علی‌اكبر محرابیان، وزیر صنایع و معادن معتقد است كه رهبر معظم انقلاب در جریان بازدید از نمایشگاه دستاوردهای صنعتی در ۹ فروردین 1389 تعبیر و تعریف خاصی از صنعت ارائه دادند كه بر برخی تصورات و تعابیر گذشته خط بطلان كشید. این تعریف از اساس نفی كپی‌كاری و تقلید است، زیرا رهبر معظم انقلاب «صنعت برگرفته از ذهن و خلاقیت ایرانی» را به‌عنوان تعریف صنعت بیان كردند.
- آیا در طول دوران وزارت شما پروژه‌ها و موضوعاتی بوده كه رهبر معظم انقلاب شخصاً آنها را پیگیری كرده باشند یا نسبت به آنها تذكر داده باشند؟
بله. به هر صورت ما در طول مدت كارمان گاهی نمرات منفی دریافت می‌كنیم و گاهی هم نمره‌ی قبولی می‌گیریم. مواردی وجود داشته كه رهبر معظم انقلاب شخصاً در مورد آنها تذكرات جدی داده‌اند و حتی آن را مطالبه كرده‌اند. البته من فكر می‌كنم به دلایلی بردن اسم آن موارد صحیح نباشد، ولی پروژه‌ها و موضوعات زیادی بوده كه ایشان شخصاً پیگیری كرده و در مواردی نیز در خصوص آن تذكر داده‌اند.
- تذكرات و اخطار‌ها معمولاً در چه موضوعات و محورهایی بوده‌اند؟
موضوعات مهمی بوده؛ مثلاً جاهایی بوده كه حق حاكمیت ما در حال لطمه دیدن بوده و ایشان تذكر داده‌اند كه مراقب باشیم. مثلاً معدنی را یك شركت خارجی با یك وصف حال معلوم می‌خواسته تصاحب كند و جریان آن در حال شكل‌گیری بود كه آقا در خصوص آن هشدار دادند كه مراقب باشید، زیرا ایشان حساسیت شدیدی بر این مسأله دارند كه مبادا در اثر یك غفلت، حاكمیت ایران بر سرمایه‌های خودمان لطمه بخورد. یا یك پروژه‌ی معمولی در وزارت صنایع داشتیم كه كل خرید‌های آن از خارج كشور تأمین می‌شد كه آن را به یك پروژه‌ی معمولی تنزل داده بود و رهبری با اشراف كامل نسبت به آن تذكر دادند.
یا مثلاً چند جوان داشتند روی یك پروژه‌ی خاص تحقیقاتی كار می‌كردند كه شاید در كلان كارها هم این كار دیده نمی‌شد، ولی یك‌باره ما با تذكر رهبر معظم انقلاب مواجه شدیم كه به این جوان‌ها و اصل این پروژه توجه جدی كنید تا این پروژه به ثمر برسد.
- اصلی‌ترین محورهای این‌گونه تذكرات چه مؤلفه‌ای بوده است؟
حفظ كیان جمهوری اسلامی و رشد و بالندگی جمهوری اسلامی از مهم‌ترین آنها بوده است.
- دوست داریم روایت دیدار رهبر معظم انقلاب از نمایشگاه دستاوردهای صنعتی كشور را از زبان علی‌اكبر محرابیان بشنویم.
من موضوع بازدید رهبر معظم انقلاب را در روزهای پایانی سال متوجه شدم. قطعی شدن این موضوع از سوی دفتر آقا در روز ۲۹ اسفند به من اطلاع داده شد. در آن زمان پیشنهادهای مختلفی برای حضور آقا در حوزه‌ی صنعت و حتی دیگر حوزه‌ها وجود داشت كه ایشان از میان همه‌ی حوزه‌های مختلف، این بخش را پذیرفتند. این بازدید با وجود اینكه توفیق بزرگی برای ما ایجاد كرد، تكلیف خانواده‌ی صنعتی كشور را نیز چندین برابر كرد. رهبر معظم انقلاب با تعبیری فرمودند كه این حضور نمادین است و توجه ایشان در بیانات، كل بخش صنعتی كشور را در برگرفت.
