فرارو- محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه شامگاه یکشنبه در یک پیام توییتری خطاب به همسایگان ایران نوشت: «ترامپ۷۰ روز دیگر رفته است و ما برای همیشه اینجا می‌مانیم.» وزیر امور خارجه یک روز پیش از آن هم در توییتی به زبان عربی پیامی مشابه برای همسایگان ایران فرستاده بود.
در دوران چهارساله حاکمیت دونالد ترامپ، دولت ایالات متحده با حمایت گسترده از رقبای ایران، به‌ویژه عربستان سعودی، امارات و اسرائیل تلاش کرد تا مانع از پیشبرد سیاست‌های منطقه‌ای جمهوری اسلامی شود.
ظریف در پیام‌های دو روز گذشته خود از همسایگان ایران خواست تا بدون تکیه بر قدرت‌های فرامنطقه‌ای، به تنش‌ها پایان دهند و با گفت‌وگو منافع خود را تامین کنند.
پس از شکست دونالد ترامپ در انتخابات آمریکا بسیاری از مقام‌ها و سیاستمداران کشورمان ابراز خرسندی کرده‌اند.
پیام های ظریف حداقل نشان می‌دهد پیروزی بایدن وزیر خارجه ایران را امیدوار کرده است که حداقل بتواند وارد گفت وگوی با همسایگان عرب خود شود.
ملزومات آغاز گفت‌وگو میان ایران و همسایگان جنوبی اش به ویژه عربستان سعودی چیست؟ آیا ظریف امیدوار است بتواند راهی پیدا کند؟
تاثیرات پیروزی «جو بایدن» بر ایران
برندگان و بازندگان انتخابات آمریکا در خاورمیانه
دکتر علی بیگدلی تحلیلگر مسائل سیاست خارجی در این باره به فرارو گفت: «یکی از مسائل عمده این است که با پیروزی بایدن و احتمال بازگشت او به ایران، تکلیف شیخ نشین‌های خلیج فارس، عربستان سعودی و اسرائیل چه خواهد شد؟ وجود این کانون هایی که با ایران خصومت دارند و با آمریکا هم روابط خوبی دارند عامل بسیار تعیین کننده در مسیر نزدیکی آمریکا به ایران خواهد بود. بنابراین آقای ظریف تلاش می کند در پیش از مذاکرات احتمالی ایران و آمریکا به سمت ایجاد آرامش در خاورمیانه و کشورهای حوزه خلیج فارس برود. او می خواهد نشان دهد نزدیکی احتمال ایران و آمریکا هیچ نگرانی برای آنها ایجاد نخواهد کرد."
او افزود: «اما مسئله این است که به هیچ وجه این جاده ناهموار با توئیت و اظهارنظر هموار نمی شود. خصومت‌های ایران با کشورهای منطقه بالاست و برای بهبود روابط باید دو طرف دست به اقدامات عملی بزنند. شاید هم لازم بود قبلا کارهای عملی انجام می‌شد تا زمینه برای ورود اسرائیل فراهم نشود.»
بیگدلی درباره اینکه که ایران پیشتر پیشنهاداتی برای مذاکره به کشورهای منطقه داده بود و حتی آقای ظریف طرحی در این رابطه داشت، گفت: "این طرح‌ها راهگشا نیست. ایران دو مشکل اصلی در منطقه دارد، اول حمایت از حوثی‌های یمن است که در جنگ با عربستان و امارات هستند. دوم اینکه بحرین هم مدعی است ایران تحرکاتی در این کشور دارد. بنابراین تا این دو مسئله حل نشود، نمی‌توان به عادی سازی روابط امیدوار بود."
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی معتقد است: "جو بایدن هم نگران است که با نزدیک شدن به ایران امنیت منافع متحدان آمریکا درخاورمیانه به خطر بیافتد و نارضایتی‌هایی در عربستان و... ایجاد شود. لذا باید مسائل ایران با همسایگانش در خلیج فارس حل وفصل شود."
او افزود: «باید این موضوع را هم در نظر گرفت که برجام بایدن با برجام اوباما فرق خواهد داشت. برجام اوباما بر مسائل هسته‌ای متمرکز بود اما برجام بایدن نه تنها مسائل هسته‌ای بلکه حقوق بشر، مسائل تسلیحاتی و موشکی ایران و ... را هم شامل می شود. بنابراین نمی‌توان خیلی به بازگشت بایدن به برجام خوشبین بود مگر اینکه ما هم از نقطه صفر مواضع خود حرکت کنیم و نسبت به مسائل منطقه و همسایگاه خود انعطاف نشان دهیم.»
بیگدلی گفت: «ایران بر سر مسائل یمن، بحرین و ... باید پشت میز مذاکره بنشیند و امتیازاتی دهد و امتیازاتی بگیرد. ایران باید تصمیم‌های بزرگی بگیرد، نفوذش را در یمن و بحرین کم کند. وقتی حرف از گام‌های عملی می‌زنیم منظور این موارد است. تاکید می‌کنم که ایران باید بر سر این موارد مذاکره کند و امتیاز بگیرد.»
