از سیر تا پیاز گیاه مقاوم و همیشه سبز قاشقی

فرارو- گیاه قاشقی، معروف به پیرومیا قاشقی یا برگ قاشقی، با نام علمی Peperomia obtusifolia و با نام انگلیسی Baby rubber plant یا pepper face، از خانواده Piperaceae است. نام Pepper face یا "صورت فلفلی" گیاه قاشقی، به دلیل شباهت ظاهری آن با piper nigrum (گیاه فلفل سیاه) است. شکل و اندازه برگ‌ها، حتی ظاهر گل‌ها تا حد زیادی، مشابه هم است. به همین دلیل فلفل سیاه و برگ قاشقی از یک خانواده هستند. این گیاه بومی شمال آمریکا جنوبی، در مناطقی از کارائیپ، مکزیک و فلوریدا است. به همین دلیل به گیاه قاشقی American rubber plant هم می‌گویند. علاوه بر این، گیاه قاشقی در غرب هند نیز شناخته شده است.

به گزارش فرارو؛ گیاه قاشقی، تنها به دلیل برگ‌های براق، گوشتی و قلبی یا قاشقی شکلِ خود، طرفداران بسیاری دارد. این گیاه جز مقاوم‌ترین گیاهان آپارتمانی محسوب می‌شود. گیاه قاشقی نسبت به نور کم و خشکی خاک مقاوم است؛ اما این شرایط ایده‌آل زیستی او نیست. این گیاه در گروه گیاهان گرمسیری قرار دارد، در نتیجه نمی‌توان قاشقی را در محیط آزاد اقلیم ایران نگهداری کرد.

کاربرد گیاه: گیاه برگ قاشقی را می‌توان به عنوان گیاه تزئینی، برای آویز پشت پرده، یا بوته‌ای در گلدان و یا پوششی در باغچه‌های سر پوشیده پرورش داد. به دلیل نیاز کم به آب و داشتن ریشه‌های کم عمق گیاه قاشقی، گزینه مناسبی برای کاشت در تراریوم‌ها است.

مشخصات ظاهری گیاه پیرومیا قاشقی: ساقه و برگ‌های گیاه قاشقی گوشتی و آب‌دار می‌باشد. برگ‌های این گیاه در بیشتر گونه‌ها، به شکل بیضی، دایره‌ای و قلبی است. ریشه‌ها معمولا در خاک پهن می‌شوند. گیاه برگ قاشقی پس از رشد کامل، به گل می‌نشیند. گل‌های این گیاه جنبه بصری ندارند و تنها دلیل محبوبیت قاشقی، ظاهر بی نظیر برگ‌ها است. تمامی گونه‌های قاشقی به صورت بوته‌ای رشد می‌کنند. ارتفاع این گیاه از ۴۰ سانتی‌متر تجاوز نمی‌کند مگر با پشت‌بند یا تکیه‌گاه، ایستایی آن حفظ شود.
ارقام مختلفی از این گیاه، در بازار موجود است. در این جا به چند نمونه از محبوب‌ترین گونه‌های قاشقی پرداخته‌ایم.
Peperomia Obtusifolia Alba: برگ‌های جدید در این گونه ابتدا کرمی رنگ هستند. سپس لکه‌های سبز در میانه و لبه گیاه پدیدار می‌شوند. هر چه سن برگ گیاه بیشتر شود، لکه‌های سبز، جایگزین رنگ کرم زمینه می‌شوند.
Peperomia obtusifolia Variegata and Greengold: برگ‌های گوشتی گونه گرین‌گلد و واریگتا دارای لبه‌های کرم تا طلایی رنگ هستند. گونه گرین‌گلد رنگی روشن‌تر دارد که وسط برگ‌ها رگه‌دار است. در صورتی که رنگ زرد در برگ‌های گونه واریگتا در لبه‌ها می‌ماند و مرکز برگ کاملا سبز رنگ است. هر دو تقریبا شبیه هم هستند.