- شخصاً چه دریافت‌هایی از این بازدید داشته‌اید؟
نكته‌ی جالب توجه این است كه اولاً این یك حضور تاریخی است. من تاریخچه‌ی حضور رهبر معظم انقلاب در صنایع را مطالعه كردم و قدر مسلم سابقه‌ای مثل این تاكنون نبوده است. نكته‌ی دوم این است كه ادبیات رهبر معظم انقلاب در نوع خودش بی‌سابقه بوده است. یعنی تاكنون تعابیری این‌چنینی را در دیدارهای صنعتی نداشتیم. شما اگر به صحبت‌های آقا در این دیدار دقت كنید، می‌بینید كه اولاً این سخنرانی از ابعاد مختلفی برخوردار است؛ از ابعاد تخصصی صنعتی گرفته تا ابعاد علمی، فرهنگی، معنوی، بین‌المللی و اجتماعی كه می‌شود آنها را دسته‌بندی كرد.
سوم اینكه صحبت‌ها جنبه‌ی كاربردی داشت. نكته‌ی قابل توجه دیگر این است كه ایشان در یك جمله از صنعت تعریفی ارائه دادند كه بر برخی تصورات گذشته خط بطان كشید؛ «صنعت برگرفته از ذهن و خلاقیت ایرانی».
این تعریف از اساس نفی كپی‌كاری و تقلید است. مثلاً شما می‌بینید در بسیاری كشور‌ها از محصولات مختلف استفاده می‌كنند، اما صنعتی كه ارزش افزوده و اشتغال و موارد دیگر آن عاید كشور دیگری می‌شود كه با این تعریف نمی‌توان اسم صنعت روی آن گذاشت. یا مثلاً اینكه ما در برخی از بخش‌ها خرید‌هایی را از كشورهای دیگر بكنیم و آن را بسازیم و بهطور مثال اسم آن را صنعت نفت یا مثلاً صنعت گاز بگذاریم، با این تعریف به نظر می‌رسد صحیح نباشد، زیرا تا زمانی كه طراحی و ساخت و نمونه‌سازی در روند تولید از آن خودمان نباشد، نمی‌توانیم آن را صنعت بومی كشور بدانیم.
- در جریان این بازدید نیز ظاهراً تذكری از رهبری در خصوص نام‌گذاری یكی از خودروها گرفتید.
بله؛ تیزبینی و ریزبینی حضرت آقا در عین توجه به مسائل كلان در آن بازدید نیز كاملاً مشهود و جالب توجه بود. شما هم دیدید در آن موردی كه گفتید ایشان در خصوص نام یكی از محصولات خودرویی فرمودند: این ریشه‌ی غیر فارسی دارد. سپس مثالی زدند كه اگر یك پدر ایرانی و یك مادر ایرانی اسم پسرشان را مثلاً جرج بگذارند! كاری بی‌معنا و غلط است.
- دیدار قبلی رهبر معظم انقلاب در حوزه‌ی صنعت دیدار با میهمانان شركت‌كننده و اعضای اجلاس دی۸ بود. آن دیدار چگونه شكل گرفت؟
موضوع دی8 را از چند ماه قبل دنبال می‌كردیم. حدود ۲۰ روز قبل از آن نیز درخواستی برای ملاقات به دفتر آقا دادیم كه پاسخی مبتنی بر مثبت بودن دریافت نشد. تا اینكه در روزهای نزدیك به برگزاری اجلاس، خود من موضوع را در جلسه‌ی هماهنگی پیگیری كردم و دوستان گفتند هنوز نتیجه‌ای از این درخواست نگرفته‌اند. گفتم خودم موضوع را پیگیری می‌كنم و تلفنی از مسئولان مربوطه موضوع را پیگیری كردم و دلایل خودم را نیز گفتم. آنها هم گفتند جلسات دیگری نیز با دلایل و الزامات بالاتر وجود دارد و وقت حضرت آقا اجازه نمی‌دهد كه این درخواست اجابت شود.
من در نهایت از دوستان دفتر خواستم كه به هر صورت این را خدمت حضرت آقا منعكس كنید، زیرا من فكر می‌كنم برای ایشان این جلسه با این موضوع كار و افراد، مهم باشد و قطعاً ایشان تذكرات و رهنمودهایی خواهند داشت كه فوق‌العاده می‌تواند در جریان كار دی۸ مهم و مؤثر باشد. به این صورت بود كه در ارتباط‌های بعدی اعلام شد كه حضرت آقا درخواست را پذیرفتند و توفیق حاصل شد كه حقیر نیز به همراه دیگر اعضا در آن جلسه شركت كنم.
