فرارو- بیست و دومین گزارش سه ماهه وزارت امور خارجه در مورد اجرای برجام تقدیم کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شد. بخشی از این گزارش مهم شامل آخرین وضعیت احیای برجام و مذاکرات صورت گرفته در وین است.
۴۴ صفحه از این گزارش ۲۶۲ صفحه ای در قالب ۱۴ بخش به ارائه گزارشی از تحولات برجام در طول شش سال گذشته پرداخته است و مابقی به نامه نگاری ها و اسناد مربوط به برجام اختصاص دارد.
در بخشی از این گزارش ۲۶۲ صفحه ای که همراه با نامه ظریف به رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی ارسال شده است با عنوان «وآخر دعوانا» آمده است: «پس از دو سال مذاکره فشرده و طاقت فرسا برای دستیابی به یک توافق قابل قبول، نیز شش سال کوشش نفس گیر برای حراست از حقوق ملت شریف ایران و جلوگیری از متلاشی شدن توافق همراه با هشت سال ناسزا شنیدن، خون خوردن و دم نیاوردن بر سر اتهاماتی ناروا، اینک در آستانه واگذاری مسئولیت به برادران و خواهرانی تازه نفس و پرنشاط، لازم است چند تجربه و نکته به عنوان جمع بندی صادقانه و مشورت مشفقانه تقدیم شود.»
این گزارش افزود: «برجام حاصل کوششی عاشقانه برای رهانیدن ایران از دام امنیتی سازی آمریکا و تحریم های ظالمانه، در عین حفظ توان هسته‌ای با رعایت حداکثری خطوط قرمز در شرایطی دشوار بود، ولی همچون هر توافق دیگری حاصل مذاکره و دادوستد بین‌المللی است که در شرایطی خاص در سال ۱۳۹۲ شمسی و به دنبال رأی قاطع مردم به حل و فصل موضوع هسته ای براساس تعامل سازنده و عزتمند شکل گرفت.»
وزارت خارجه تاکید کرد: "هیچ توافقی برای هیچ یک از طرف های آن توافق بی نقص نیست. هر یک از طرف ها از بخش هایی از توافق ناراضی و ناخشنود است. این طبیعت هر توافقی است. لذا لازمه رسیدن به توافق درک این واقعیت است که بدون توجه به حداقل قابل قبولی از نگرانی ها و مطالبات همه طرف ها، امکان مصالحه وجود ندارد."
گزارش برجام تاکید دارد که "باید پذیرفت که کارگزاران دیپلماسی و سیاست خارجی-از کارشناس، سفیر یا وزیر-تصمیم گیر نهایی نیستند و در همه جای دنیا مجری تصمیمات نهادهای بالادستی می باشند. مصالح عالی هر کشور در یک حوزه خلاصه نمی شود و تصمیم گیر نهایی باید همه جنبه ها در یک وضعیت را بسنجد یک دیپلمات یا یک مجری در میدان نمی تواند توقع داشته باشد که تصمیم نهایی را او بگیرد و یا حتی تصمیم نهایی مطابق سلیقه، نگرش و یا گزینه پیشنهادی اش باشد. البته باید در ارائه نظر کارشناسی صادقانه و شجاعانه نظراتش را بیان دارد؛ اما به هنگام عمل بهترین و بیشترین کوشش برای اجرای بهینه و تمام عیار تصمیمات ملی- هر چند مغایر پیشنهاد خود یا سازمانش باشد- را بکار بسته و از همان سیاست جانانه دفاع کند."
گزارش وزارت خارجه در ادامه از برخی اقدامات در قبال برجام انتقاد کرد و گفت: «اگر به عوض مناقشه و مجادله بر سر اینکه برجام پیروزی قطعی بود و یا شکست کامل- که حتما هیچ یک نبود- همگی کوشیده بودیم بیشترین منفعت را از برجام ببریم، چه بسا شرایط به گونه ای دیگر رقم خورده بود. اگر از ابتدا در پی استفاده حداکثری از هر میزان دستاورد برجام، حتی در بدترین نگرش ها- بودیم و مقدار بیشتری سرمایه خارجی جذب کرده و تعداد بیشتری از شرکت ها از همه نقاط جهان را به کشور کشانده بودیم، تحریم ایران و اعمال فشار حداکثری بسیار دشوارتر می شد.»
این گزارش همچنین از برخی خوش بینی‌ها بعد از توافق برجام و رنجاندن کشورهای دوست انتقاد کرده و تصریح کرده است: «اگر در مورد ضرورت کار متوازن با شرق و غرب به یک اجماع ملی رسیده بودیم و از یک سو با خوش خیالی، دوستان دوران سختی را در سراب طمع سرازیر شدن شرکت های غربی از خود نرنجانده بودیم و از سوی دیگر از همه امکانات برجام برای ایجاد منافع اساسی اقتصادی برای همه کنشگران-به شمول شعبات خارجی شرکت های آمریکایی- بهره برده بودیم هم دوستانمان سرخورده نمی شدند و در دوران سختی رهایمان نمی کردند و هم ترامپ برای فشار حداکثری با مانع جدی سردمداران جهانی- از جمله در داخل آمریکا- مواجه می شد. فقط نیاز بود همدل و هم صدا از همه امکانات برای اجرای بهینه سیاست کشور و پذیرش برجام استفاده می کردیم.»