Peperomia obtusifolia Albo-marginata, Hummel White Cloud این گونه دو نام دارد. از مشخصات آن، رنگ سبز مایل به خاکستری در حاشیه و لبه برگ‌ها است. مرکز برگ زرد رگه‌دار می‌باشد. این گونه نسبت به سایر ارقام، اندازه کوچکتری دارد.
گونه برگ قاشقی سبز ساده: این گونه جز فراوان‌ترین ارقام است. برگ‌های گوشتی به رنگ سبز یک‌دست از مشخصات آن می‌باشد.

 

نور: گیاه قاشقی خود را در محیطی قرار دهید که آفتاب صبح زود، به صورت غیر مستقیم، سه تا چهار ساعت بر آن بتابد. پنجره‌های شرقی یا جنوب شرقی، این میزان نور را در اختیار گیاه، قرار خواهند داد. گیاه را در معرض نور مستقیم خورشید قرار ندهید. چرا که به سرعت برگ‌های گیاه، رنگ خود را از دست داده و می‌سوزد. گونه ابلق گیاه پیرومیا قاشقی، نسبت به گونه سبز، میزان نور بیشتری می‌طلبد. قاشقی سبز ساده، برای محیط‎های کم نور مناسب‌تر است.

دما: دمای پایین، گیاه را از پای در می‌آورد. دمای ایده‌آل برای گیاه قاشقی بین ۲۰ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد می‌باشد. با افزایش دما بالای ۳۰ درجه، گیاه به آبیاری و غبارپاشی بیشتری نیاز دارد. سرما و گرمای زیاد، موجب رنگ پریدگی و ریزش برگ‌ها می‌شود. در صورت تداوم این شرایط، ساقه‌ها به سرعت می‌پوسند.
خاک: گیاه برگ قاشقی یا پیرومیا قاشقی در بیشتر خاک‌ها، از جمله خاک رس، ماسه، لوم، کود برگ و هر نوع خاک دیگری قابل کشت است. این موضوع در مورد PH خاک نیز صدق می‌کند. خاک‌های کمی اسیدی، خنثی یا کمی قلیایی، همه برای گیاه مناسب هستند. از خاک‌هایی که رطوبت زیادی را در خود حفظ می‌کنند، استفاده نکنید. رطوبت و فشردگی خاک موجب پوسیدگی ریشه‌ها می‌شود. پیشنهاد می‌کنیم از خاکی با ترکیب، ۴۰ درصد کودبرگ جنگلی همراه با پرلیت، ۴۰ درصد ماسه دانه ریز رودخانه آب شیرین، ۱۰ درصد پودر خاکستر و ۱۰ درصد کود پوسیده دام، استفاده کنید. بر اساس تجربه شخصی، گیاه قاشقی در خاک کوکوپیتِ به تنهایی، عملکرد خوبی ندارد. خاک کوکوپیت بسیار سبک است. در صورت استفاده از کوکوپیت، کمی پیت‌ماس یا کود برگ هم به آن اضافه کنید.

آبیاری: تعداد دفعات آبیاری، برای گیاه قاشقی یا تمامی گیاه آپارتمانی و باغچه‌ای، به شرایط محیطی، اعم از: میزان نور، دما، رطوبت هوای محیط، جنس گلدان و نوع خاک بستگی دارد. این پنج کلمه را همیشه مد نظر قرار دهید. برای آبیاری گیاه پیرومیا قاشقی، زمان نمی‌توان تعیین کرد. بهترین زمان آبیاری این گیاه، لحظه‌ای است که خاک سطحی گلدان، کمی خشک است. تا زمانی که خاک گلدان هنوز مرطوب است، آبیاری نکنید. اما خشکی زیاد نیز برای گیاه مضر است. تنها خشکی سطح خاک، نشانه نیاز گیاه به آب است. در ماه‌های گرم سال، نیاز آبی گیاه بیشتر می‌شود، در نتیجه، از خشک ماندن سطح خاک به مدت طولانی، جلوگیری کنید.

