فرارو- این روز‌ها که تبلیغات نامزد‌های انتخابات ریاست جمهوری در جریان است، وعده‌های اقتصادی نامزد‌های حرف اول و آخر را در بین مردم می‌زند، این در حالیست که برنامه‌های اقتصادی این افراد در حوزه‌های کلیدی اقتصادی نا مشخص است، یکی از این حوزه ها، مالیات است، درحالی که در اکثر کشور‌های دنیای مالیات منبع اول درآمد دولت‌ها به حساب می‌آید، در ایران شاهد فرار مالیاتی گسترده‌ای هستیم.
به گزارش فرارو، حسین راغفر اقتصاددان نهادگرا راغفر با اشاره به اینکه در حال حاضر بسیاری از بنگاه‌های خصولتی درآمد‌های بزرگی دارند و این درآمد‌ها پس از سه برابر شدن قیمت ارز افزایش چشمگیری داشته است، به فرارو گفت: این بنگاه‌ها مالیاتی پرداخت نمی‌کند و از معافیت‌های مالیاتی و تشویق‌های صادراتی استفاده می‌کنند؛ بنابراین دلیل ندارد که این‌ها منابع ملی را صادر کنند و سودش را میان خود شان تقسیم کند. این درحالی است که باید سهم دولت پرداخت شود و بخشی از بودجه عمومی از طریق مالیات ستانی از این بخش انجام شود.
این اقتصاددان افزود: منابع مالیاتی متعدد دیگری همچون مالیات بر عواید حاصل از سرمایه، مالیات بر ثروت، مالیات بر مصرف نیز وجود دارد که قابل تحقق است؛ بنابراین دولت از مسیر مالیات ستانی نیازمند صادرات یک لیتر نفت هم برای تامین بودجه نخواهد بود.
اصلاح نظام مالیاتی جایی در برنامه نامزد‌ها نداردکامران ندری کارشناس مسائل اقتصادی در
گفتگو با فرارو با اشاره به اینکه نامزد‌های ریاست جمهوری تنها به بیان کلیات در حوزه اقتصاد می‌پردازند، اظهار داشت: یکی از مهمترین حوزه‌هایی که باید نامزد‌ها برنامه‌های خود را در ارتباط با آن بیان کنند، نظام مالیاتی و لزوم اصلاح آن است، در حال حاضر حدود ۶۰ درصد از اقتصاد ایران مالیات نمی‌پردازند که این موضوع در جهان به نوعی کم نظیر است، به بیان دیگر کمتر کشوری وجود دارد که بخش عمده‌ای از ساختار اقتصادی آن مالیات نپردازد.
وی افزود: در حالی که در کشور‌های دیگر مالیات منبع اصلی درآمد بسیاری از دولت‌ها قلمداد می‌شود، اما در ایران طی دهه‌های متمادی به دلیل وجود نفت و منابع حاصل از فروش آن دولت عملاً مالیات را آن طور که باید و شاید جدی نگرفته و ما شاهد فرار مالیاتی گسترده‌ای در بسیاری از حوزه‌های اقتصادی هستیم، حال که در فصل انتخابات ریاست جمهوری قرار داریم نامزد‌ها به هیچ عنوان برنامه عملی در حوزه اصلاح نظام مالیاتی ارائه نداده‌اند.
ندری یادآور شد: در حال حاضر قانون مالیات بر عایدی سرمایه و مجموع درآمد افراد در مجلس در حال چکش‌کاری است و این احتمال وجود دارد که به تصویب برسد، اما نامزد‌های ریاست جمهوری به این قانون‌ها اشاره‌ای نمی‌کند، در حال حاضر که دولت با کسری بودجه بسیار زیادی روبرو است و تکلیف رفع تحریم‌ها نیز مشخص نیست، ما باید نظام مالیاتی خود را اصلاح کنیم.
این کارشناس مسائل اقتصادی گفت: صریح می‌توان گفت نظام مالیاتی ایران یکی از عقب‌مانده‌ترین نظام‌های مالیاتی جهان است و به نوعی ما مدیون مورگان شوستر آمریکایی هستیم که در عصر مشروطه به ایران آمد و به عنوان مستشار اقتصادی نظام مالیاتی ایران را پایه‌گذاری کرد، الان نیز بعد از گذشت دهه‌های متمادی از آن دوران نظام مالیاتی ما فرق زیادی نسبت به زمان مشروطه نکرده و با همان سیستم در حال کار است.
وی با اشاره به اینکه قانون مالیات بر عایدی سرمایه‌ای که در مجلس در حال تصویب است، نیز کامل نیست، اضافه کرد: به طور کلی ما در اقتصاد کشورمان برای شناسایی درآمد افراد و راستی آزمایی آن‌ها مشکل داریم، این موضوع در پرداخت یارانه‌ها نیز دیده می‌شود، بسیاری از افرادی که نباید یارانه بگیرند با توجه به سطح درآمد و اموالشان، یارانه می‌گیرند، اما در سوی مقابل کسانی که وضع اقتصادی خوبی ندارند طبق معیار‌های که برای دریافت یارانه در نظر گرفته‌اند، از دریافت این منابع محروم هستند، در قبال معیار‌های سنجش دریافت مالیات بر عایدی سرمایه نیز چنین مشکلاتی وجود دارد، این یک مشکل ساختاری در اقتصاد ایران است که معیار‌های سنجش دارایی‌های افراد در حوزه اقتصاد کارکردی ندارد و شاهد اجرای عدالت در این موضوع نیستیم.
این اقتصاددان ادامه داد: باید قبول کنیم که در حوزه مالیات شاید از لحاظ تئوری و نظری دارای دانش باشیم، اما در حوزه اجرا و عمل از تجربه قابل قبولی برخوردار نیستیم، زیرا اگر قرار بود سیستم مالیات ستانی از مردم درست عمل کند، امروز با این همه مشکل و فرار مالیاتی روبرو نبودیم، بنابراین در این باره باید با استفاده از تجربه کشور‌های پیشرو در این زمینه سیستم مالیاتی خود را اصلاح کرد، زمانی که ما برای توسعه صنعت خودرو با خودروسازان فرانسوی قرارداد می‌بندیم، در مورد سیستم مالیاتی نیز همین بحث‌ها مطرح است، ما باید برای به روز شدن در این زمینه با کشور‌هایی که رابطه خوبی از لحاظ سیاسی با ما دارند وارد تعامل شویم، حتما لازم نیست از کشور‌های اروپایی کمک بخواهیم بلکه از کشور‌هایی که با ما رابطه سیاسی متعادل نیز دارند می‌توان استفاده کرد.
ندری با تاکید بر اینکه کسب درآمد تنها کارکردنظام مالیاتی‌نیست، خاطرنشان کرد:یکی از مهمترین کارکرد‌های که نظام مالیاتی می‌تواند ایفا کند، نقش تنظیم‌گری است، اگر ما می‌خواهیم در یک بازاری اقدامات سوداگرانه و سفته‌بازانه کاهش یابد، می‌توان با استفاده از شیوه درست مالیات‌ستانی آن بازار را از سفته‌بازی خالی کرد، در این رابطه طی ۳ سال اخیر در بسیاری از بازار‌ها چنین فضایی را تجربه کردیم، بنابراین اگر سیستم مالیاتی ما درست عمل کند می‌توان، جلوی بسیاری از رفتار‌های سوداگرانه را گرفت.
اصلاح نظام مالیاتی جایی در برنامه نامزد‌ها ندارد
