آیا ایران و آمریکا بر سر میز مذاکره می‌نشینند؟

 

انتظارات دو ظرف فاصله زیادی از هم دارد
علی بیگدلی کارشناس مسائل آمریکا در گفتگو با فرارو با اشاره به اینکه سخنان اخیر آنتونی بلیکن وزیر امور خارجه جدید آمریکا در مورد شروط این کشور برای بازگشت به برجام، اظهار داشت: در این باره چند نکته از اهمیت بسزایی برخوردار است، اول اینکه ما در قضاوت عملکرد بایدن در مورد بازگشت به برجام زود قضاوت کردیم، این استنباط وجود داشت که با روی کار آمدن بایدن، آمریکا با کمترین مشکل به برجام بازخواهد گشت، اما الان عیان شد که چنین فکری، بسیار خام بوده است.

وی افزود: دوم هم اینکه ما اقداماتی را انجام داده‌ایم که به نظر می‌رسد بسیار عجولانه بود، طرح مجلس در مورد افزایش گام‌های ایران و افزایش میزان غنی سازی اورانیوم، باعث شد که طرف‌های برجام و آمریکا نیز نسبت به این مسئله موضع بگیرند، نکته مهم این است همواره آن چیزی که ما فکر می‌کنیم و می‌خواهیم به آن دست پیدا کنیم، با آن چیزی که در واقعیت وجود دارد، ممکن است فاصله زیادی داشته باشد، در مورد مصوبه اخیر مجلس در قبال برجام نیز ما باید با عقلانیت بیشتری برخورد می‌کردیم و اینقد زود برای آمریکا تعیین تکلیف نمی‌کردیم.

بیگدلی اظهار داشت: نکته سوم نیز مربوط به سیاست کلی دولت بایدن در مورد منطقه خاورمیانه است، در حال حاضر او با بسیاری از رهبران اروپایی و حتی استرالیا تلفنی گفتگو کرده، اما هنوز علیرغم نزدیکی آمریکا با اسراییل هنوز، بایدن با نتانیاهو حرفی نزده، این مسئله نشان دهنده این است که خاورمیانه فوریت چندانی برای بایدن ندارد و او قصد دارد که با احتیاط و صبر زیادی در در مورد خاورمیانه تصمیم گیری کند، این مسئله نافی این نیست که بایدن برای خاورمیانه برنامه نداشته باشد، برعکس با توجه به اظهارات و اقداماتی که دولت او تاکنون انجام داده، این موضوع نشان دهنده آن است که برنامه دموکرات‌ها از قبل برای خاورمیانه ریخته شده است.

این تحلیلگر مسائل آمریکا اضافه کرد: تیم سیاست خارجی که بایدن برای دولتش انتخاب کرده، آشنایی بسیار کامل و جامعی با برنامه هسته‌ای ایران دارند و این می‌تواند باعث شود که سختگیری بیشتری در مورد توافق جدید با ایران آن‌ها به عمل بیاورند، این در حالیست که امروز آمریکا و ایران در دو نقطه دور از هم در مورد بازگشت به برجام ایستاده اند، از یک طرف آمریکا خواستار آن است که ایران سریعا گام‌هایی که در مورد برجام برداشته، را برگردد و سطح غنی سازی را به ۳.۵ درصد کاهش دهد، که این مسئله خلاف مصوبه مجلس است.

وی ادامه داد: از سوی دیگر بایدن به دنیال توافق جدیدی است که برجام سال ۲۰۱۵ تنها یک بخش از آن است، آمریکا خواهان یک توافق جدیدی است که مسائل هسته‌ای جزئی از آن محسوب می‌شود، موضوعات موشکی و منطقه‌ای از جمله مباحثی هستند که آمریکا خواهان گفتگو در مورد آن‌ها است، اما در طرف مقابل ایران می‌گوید، در وهله اول آمریکا باید تحریم‌ها را به صورت کلی و تمام و کمال بردارد و بعد ایران تعهدات برجامی خود را انجام خواهد داد، از سوی دیگر تهران نیز اعلام کرده حاضر به گفتگوی مجدد بر سر برجام نیست و در سایر موضوعات مورد مناقشه با آمریکا مذاکره تازه‌ای انجام نخواهد داد.