رطوبت: از آن جایی که گیاه بومی مناطق گرمسیر و مرطوب می‌باشد، برای رشد بهتر به رطوبت بالا احتیاج دارد. به دلیل رطوبت دوست بودن گیاه قاشقی، اکثر افراد، از این گیاه برای سبز نمودن حمام‌های پرنورِ خود، استفاده می‌کنند. اما اگر قصد ندارید حمام خانه خود را با گیاهان تزئین کنید، راه‌های دیگر رطوبت رسانی را به کار بگیرید. با ایجاد جزیره در زیر گلدانی، غبارپاشی با اسپری آب و روشن نمودن دستگاه بخور در طول روز، می‌توان رطوبت مورد نیاز گیاه را تامین کرد. بهتر است گیاه را در هوایی ثابت قرار دهید. در نتیجه، جای دادن گیاه در کنار در ورودی، پنجره باز و یا در راه پله، مناسب نیست.
کوددهی: در فصول بهار و تابستان، که گیاه قاشقی در حال رشد کردن است، می‌توانید هر ۳ هفته یک مرتبه، از کود‌های کامل مایع، مانند کود سه بیست استفاده کنید. حتما در هنگام کوددهی، محلول کود را با فاصله از ساقه و ریشه‌های اصلی بریزید؛ تا مانع سوختن ساقه و یا ریشه‌های اصلی گیاه شود. در فصل پاییز، زمان کوددهی را طولانی کنید. به طور مثال، در طول این فصل، یک یا دو مرتبه کوددهی کافی است. در زمستان نیز یک مرتبه در طول این فصل کوددهی را انجام دهید. یک قاشق چای خوری در یک لیتر آب در زمان آبیاری، معمول‌ترین فرمول کود دادن گیاهان آپارتمانی است.
انتخاب گلدان: ریشه‌های گیاه قاشقی زیاد عمیق رشد نمی‌کنند. گلدان‌هایی با دهانه باز و کم عمق (کمی از ارتفاع گیاه بیشتر) برای کاشت مناسب است. بهتر است از گلدان‌های سفالی برای کاشت استفاده کنید. گلدان‌های سفالی، رطوبت و دمای خاک را متعادل نگه می‌دارد.

 

روش تکثیر با قلمه: یکی از بهترین روش‌های تکثیر گیاه قاشقی، قلمه است. قلمه‌ها را در هر اندازه‌ای می‌توانید برش دهید. به سه نکته برای جدا سازی قلمه باید توجه شود. یکی، هر قلمه باید از قسمت گره‌دار انتخاب شود، دوم، هر قلمه حداقل یک یا دو برگ داشته باشند. البته قلمه‌های بدون برگ نیز قابلیت تکثیر دارند و سوم این‌که در فصل بهار تا اواخر تابستان تکثیر به روش قلمه را انجام دهید. قلمه‌ها را از طریق کشت مستقیم در خاک یا قرار دادن در آب می‌توان ریشه‌دار کرد. بهتر است قبل از قرار دادن قلمه در خاک یا آب، ۲۴ ساعت آن را در محیط سایه قرار دهید تا محل قطع قلمه پینه ببندد. برای کشت در خاک، بستر کشت باید ترکیبی از خاک ماسه رودخانه و کودبرگ باشد. از ترکیب پرلیت یا کوکوپیت و پیت ماس هم می‌توانید استفاده کنید. پس از آن محیط کشت را با اسپری آبپاش کاملا مرطوب کنید و آن را در دمای ۱۸ درجه سانتی‌گراد و در محیطی با نور متوسط قرار دهید. قلمه‌ها در کمتر از سه هفته ریشه‌دار می‌شوند. پس از ریشه‌زنی، اولین جوانه‌ها نمایان خواهند شد. اگر قصد دارید قلمه را در آب ریشه‌دار کنید، از آب جوشیده سرد شده برای این کار استفاده کنید. باید هر سه روز یک بار آب درون ظرف قلمه‌ها تعویض شود. از لیوان یا ظرف شفاف استفاده کنید تا نور به قلمه بخورد. بعد از ریشه‌زنی قلمه، آن را بلافاصله در خاک بکارید.
روش تکثیر با برگ: شما می‌توانید به راحتی برگ‌های گیاه قاشقی را ریشه‌دار کنید. اما برای جوانه‌زنی و تبدیل به یک گیاه جدید، کمی زمان لازم است. برگ‌ها را از دمبرگ با قیچی یا چاقو تیز جدا کنید. قلمه برگ را در صورت امکان به هورمون ریشه‌زایی آغشته کرده و سپس در بستر مناسب کشت (پیت‌ماس، کوکوپیت و پرلیت یا خاک برگ و ماسه) بکارید. گیاه را در محیطی گرم و مرطوب و دور از تابش مستقیم خورشید قرار دهید.

