فرارو- در پی شکست آمریکا در تصویب قطعنامه‌ای برای تمدید تحریمهای تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران، کاخ سفید قصد دارد به زودی مکانیسم ماشه را با هدف بازگرداندن کل تحریمهای سازمان ملل علیه ایران فعال کند. اما این کار، ممکن است نظم ساختار شورای امنیت و به تبع آن نظم بین المللی را به هم بریزد.
به گزارش فرارو، روز شنبه، دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، اعلام کرد که کشورش هفته آینده سازوکار موسوم به مکانیسم ماشه را فعال خواهد کرد. امری که اگر موفق شود، به معنای نابودی کامل برجام است.
ترامپ در باشگاه گلف خود در نیوجرسی گفت: «ما مکانیسم ماشه [اسنپ بک] را فعال خواهیم کرد. شما آن را هفته آینده خواهید دید.»
اما فعال سازی مکانیسم ماشه، یک روند بسیار پیچیده و پرچالشی است. کشورهای های ایران، روسیه، چین و اتحادیه اروپا میگویند که آمریکا به خاطر خروج از برجام، دیگر حق استفاده از مکانیسم ماشه را ندارد.
اما آمریکا اصرار میکند که با وجود خروج از برجام هنوز اختیار قانونی برای استفاده از مکانیسم ماشه را دارد. روز یک شنبه مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، عکس نوشته‌ای در توئیتر خود منتشر کرد که در آن آمده است: «اگر در هر زمانی، ایالات متحده معتقد شود که ایران در اجرای تعهداتش ناکام مانده، هیچ کشور دیگری نمی‌تواند توانایی مان برای بازگرداندن سریع آن تحریمهای چندجانبه را زیرسوال ببرد.»
برای فهم اینکه آمریکا چگونه می‌خواهد مکانیسم ماشه را فعال کند. ابتدا باید دید که استدلال آن چیست و چه راه‌هایی برای فعال سازی مکانیسم ماشه وجود دارد.
به طور کلی یک راه شناخته‌شده برای فعال سازی مکانیسم ماشه وجود دارد که از کمیسیون مشترک برجام میگذرد. طبق مکانیسم حل اختلاف برجام، اگر عضوی از اعضای این توافق به این نتیجه برسد که عضو دیگری از توافق به تعهدات‌اش ذیل برجام پایبند نیست، می‌تواند این موضوع در کمیسیون مشترک برجام مطرح کند. سپس اگر بعد از ۳۵ روز این موضوع در کمیسیون مشترک برجام حل نشد، مسئله به شورای امنیت ارجاع خواهد شد. این شورا نیز یک ماه وقت دارد تا موضوع را حل و فصل کند. اما اگر شورا نتواند ظرف یک ماه این مسئله را حل کند، تمام تحریمهای سازمان ملل علیه ایران به طور خودکار دوباره اعمال خواهند شد بدون اینکه کشورهای دیگر مثل چین و روسیه بتوانند جلوی اعمال تحریم‌ها را با وتو بگیرند.
آمریکا هنوز به طور رسمی اعلام نکرده که آیا از این سازوکار استفاده میکند یا نه. اما مقامات سابق دولت ترامپ و نیز کارشناسان اندیشکده‌ای نزدیک به وزارت خارجه آمریکا، راهکار دیگری را مطرح کرده اند که از کمیسیون مشترک نمی‌گذرد بلکه به قطعنامه ۲۲۳۱ که در تایید برجام صادر شد، استناد میکند.
اما این قطعنامه درباره بازگرداندن تحریمهای سازمان ملل چه می‌گوید؟
در این قطعنامه دو پارگراف وجود دارد که سازوکار بازگشت تحریم‌ها را به طور مبهم توضیح داده است. بر اساس مفاد قطعنامه ۲۲۳۱، اگر شورای امنیت شکایتی از یکی از طرفهای برجام درباره «عدم اجرای چشمگیر» تعهدات برجامی طرف دیگری دریافت کند، باید ظرف ۳۰ روز درباره این شکایت تصمیم گیری کند، اگر هم تصمیمی نگیرد، بعد از انقضای این مهلت، تحریم‌ها بازخواهند گشت.
آمریکا با دور زدن کمیسیون مشترک، دنبال استفاده از این قطعنامه برای فعال سازی مکانیسم ماشه است. طرفهای باقیمانده در برجام، میگویند آمریکا به دلیل خروج از برجام حق استفاده از این قطعنامه را ندارد. اما آمریکا ادعا میکند که از برجام خارج شده، ولی به عنوان عضوی از شورای امنیت که قطعنامه ۲۲۳۱ را صادر کرده می‌تواند مکانیسم ماشه را فعال کند.
متن مبهم قطعنامه نیز به این ادعای آمریکا کمک کرده است. در قطعنامه عبارت «کشور مشارکت کننده در برجام» قید شده است که حق دارد از عدم پایبندی عضو دیگر برجام به شورای امنیت شکایت میکند. این عبارت مشخص نکرده که کشور مشارکت کننده به معنای عضو مستمر برجام است یا اینکه در شکل گیری برجام مشارکت کرده است.
با استناد به همین عبارت، ظاهرا آمریکا قصد دارد که در ابتدا یک شکایت نامه علیه ایران به شورای امنیت بدهد و فرآیند ۳۰ روزه را آغاز کند.
