گنجینۀ موزۀ هنر‌های معاصر تهران چقدر می ارزد؟

فرارو- موزۀ هنر‌های معاصر تهران یکی از سرشناس‌ترین موزه‌های ایران و جهان است. این موزه در سال ۱۳۵۶ خورشیدی (۲۲ مهر برابر با ۱۴ اکتبر ۱۹۷۷ میلادی) در گوشۀ غربی پارک لاله در امیرآباد تهران بنا شد. بنای موزه را کامران دیبا در سبک معماری مدرن و با الهام از بادگیر‌های کویری ایران طراحی کرد.

موزۀ هنر‌های معاصر تهران شامل جامع‌ترین و مهم‌ترین گنجینه‌های هنر مدرن در خارج از اروپا و آمریکای شمالی و مالک یکی از ۵ تا ۱۰ مجموعۀ مهم هنر نوگرا در دنیاست. این موزه دارای کار‌های مهمی از جنبش‌های هیجان‌نمایی انتزاعی، پاپ آرت، مینی‌مالیسم، مفهومی، و فوتورئالیسم است. در گنجینۀ دائمی موزه بیش از ۳۰۰۰ اثر ارزشمند از نخبگان هنر‌های تجسمی نگهداری می‌شود که نزدیک به ۴۰۰ عدد از آن‌ها، دارای ارزش استثنایی هستند. از جمله آثار مهم موزه، می‌توان به کار‌های شاخصی از گوگَن، رُنوار، پیکاسو، ماگریت، ارنست، پولاک، وارهول، لُویت، و جاکومتی اشاره کرد. موزۀ هنر‌های معاصر تهران همچنین مالک مجموعۀ بسیار مهم و جامعی از هنر نوگرا و معاصر ایران است.

گنجینۀ موزه هنر‌های معاصر تهران از اموال عمومی ایران محسوب می‌شود. میانگین قیمت آثار این گنجینه حدود ۵ میلیارد دلار قیمت‌گذاری شده؛ اما بعضی‌ها تا ۱۰ میلیارد دلار هم تخمین زده‌اند.

در گنجینۀ دائمی موزه بیش از ۳۰۰۰ اثر ارزشمند و یگانه از نخبگان هنر‌های تجسمی ایران و جهان نگهداری می‌شود که نزدیک به ۴۰۰ عدد از آن‌ها ارزش استثنایی دارند. در سال ۱۳۸۳ و ۱۳۸۴ این گنجینه به‌طور کامل در نمایشگاهی به نام جنبش هنر مدرن به نمایش درآمد. به گفتۀ رئیس وقت موزه در سال ۱۳۹۳، به خاطر عدم نمایش، بیشتر آثار نگهداری‌شده در زیرزمین موزه در معرض هوای بیرون قرار نگرفته و آسیب کمی دیده‌اند و هیچ‌یک از این آثار دارای آسیب جدی نیست. به گفتۀ برخی کارشناسان هنری، آثار نگهداری‌شده در این گنجینه «بی‌نظیر» هستند و گرد آوری این آثار به خاطر تلاش بسیار حکومت پهلوی در خرید آثار هنر مدرن آمریکا و اروپا و برای نشان دادن چهره‌ای نوگرا از حکومت بود. فرح پهلوی در گفتگو با روزنامۀ گاردین در سال ۲۰۱۲ میلادی، آثار این موزه را «سرمایۀ ملی» نامیده بود و ابراز امیدواری کرده بود تا مردم ایران از این مجموعه به خوبی نگهداری کنند.

موزۀ هنر‌های معاصر دارای یکی از کامل‌ترین مجموعه‌های هنر اکسپرسیونیسم انتزاعی در جهان است. از بزرگان هنر مدرن جهان شاید تنها مانه، سزان و موندریان اثری در این موزه نداشته باشند. به گفتۀ علی‌رضا سمیع‌آذر، از مدیران پیشین موزه، مجموعه آثار موزه از آن جهت در جهان استثنایی هستند که همۀ جنبش‌های هنری سده‌های ۱۹ و ۲۰ میلادی را یکجا پوشش می‌دهند؛ چیزی که «نه در ژاپن و شرق، نه در کشور‌های اروپای شرقی، نه در اسکاندیناوی، نه در آمریکای جنوبی و آسیا، و هیچ جای دیگر نمونه‌اش را نمی‌توان یافت». ارزش مادی بعضی از این آثار چنان است که «همچون جواهرات سلطنتی، پشتوانۀ اسکناس [ایران]به‌شمار می‌روند.»

