرکت در انتخابات را مطرح می‌کند که پیش از این عزم خود را برای تصدی پست نخست‌وزیری جزم کرده بود.

مضافا اینکه کمیساریای عالی انتخابات عراق، ساعاتی بعد از این نطق مقتدی صدر اعلام کرد هیچ درخواست رسمی‌ای برای انصراف از انتخابات از سوی نامزد‌های فراکسیون سائرون دریافت نکرده است. این در حالی است که شورای کمیساریای عالی انتخابات پیش از این تمامی درخواست‌های انصراف از انتخابات را از تاریخ ۱۵ تا ۲۰ ژوئن دریافت کرده و همه آن‌ها را پذیرفته بود؛ ازهمین‌رو ۲۰ ژوئن آخرین موعد ارائه چنین درخواستی بود. در چنین شرایطی، مسیر فرار رو به جلو برای مقتدی صدر بسته شده است؛ مگر اینکه بخواهد از مسیری غیرمدنی و غیردموکراتیک که البته تخصص مقتدی صدر است، این مهم محقق شود تا عملا خود را در بحبوحه حوادث جاری به حاشیه ببرد.

در این بین، بهترین فرصت برای رقبای صدر به وجود آمده است که با موج‌سواری بر حواث جاری، او را به‌طورکامل از صحنه سیاسی عراق کنار بگذارند؛ چرا‌که آتش‌سوزی بیمارستان امام حسین (ع) ناصریه و ساختمان وزارت بهداشت عراق در کنار آتش‌سوزی بیمارستان ابن‌الخطیب بغداد، سلسله حوادثی هستند که به دلیل ابعاد گسترده آن و تلفات بالا، موجب جریحه‌دار‌شدن احساسات جامعه عراق و بالا رفتن حساسیت افکار عمومی شده‌اند. ازاین‌رو حوادث جاری عملا از بُعد اجتماعی فراتر رفته و خاستگاهی سیاسی و امنیتی پیدا کرده است که قطعا پس‌لرزه‌های آن همچنان ادامه دارد و در ادامه می‌تواند دامن بسیاری را هم بگیرد.

به همین دلیل، تعلیق وزیر بهداشت و استاندار بغداد در حادثه آتش‌سوزی بیمارستان ابن‌الخطیب و نیز دستور برکناری و بازداشت مدیر کل بهداشت و درمان استان ذی‌قار، مدیر بیمارستان امام حسین (ع) و مدیر کل آتش‌نشانی این استان نمی‌تواند از ابعاد آن بکاهد؛ به‌ویژه که برهم صالح، رئیس‌جمهوری عراق، در توییتی این حوادث فاجعه بار را نتیجه فساد ریشه‌دوانده و سوءمدیریتی می‌داند که جان شهروندان عراق را کم‌ارزش می‌شمارد و از اصلاح عملکرد مؤسسات جلوگیری می‌کند. این واکنش رئیس‌جمهوری عراق که پیش‌تر در جریان حادثه بیمارستان ابن‌الخطیب هم تکرار شده بود، نشان می‌دهد نه‌تن‌ها مقتدی صدر و ائتلاف سائرون بلکه کلیت ساختار سیاسی کشور عراق اکنون زیر سؤال رفته و به چالش کشیده شده است.