این استاد دانشگاه درباره اینکه آیا ممکن است که عربستان و امارات با تغییرات در واشنگتن کمی از مواضع خود عقب‌نشینی کنند گفت: «بعید است، به ویژه اینکه بعد از ورود اسرائیل به منطقه این کشورها یک سپر امنیتی برای خود ساخته‌اند و ممکن است اسرائیل در آینده نزدیک در این مناطق پایگاه نظامی هم بسازد.»
او تاکید کرد: «آقای بایدن کار بسیار دشواری در خاورمیانه خواهد داشت. او با مشکلات و موانع زیادی روبه‌رو است و نمی تواند مانند اوباما خاورمیانه را به حال خود رها کند. او در عراق، لبنان، افغانستان، کشورهای حوزه خلیج فارس و... مشکلات زیادی دارد که گره کار در ایران است، اگر ایران انعطاف عملی در منطقه و حتی در داخل کشور نشان دهد می‌تواند گام‌های بلند بردارد.»
در همین حال مهدی مطهرنیا تحلیلگر مسائل سیاست خارجی نیز در باره توئیت ظریف و پیام او به کشورهای عرب همسایه به فرارو گفت: «محمد جواد ظریف استاد دانشگاه و آشنا با مسائل بین‌المللی و در عین حال عنصر پیوسته در ساختار قدرت نظام جمهوری اسلامی ایران است. او در این ساختار پرورش یافته و در مسیر تجارب گرانسنگ و جهت گیری‌های علمی پی‌برده که باید از بزنگاه‌های تاریخ استفاده کند.»
او افزود: «ظریف به خوبی به این نکته وقوف دارد که تحول در ایالات متحده آمریکا منجر به ایجاد تحول در پرونده جمهوری اسلامی ایران نخواهد شد. تغییر ترامپ با بایدن تغییر ادبیات تهاجمی با ادبیات تقابلی بایدن است. ادبیات تهاجمی ادبیاتی آشکار و در همان حال واجد مختصاتی برای رودرویی مستقیم در جهت ایجاد مقاومت در برابر آن است. اما ادبیات تقابلی غیر مستقیم، گزنده تر و موثرتر است.»
به عقیده این تحلیلگر "نسیم سیاسی ناشی از تغییر تحول احتمالی در واشنگتن و اعلام بایدن به عنوان رییس جمهور منتخب زمینه‌های بهره برداری از فرصت کنونی را ایجاب می‌کند. ظریف با هوشیاری تلاش دارد در قالب توئیت و اظهار نظر از این بافت موقعیتی استفاده ببرد."
مطهرنیا ادامه داد: «ظریف تلاش می‌کند از محیط پیرامونی وارد عمل شود و از نسیم ایجاد شده در واشنگتن در جهت ایجاد فضای همگرایی در منطقه و حل و فصل مسائل میان ایران و عربستان استفاده کرده و بدین ترتیب این همگرایی را از مرکزیت تهران -ریاض به کل منطقه گسترش دهد. ظریف به خوبی می‌داند تحول در ایالات متحده آمریکا در استراتژی‌ها و سیاست های کلان این کشور درباره ایران تغییر چندانی ایجاد نمی‌کند. بازگشت بایدن به برجام، به معنای بازگشت پای میز مذاکره و گفت‌وگو درباره بسیاری از مسائلی است که ایران حاضر به مذاکره درباره آنها نیست.»
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی در پاسخ به این سوال که آیا همسایگان عرب ایران به ویژه عربستان به تلا‌ش‌های ظریف برای باز کردن باب گفت‌وگو واکنش مثبت نشان می‌دهند؟، گفت: "آنها هم در سیاست‌های اعلامی خود تلاش دارند استقبال کنند اما در عین حال منافع و اهداف خود را دنبال می‌کنند. آنها به خوبی به این نکته واقف هستند که سیاست خارجی در ایران زیر نظر حاکمیت و نظام اداره می‌شود به تبع نمی‌توانند به آنچه که ظریف یا رییس جمهور می‌گوید بسنده کنند.»
او افزود: "با این وجود این دولت‌ها از رویکرد تازه استقبال می‌کنند و در عین حال تلاش می‌کنند با استفاده از لابی‌های خود روابط تازه‌ای با تیم جدید آمریکا ایجاد نمایند. تلاش می‌کنند با محوریت اسرائیل با توجه به مطرح شدن ناتوی عربی در زمان اوباما و شدت گرفتن محاصره منطقه‌ای تهران در زمان معاونت ریاست جمهوری بایدن آن مسیر را احیا و این بار با همگرایی بیشتر کشورهای اروپایی با اعراب و اسرائیل زمینه‌های فشار سنگین به ایران را فراهم کند."
مطهرنیا تاکید کرد: «این فرآیند زمانی می‌تواند با مانع جدی روبه‌رو شود که ایران مذاکره در همه زمینه‌ها را با ایالات متحده آمریکا را بپذیرد و پارادایم نه جنگ و نه مذاکره از طرف ایران تغییر و تحول پیدا کند.»
بابا هنوز معلوم نیست کی رییس جمهور امریکا میشه.