خبرگزاری فارس در گزارشی به سال ۱۳۹۱ به ارزش روز آثار این موزه پرداخت. بنا بر این گزارش، اگرچه آثار موزه را هیچ‌گاه کارشناسان معتبر خارجی قیمت‌گذاری نکرده‌اند، اما ارزش حدودی این آثار بیش از ۲٫۵ میلیارد دلار است. مشخصاً، سه عدد از این آثار که در چند سال گذشته به امانت سپرده شده‌اند و در آن هنگام برای تخمین میزان بیمه نیاز به کارشناسان معتبر برای قیمت‌سنجی آثار بود، دارای قیمت‌هایی به ترتیب زیر هستند:

نقاشی دیواری روی زمینه قرمز هندی، جکسون پولاک، ۲۵۰ میلیون دلار بر پایۀ تخمین بنیاد کریستیز

نقاش و مدلش، پابلو پیکاسو، ۱۰۰ میلیون دلار بر پایه تخمین نهاد‌های رسمی در خارج از کشور و گروهی از کارشناسان ایرانی

ترینیداد فرناندز، کیس فان دنگن، ۶۰ میلیون دلار بر پایه تخمین کارشناسان هلندی

شمارۀ دو (مرکز زرد)، مارک روتکو، ۶۰ تا ۷۰ میلیون دلار

طبیعت بی‌جان و باسمۀ ژاپنی، پل گوگن، ۵۵ میلیون دلار

 

از جمله دیگر آثار این موزه، تابلوی زن ۳ اثر ویلم دکونینگ بود که سال ۱۳۷۳ در سکوت خبری از ایران بیرون برده و با باقی‌مانده صفحات شاهنامۀ تهماسبی – که در اختیار دیوید گفن، میلیاردر آمریکایی، بود – تاخت زده شد که این معاوضه به خاطر «غیرقابل نمایش» بودن تابلو در ایران صورت گرفت. در سال ۲۰۰۶ میلادی (۱۳۸۵)، این تابلو به قیمت ۱۳۷٫۵ میلیون دلار به فروش رفت و عنوان دومین تابلوی گران‌بهای فروخته‌شده تا آن زمان در جهان را به دست آورد.

نقاش و مدلش پیکاسو از جمله نامدارترین آثار این هنرمند است که به نوشتۀ گاردین، ارزشی میان ۲۵ تا ۳۰ میلیون پوند دارد. وال استریت ژورنال نیز آن را از برترین آثار پیکاسو می‌داند. این تابلو در ایران به نمایش همگانی گذاشته نمی‌شود و در انبار زیرزمینی موزه نگهداری می‌شود.

آرمیدن دو نفر بر تخت، در حضور دیگران تابلویی سه‌لتی از فرانسیس بیکن است که از جمله مهم‌ترین آثار وی به‌شمار می‌رود. این اثر به دلیل مایۀ همجنسگرایانه‌اش تنها یک بار پس از انقلاب به نمایش درآمد. با این حال، در سال ۱۳۸۳ برای نمایش در موزۀ تیت لندن به بریتانیا قرض داده شد.

آثار موجود از اندی وارهول در این موزه از جمله نامدارترین کارهایش هستند. وارهول خود رابطۀ خوبی با خاندان پادشاهی ایران داشت و پرتره‌هایی از آنان، از جمله فرح و اشرف پهلوی، کشیده بود.

تابلوی خودکشی (مرد ارغوانی در حال پرش) (۱۹۶۳) از وی در سال ۱۹۷۵ خریداری شد. تونی شفرازی، دلال آثار هنری مقیم نیویورک، ارزش کنونی تابلو را ۷۰ میلیون دلار تخمین می‌زند.

از جمله دیگر آثار وارهول در موزه تابلو‌هایی از مائو تسه‌تونگ و پرتره‌هایی از سرخپوست آمریکایی، میک جگر و مرلین مونرو است.

از جمله دیگر آثار مطرح هنر مردمی موزه می‌توان براتاتا (۱۹۶۲) را – که از مطرح‌ترین کار‌های روی لیختنشتاین است – نام برد.

از آثار هنرمندان تندیس‌ساز مفهومی نیز می‌توان به کار‌هایی از دانلد جاد (بی‌عنوان، ۱۹۶۵) و ادواردو چیلیدا (یادی از پابلو نرودا، ۱۹۷۴) و دن فلاوین (بی‌عنوان، ۱۹۶۶–۱۹۷۱)، و سول لویت (ساختار مکعبی، ۱۹۷۶)، و هِنری مور (بیضی با نقاط تیز) اشاره کرد.