 

تکثیر با پاجوش: گیاهان قاشقی با افزایش سن، در کنار ساقه اصلی خود و از زیر بستر خاک، پاجوش‌هایی تولید می‌کنند. بیشتر این پاجوش‌ها دارای ریشه هستند. با جداسازی هر کدام، از گیاه اصلی و کاشت آن‌ها در محیط کشت مناسب، صاحب یک گیاه قاشقی جدید می‌شوید.
روش‌های متفاوتی در تکثیر گیاه قاشقی می‌توان به کار گرفت. از جمله روش‌های خوابانیدن و ریشه‌دار کردن هوایی. به صورت کلی، تکثیر گیاه قاشقی در مقایسه با سایر گیاهان آپارتمانی، آسان‌تر صورت می‌گیرد و بیش از ۹۰ درصد موفقیت آمیز است.

گیاه قاشقی یا پیرومیا قاشقی، یکی از گیاهان مقاوم آپارتمانی است که در صورت مراقبت‌های اصولی و ساده، دچار بیماری و آفت نمی‌شود. اما بهتر است برای داشتن گیاهی سالم، با برخی از مشکلات در نگهداری از قاشقی آشنا شوید و راه‌های درمان آن را بیاموزید.

از جمله آفات مربوط به گیاه قاشقی، پشه سیاه، شپشک آردآلود و کنه است. برای نجات گیاه، باید نوع آفت را شناخت؛ تا با یک راهکار مخصوص، آن آفت را از بین برد.
پشه سیاه: این آفت درخاک گیاه دیده می‌شود. لارو پشه از ریشه گیاه تغذیه می‌کند و از این طریق به گیاه آسیب می‌زند. کاهش میزان آبیاری به دفع این آفت کمک خواهد کرد. راهکار دیگر این است که با چسب‌های مخصوص حشرات و قرار دادن آن‌ها در گلدان، این آفت را نابود کنید.
شپشک آردآلود: این آفت جز سرکش‌ترین آفات گیاهان آپارتمانی است. ظاهر شپشک، به شکل توده‌های سفید رنگ بسیار کوچکی است که معمولا در قسمت جوانه‌های تازه گیاه دیده می‌شوند. این آفت رشد گیاه را متوقف می‌کند. پس از مدتی برگ‌ها حالت پیچ خورده، براق و چسبنده به خود می‌گیرند. برای مبارزه با این آفت، از سموم مخصوص از جمله سم ایمیداکلوپراید، می‌توان استفاده کرد. دستور استفاده به این صورت که، دو میلی سم در سرنگ کشیده و با یک لیتر آب حل کنید و در طول سه هفته، هر هفته یک یا دو مرتبه، زیر و روی گیاه را کاملا اسپری کنید. پس از گذشت یک روز از سم پاشی، گیاه را با آب بشویید. سعی کنید گلدان را کمی کج کنید تا آب به سمت خاک حرکت نکند.
کنه: یکی از شایع‌ترین آفات گیاهان آپارتمانی، کنه است. کنه‌ها بسیار کوچک هستند که معمولا در زیر برگ‌ها قرار دارند. در صورت هجوم و گسترش کنه به سراسر گیاه، ظاهر گیاه زرد رنگ، براق و چسبنده خواهد شد. این آفت از رشد گیاه می‌کاهد و ممکن است به کلی گیاه را نابود کند. برای از بین بردن کنه، از همان سمی که اشاره کردیم و با همان دستور، استفاده کنید. هنگام سم پاشی حتما از ماسک و دستکش استفاده کنید. زیر و روی برگ‌ها و تمام ساقه‌ها باید آغشته به سم شود. پس از یک روز از سم پاشی، گیاه را با آب بشویید. بهتر است گلدان را کمی کج کنید که آب به سمت خاک گلدان نفوذ نکند.
قارچ‌ها: قارچ فیتوفترا (بر اثر آبیاری زیاد)، قارچ میتروسیوم (تاول‌های آب‌دار روی برگ) و قارچ سرکوسپرا (لکه سیاه زیر برگ‌ها). برای از بین بردن و جلوگیری از انتشار قارچ، از قارچ کش‌ها استفاده کنید.