بعد از ثبت شکایت، کشورهای دیگر شورا ممکن است برای رد شکایت آمریکا طرحی ارائه دهند. اما این طرح می‌تواند اوج نبرد دیپلماتیک در شورای امنیت باشد. چرا که طبق قوانین سازمان ملل، دو طرح وجود دارد: یکی طرح آئین نامه‌ای و دیگری طرح اساسی.
ترامپ گفته است هفته آینده مکانیسم ماشه فعال خواهد شد.
دوراهی روسیه، چین و اروپا
اگر روسیه و چین با استناد به اینکه طرح‌شان برای رد شکایت آمریکا، از نوع آیین نامه‌ای است، طرحی برای رد این شکایت ارائه کنند، آمریکا قادر نخواهد بود این طرح را وتو کند. در نتیجه، روسیه و چین ممکن است برای رد شکایت آمریکا، طرح شان را به رأی بگذارند و با جلب ۹ رأی موافق بتوانند بدون نگرانی از وتوی احتمالی آمریکا، شکایت آن را رد کنند.
اما مشکل اینجاست که آمریکا با هدف رد طرح روسیه و چین ادعا خواهد کرد که این طرح، اساسی است و بنابراین، قابلیت وتو شدن را دارد. در این جا اعضای دائمی شورای امنیت سر دو راهی قرار خواهند گرفت. اگر حق وتوی آمریکا را انکار کنند، سابقه خطرناکی درباره زیرسوال رفتن وتوی اعضای دائمی شورای امنیت ایجاد خواهد شد و این به نوعی نظم حاکم بر این شورا و به تبع آن جهان را متزلزل میکند.
اما اگر حق وتوی آمریکا را بپذیرند، آمریکا در نابود کردن برجام موفق خواهد شد.
در واقع، پنج عضو دائمی شورای امنیت سر دوراهی حفظ برجام یا حفظ نظم بین المللی قرار خواهند گرفت. پرسشی که اینجا مطرح می‌شود این است که آیا روسیه، چین و اروپا حاضر خواهند شد برجام را به بهای متزلزل شدن ساختار شورای امنیت به عنوان عالی‌ترین مرجع تصمیم‌گیری درباره امنیت بین الملل، حفظ کنند؟
به هر حال، در خصوص شکایت آمریکا دو نتیجه قابل تصور است: اول اینکه روسیه و چین قاطعانه حق وتوی آمریکا را زیر سوال ببرند و طرح شان را آیین نامه‌ای بدانند. این سناریو به معنای شکست آمریکا و متزلزل شدن ساختار شورای امنیت است.
دوم اینکه، روسیه و چین و اروپایی‌ها بپذیرند که طرح رد شکایت آمریکا، اساسی است و بنابراین آمریکا حق وتوی آن را دارد. در این حالت، شورا باید درباره این شکایت تصمیم گیری کند که در همه حالت‌ها به مرگ برجام ختم خواهد شد. چرا که ظرف ۳۰ روز بعد از ثبت شکایت آمریکا، شورای امنیت باید بتواند قطعنامه‌ای در حمایت از «تداوم رفع تحریم های» سازمان ملل علیه ایران تصویب کند. تصویب چنین قطعنامه‌ای بسیار بعید است. چرا که آمریکا آن را وتو خواهد کرد. اما اگر شورای امنیت، هیچ قطعنامه‌ای تصویب نکند، باز هم بعد از انقضای مهلت ۳۰ روزه، تحریم‌ها به طور خودکار علیه ایران بازخواهند گشت.
بیشتر بخوانید:
البته این احتمال دارد که بعد از ثبت شکایت آمریکا، روسیه و چین تصمیم بگیرند که هیچ طرحی برای رد آن ارائه نکنند. در چنین حالتی، رئیس شورای امنیت باید ۱۰ روز بعد از ثبت شکایت، قطعنامه‌ای درباره آن ارائه کند که البته این قطعنامه توسط آمریکا وتو خواهد شد.
همچنین، برخی گزارش‌ها حاکی از این است آمریکا ممکن است خودش قطعنامه‌ای در حمایت از تداوم رفع تحریمهای ایران ارائه دهد و قطعنامه خودش را وتو کند.
هنوز معلوم نیست که آمریکا چه اقدامی انجام دهد. سناریو‌های که در این گزارش مطرح شد، جنبه رسمی ندارد بلکه گمانه‌هایی است که در محافل غیررسمی آمریکایی و غیرآمریکایی مطرح شده اند. باید منتظر ماند و دید که آمریکا هفته آینده از چه طریقی برای فعال سازی مکانیسم ماشه استفاده خواهد کرد.
به هر حال، شورای امنیت در آستانه یک نبرد دیپلماتیک سرنوشت سازی قرار گرفته است که احتمالا پیامد‌های بلندمدتی برای نظم بین المللی خواهد داشت. در این میان، برجام نیز به پیچ خطرناکی رسیده است که اگر از این پیچ به سلامت عبور کند، احتمال احیای آن در آینده نه چندان دور وجود دارد. هر چند که این احتمال روز به روز کم رنگ‌تر می‌شود.
نتیجه اش همینه!
حالا بیان تحویل بگیرند!
نوش جونشون!
بزن رووشن شی ! ای جاااااااااااااااااااان!
توسط ریس جمهور جدید ایران در سال۱۴۰۰با ریس جمهور جدید ایالات متحده که ترامپ یا جو هست تصویب بشه