سیاست یک بام و دو هوای وزارت ارشاد در ایام کرونا

بیش از هشت ماه است که کشور مانند بسیاری از نقاط جهان به صورت جانکاهی با ویروس کرونا دست به گریبان است. بسیاری از مشاغل و صنوف آسیب‌های شدیدی دیده‌اند که در میان آن‌ها بخش فرهنگ و هنر جزو پرضرر‌ها بوده است. حالا در شرایطی که بسیاری از هنرمندان در حوزه‌های مختلف با مشکلات زیادی از بیکاری تا بیمه درمانی دست و پنجه نرم می‌کنند و بخش‌های خصوصی به دلیل تعطیلی‌های اجباری خسارت‌های زیادی را متحمل شده‌اند، متولیان امر کمر همت را بسته‌اند تا رویداد‌های رسمی و دولتی را در حوزه فرهنگ و هنر به هر نحو، برگزار کنند؛ رفتاری که به زعم منتقدان، متناقض و به همین نسبت، از عدالت دور است.

به گزارش ایسنا، با افزایش شیوع ویروس کرونا در کشور و از همان روز‌های آغازین، کلیه برنامه‌های فرهنگی و هنری کشور به تعویق افتادند یا اینکه تعلیق و در نهایت تعطیل شدند. در حوزه هنر‌های تجسمی نیز زمانی با وجود آنکه منع رسمی برای فعالیت گالری‌ها وجود نداشت، اما برگزاری نمایشگاه‌های هنری منوط به نداشتن مراسم افتتاحیه و رعایت کلیه پروتکل‌های بهداشتی اعلام شد. در این میان بسیاری از گالری‌ها به تصمیم شخصی و در راستای جلوگیری از شدت افزایش شمار مبتلایان به بیماری کویید _۱۹، یا فعالیتشان را به فضای مجازی محدود کردند یا اینکه تعطیل شدند.

آن دسته از گالری‌هایی هم که برگزاری نمایشگاه‌های حضوری را انتخاب کرده بودند، به دلیل شرایط حاکم بر جامعه، طبیعتا با استقبال قابل قبول و شایسته‌ای مواجه نشدند. تا آنکه با اوج گیری موج جدید همه گیری، از چند هفته پیش، هر گونه فعالیتی در این زمینه، ممنوع اعلام شد. با این حال، استثنا‌هایی در حال خودنمایی است که نشانگر آن بوده است که گویا از نگاه متولیان امر، فعالیت نمایشگاهی اگر در بخش خصوصی انجام شود، برای مردم خطرآفرین است، اما اگر همان فعالیت در بخش دولتی صورت گیرد، خطری متوجه جامعه نخواهد بود!

بسیاری نیز معتقدند که محدود کردن فعالیت‌های فرهنگی و هنری از سوی دولت اقدام درست و قابل قبولی است، اما نه تا زمانی که نه تنها برنامه مشخصی از سوی دولت برای کمک به رونق هنر و حمایت از هنرمندان به ویژه در بخش‌های خصوصی وجود نداشته باشد، بلکه راهکار رسیدگی به این مشکلات بی‌شمار صرفا در برگزاری برنامه‌های سالیانه دولتی ازجمله جشنواره‌ها خلاصه شود که طبق روال هر ساله حتما باید برگزار شوند.

در چنین شرایطی به نظر طبیعی و البته منطقی می‌رسد که برای هنرمندان عرصه هنر‌های تجسمی و فعالان بخش خصوصی این حوزه این پرسش مطرح شود که اگر قرار به رعایت پروتکل‌هاست و یک گالری کوچک امکان برگزاری مراسمی ساده را ندارد، چگونه اجازه برگزاری دوسالانه‌ها و جشنواره‌های دولتی داده می‌شود؟ ضمن آنکه این تمایز، خود شائبه‌هایی به وجود نمی‌آورد؟

به عنوان مثال یکی از هنرمندانی که اخیرا درخواستی مبنی برگزاری مراسمی برای افتتاح نمایشگاهش را در یکی از گالری‌های تهران با دفتر هنر‌های تجسمی مطرح کرده بود، با رد شدن درخواست خود، چنین پرسشی را مطرح کرد. گویا پاسخ متولیان امر به این هنرمند اینچنین عنوان شده است که دوسالانه‌ها و جشنواره تجسمی از رویداد‌های دولتی هستند و حتما باید برگزار شوند، اما شما همچنان حق ندارید نمایشگاه برگزار کنید؛ اگر هم اعتراضی دارید، به ستاد کرونا مراجعه کنید!

در همین راستا خبرنگار ما تلاش کرد تا با مدیرکل دفتر هنر‌های تجسمی تماس برقرار کرده، این پرسش را مطرح کند؛ اما امکان ارتباط تا لحظه تنظیم و انتشار این گزارش فراهم نشد. سایر متولیان در این دفتر نیز اظهار نظر در این زمینه را برعهده و در صلاحیت مدیرکل دفتر هنر‌های تجسمی عنوان کردند.

اما بهنام کامرانی، کارشناس هنری و مدرس دانشگاه که کیوریتوری برخی از نمایشگاه‌های هنری را نیز برعهده دارد، در همین زمینه معتقد است که «ازدحام یک گالری از یک سوپرمارکت بسیار کمتر است. اگر فاصله‌گذاری اجتماعی رعایت شود، آسیب‌های فعال بودن یک گالری بسیار کمتر از برخی از مکان‌های شهری است. بعد از برگزاری مراسم افتتاحیه، ممکن است در طول روز سه یا چهار نفر به صورت همزمان از یک نمایشگاه بازدید داشته باشد؛ بنابراین احتمال اینکه بیماری انتقال پیدا کند خیلی ضعیف‌تر از مکان‌هایی همچون بانک‌ها و سوپرمارکت‌ها است.»

او درباره برگزاری رویداد‌هایی همانند دوسالانه‌ها و جشنواره تجسمی نیز بیان کرد: علت برگزاری جشنواره‌های دولتی را باید متولیان امر توضیح بدهند، اما انتظار می‌رود که این جشنواره‌ها به صورت مجازی برگزار شوند، درست همانند برخی از جشنواره‌هایی که اخیرا به صورت آنلاین برگزار شده است.

کامرانی در ادامه با اشاره به آسیب‌های کرونا به بخش‌های فرهنگی و هنری، اظهار کرد: به طور کلی باید بستر‌هایی وجود داشته باشد که مراکز دولتی بتوانند از فرهنگ و هنر حمایت کنند. موضوعی که در همه کشور‌های دنیا معمول است، اما متاسفانه این بستر‌ها در جامعه ما نحیف و کمرنگ هستند. امیدوارم شرایط کرونا باعث سرعت گرفتن تصویب قوانینی شود که از هنرمندان و مراکز فرهنگی و هنری حمایت می‌کند.

این کارشناس هنری خاطرنشان کرد: به طور کلی جهان به دوره‌ای وارد شده است که باید ساز و کار‌های تازه‌تری برای ارائه، فروش و حمایت از کار هنری را در نظر بگیرد و این اتفاق خیلی سریع باید بیفتد؛ چراکه بسیاری از مشاغل هنری آسیب‌پذیر هستند و با توجه به اینکه وقتی هنرمندی نتواند به کار خود ادامه دهد، مجبور می‌شود به سراغ کار‌های دیگری برود، قطعا فضای فرهنگی و هنری آن جامعه به شدت دچار آسیب می‌شود.