در این گزارش با اشاره به مذاکرات وین آمده است: «اکنون بهترین زمان برای ایجاد همدلی و هم صدایی است. موفقیت در مذاکرات اخیر وین و شکست نهایی سیاست فشار حداکثری با بازگشت آمریکا به تعهدات برجامی می تواند در فضای جدید سرای سیاست کشور زمینه را برای بهترین بهره برداری از تمام ظرفیت های برجام فراهم نماید.»
در بخش مهمی از گزارش وزارت خارجه آخرین وضعیت مذاکرات وین برای احیای برجام تشریح شده است.
در این گزارش آمده است: «بر اساس چارچوبی که تاکنون در مذاکرات وین به دست آمده است در صورت حصول توافق و بازگشت آمریکا به برجام همه تحریم‌هایی که طبق برجام رفع شده بودند مجدداً رفع خواهند شد. علاوه بر این، کلیه تحریمهای ترامپ که در صورت استمرار عضویت آمریکا در برجام نمی‌توانستند و به بهانه های دیگر رفع شوند، آنها هم رفع می شوند. بر این اساس طرف مقابل عنوان می‌کند که در نتیجه بازگشت به برجام تمامی تحریمهای ذکر شده در برجام به شمول بخشی موضوعی و یا شخصی و نیز کلیه تحریمهای وضع شده بعدی که مانع انتفاع ایران از آثار لغو تحریمهای برجامی می‌شوند رفع خواهند شد.»
در ادامه سرفصل هایی از این تحریمها که قرار است رفع شود ذکر شده که عبارتند از: مالی و بانکی، تحریم های مربوط به نفت گاز و پتروشیمی، تحریم های مربوط به کشتیرانی کشتی سازی و بنادر، تحریمهای مربوط به بخش خودروسازی، تحریم نرم‌افزار و فلزات، تحریم های مربوط به بخش های آهن فولاد آلومینیوم و مس، تحریمهای بخش‌های ساخت وساز ، معدن، تولید، منسوجات و بخش مالی، حوزه هواپیمایی، صادرات فرش و اقلام خوراکی و...
گزارش وزارت خارجه به نکته مهم دیگری هم اشاره کرده است: «آمریکا حاضر به رفع بخشی از تحریمهای خود، شامل "تحریمهای اولیه" که افراد و نهادهای آمریکایی را از مبادلات اقتصادی با ایران منع می‌کند و از سال‌های آغازین انقلاب اسلامی برقرار و به تدریج انباشته شده است، و نیز فهرستی از افراد و نهادهای ایرانی که به بهانه‌های غیرهسته‌ای وضع شده‌اند (مثل به اصطلاح تروریسم، موشکی، حقوق بشر و ...) نمی‌باشد و جمهوری اسالمی ایران نیز اساساً هیچ‌گاه در مورد این موضوعات مذاکره نکرده و نمی‌کند.»
در این گزارش مذاکره غیر مستقیم با آمریکا تائید شده است. وزارت خارجه نوشته است: «مذاکرات وین با کشورهای ۱+۴ ،و از طریق آنان با آمریکا، صورت گرفته است. مذاکرات غیرمستقیم سختی‌ها و محدودیت‌های خود را دارد: زمانبَر است، و به سادگی در معرض سوءتفاهم قرار می‌گیرد. با این حال با توجه به سیاست اصولی کشور مبنی بر عدم مذاکره مستقیم با آمریکا، تلاش گردید با استفاده از مذاکرات مستمر و طولانی با بقیه اعضای برجام، و تبادل مرتب متون کتبی، حتی الامکان راه هرگونه سوءتفاهم و یا سوءاستفاده بسته شود.»
در سر فصل دیگری از گزارش به تعهدات ایران در قبال احیای برجام پرداخته و آمده است: «چنانچه در وین توافق حاصل آید و آمریکا اقدامات فوق را انجام و تحریمهای ذکر شده را رفع نماید، جمهوری اسلامی ایران نیز ــ همانگونه که در سیاست‌های قطعی نظام اعلام شده است ــ پس از راستی آزمایی رفع تحریمها (که در مورد شیوه‌های آن نیز مذاکرات مبسوطی صورت گرفته است)، به تعهدات خود در برجام باز خواهد گشت.»
براساس گزارش وزارت خارجه در مذاکرات وین پذیرفته شده که شناسایی سپاه پاسداران انقالب اسلامی به عنوان به اصطلاح سازمان تروریستی خارجی ابطال شود. همچنین تحریم علیه دفتر مقام معظم رهبری و مجموعه‌های وابسته به آن لغو می‌گردد.
تا توان بود خدمتت کردم چو توان رفت عذرمن بپذیر
بعد از ان عذر کوهکن بپذیر
کوهکن کوه کند تا جان داشت
بدرود ای مرد خدوم