توافق در نهایت حاصل خواهد، اما زمانش مشخص نیست
بیگدلی یادآور شد: از سوی دیگر باید به این نکته اذعان کرد که شرایط توافق جدید در سال ۲۰۲۱ بسیار متفاوت و دشوارتر از سال ۲۰۱۵ است، زیراکه در زمان اوباما تنها یک مثلث شامل ایران، آمریکا و اتحادیه اروپا وجود داشت که بر سر مفاد برجام مذاکره کردند و به توافق رسیدند، اما احیای برجام مخالفان سرسختی از جمله کشور‌های عرب منطقه و همچنین اسراییل را دارد که راضی به بازگشت آمریکا به برجام نیستند، از سوی دیگر این مثلت در زمان اوباما به مربع‌ای در زمان بایدن تبدیل شده که آمریکا و اروپا خواهان مشارکت کشور‌هایی نظیر عربستان در هرگونه توافق احتمالی با ایران هستند و این موضوعی نیست که ایران زیر بار اجرای آن برود.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: در حال حاضر فاصله خواسته‌های دو کشور از یکدیگر از هم زیاد است، اما دو کشور نیز خودشان خوب می‌دانند که به یک توافق تازه احتیاج دارند، در یک طرف آمریکا دریافته که احتمال جنگ با ایران بسیار ضعیف است و اگر می‌خواهد سیاست‌های جدید خود در مورد خاورمیانه را اجرایی کند، چاره‌ای جزء حل مسئله ایران ندارد، زیراکه ایران بخش مهمی از خاورمیانه است و آمریکا اول باید پرونده ایران را با خوبی و خوشی و رضایت طرفین ببندد و بعد به سراغ مابقی مسائل خاورمیانه برود.

وی گفت: از سوی دیگر آمریکا در قبال سایر کشور‌های خاورمیانه نیز در همین ابتدا سیاست سفت و سختی را در پیش گرفته، به عنوان مثال، بایدن فروش جنگنده‌های F ۳۵ به امارات را فعلا ممنوع کرده و در مورد عربستان نیز فروش انواع سلاح به این کشور را منوط به حل مسائل حقوق بشری این کشور کرده، بایدن معتقد است که عربستان با استفاده از سلاح‌های آمریکایی در یمن مرتکب نسل کشی شده است، بنابراین اولا باید این جنگ متوقف شود و در وهله بعد نیز پرونده قتل خاشقچی نیز دوباره به جریان بیفتد و مسببان و عاملان آن به سزای عمل خود برسند.

بیگدلی افزود: همانطور که عرض کردم، آمریکای بایدن سیاست صبر را در قبال خاورمیانه در پیش گرفته و نمی‌خواهد با عجله حرکتی را در این منطقه آغاز کند، که این موضوع بر خلاف تصورات ما ایرانی‌ها قبل از روی کار آمدن بایدن بود، از سوی دیگر ایران نیز چاره‌ای چیز توافق ندارد، زیراکه اوضاع اقتصادی و معیشتی مردم بسیار بغرنج است و ادامه دادن چنین وضعیتی به نظر می‌رسد، امکان پذیر نباشد، از سوی دیگر اگر ما بخواهیم با فرمانی جلو برویم که مجلس تعیین کرده و یکی پس از دیگری تعهداتمان را اجرا نکنیم، دست آخر باید از NPT خارج شویم، که این موضوع ۱۰۰ درصد به نفع اسراییل است، زیرا که باعث می‌شود پرونده هسته‌ای ما از آژانس بین المللی انرژی اتمی به شورای امنیت ارجاع داد شود وهمان اتفاقی که در یک دهه گذشته رخ داد و ایران طی هفت تحریم سازمان ملل ذیل فصل هفتم منشور ملل متحد قرار گرفت، دوباره تکرا شود.

وی اذعان داشت: در چنین وضعیتی شورای امنیت می‌تواند مجوز حمله نظامی به ایران را صادر کند، اما به نظر می‌رسد، مقامات کشورمان نمی‌خواهند به هیچ وجه کار به اینجا‌ها کشیده شود، این در حالیست که استنباط خود بنده این است که دو کشور در نهایت تن به یک توافق خواهند داد، اما هریک باید قدری از مواضع خود کوتاه بیایند و آن‌ها را تعدیل کنند، چون چاره‌ای جزء این باقی نمانده، اما نکته مهم این است که برای این کار نمی‌توان زمان تعیین کرد، زیرا که این مسئله زمان بر خواهد بود و شاید به این زودی‌ها توافقی در کار نباشد، همان گونه که برای امضای برجام در سال ۲۰۱۵، بیش از ۲.۵ سال زمان صرف شد.