 

ریزش برگ‌ها: ریزش تعداد کمی از برگ‌های پایین گیاه، طبیعی است. با رشد گیاه، تعدادی از برگ‌های قدیمی می‌ریزند. اما ریزش برگ‌های سبز، علت‌هایی از جمله سرما، آبیاری زیاد، یا آبیاری کم دارد. اگر ریزش برگ شدید باشد، احتمالا آفت یا بیماری، گیاه شما را تهدید می‌کند. گیاه را بررسی کنید تا آفت یا عوامل بیماری‌زا شناسایی شوند. اگر در آبیاری و تعادل دما در گیاه قاشقی توجه شود، چنین مشکلاتی پیش نمی‌آید.
علت پژمرده شدن: آبیاری زیاد و آبیاری کم، دو علت این عارضه هستند. پژمردگی گیاه از خشکی، به راحتی با آبیاری درمان می‌شود. اما پوسیدگی ریشه در اثر آبیاری زیاد، درمان گیاه را سخت می‌کند. پس به نکات اشاره شده، در مورد آبیاری گیاه توجه کنید.
لکه‌های سیاه روی برگ‌ها: لکه‌های سیاه یا قهوه‌ای روی برگ، در اثر حضور آفت پدیدار می‌شوند. اگر لکه‌ای روی برگ گیاه دیدید، بهتر است آن برگ را از گیاه جدا کنید.
گیاه رشد نمی‌کند: نور کم، خاک نامناسب و بسیار سبک، دمای پایین و نبود تغذیه، از علت‌های عدم رشد گیاه قاشقی است. اگر در مدت حداکثر سه ماه گیاه شما رشد نکرد. علت‌ها را بررسی کنید.
برگ‌ها زرد شدند: اگر برگ‌های پایین گیاه زرد شدند، طبیعی است. اما اگر زردی برگ‌ها در قسمت‌های بالایی ساقه مشاهده شد، آبیاری نامناسب، نور شدید و تغییر ناگهانی دما از دلایل زردی برگ می‌باشند.
قیمت: قیمت گیاه قاشقی، به اندازه گیاه، نوع گلدان و محل خریداری آن، بستگی دارد. تکثیر انبوه و راحت، گیاه قاشقی را در دسته گیاهان آپارتمانی ارزان قیمت قرار داده است. قیمت گیاه قاشقی به اندازه ۳۰ سانتی‌متر و با گلدانی معمولی، کمتر از ۵۰ هزار تومان خواهد بود. ممکن است گونه‌های ابلق گیاه، کمی گران‌تر باشند.