- آن دیدار در منظر میهمانان اجلاس چگونه بود؟
آن جلسه به یك خاطره‌ی خوب برای همه‌ی اعضای شركت‌كننده تبدیل شد و البته صحبت‌های آقا صحبت‌هایی كاربردی، دقیق و اجرایی بود. بهطور مثال یكی از اعضای اصلی دی۸ اخیراً در یكی از دانشگاه‌های كشور خودش سخنرانی داشته و در آن به تشریح دیدگاه‌های رهبر انقلاب به موضوع دی۸ و تسلط ایشان به این موضوع پرداخته است. این فرد در واقع به نگاه خوبی از دیدار وزرای عضو دی۸ با رهبر معظم انقلاب دست یافته و در سخنرانی‌اش به نكات خاصی از بیانات آقا تصریح كرده است؛ مثلاً نقطه‌نظراتی كه باعث رشد دی۸ می‌شود و اینكه چرا باید دی۸ رشد بكند.
البته خود من نیز تقریباً با تمام افراد شركت‌كننده در آن دیدار صحبت كردم كه عموم آنها بدون استثناء می‌گفتند ما انتظار نداشتیم چنین دیدگاه‌هایی مطرح شود. تقریباً همه‌ی آنها گواهی می‌دادند كه راه رشد و تعالی كشورهای عضو دی۸ چیزی نیست جز آنچه كه رهبر معظم انقلاب به آن اشاره داشتند.
در آن جلسه فرمایش‌های رهبر معظم انقلاب موارد تخصصی و اجرایی بود. از دیگر نكات جالب این بود كه یكی از اعضا به من گفت: من انتظار صحبت‌های سیاسی از رهبر داشتم. یعنی در ذهنش بود كه در این جلسه حرف‌های سیاسی و از این دست مسائل خواهد شنید. تسلط آقا به بحث دی۸ و نحوه‌ی تأسیس آن و اینكه تا امروز چه موفقیت‌ها و چه ناكامی‌هایی داشته، موجب دلگرمی برای اعضا شد.
البته اهمیت این موضوع برای رهبر معظم انقلاب از این جهت است كه دی۸ یك پیمان بسیار مهم است كه در دل سازمان كنفرانس اسلامی شكل گرفته است. ۸ كشور از اعضای سازمان كنفرانس اسلامی كه عمدتاً پیشرو و صنعتی هستند، این پیمان را شكل داده‌اند.
- اولین دیدارتان با رهبر معظم انقلاب به چه زمانی مربوط می‌شود؟
اولین دیدار بنده به عنوان وزیر صنایع با رهبر معظم انقلاب، یك دیدار خصوصی بود كه خدمت آقا رسیدم و نكاتی را حضرت آقا در خصوص صنعت و كار تخصصی در این حوزه به بنده تذكر دادند. در چندین مورد هم خود من راهنمایی خواستم كه ایشان لطف فرمودند و به آنها پاسخ دادند و به هر صورت آن دیدار به یك دیدار به‌یادماندنی تبدیل شد. آن جلسه یك جلسه‌ی ویژه‌ای بود و در آن نكات كلانی مطرح شد. البته برای من خیلی جالب بود كه رهبر معظم انقلاب در آن سطح مسلط بر امور اجرایی حوزه‌ی صنعت و معدن كشور باشند، زیرا ایشان به مواردی جزئی نیز تصریح داشتند.
- طلایی‌ترین نكته از آن دیدار كه در ذهن شما باقی ماند؟
نكات زیادی از آن جلسه در ذهن من باقی مانده است، اما چون آن دیدار خصوصی بود، ترجیح می‌دهم نكات آن جلسه بهطور خصوصی باقی بماند. البته من خیلی قبل‌تر هم دیداری با آقا داشتم كه شیرینی آن هنوز در ذهنم باقی مانده است. آن دیدار در سال ۵۸ یا ۵۹ بود كه آن موقع من ۱۲ سال داشتم. در آن موقع در مسابقات قرآن به‌عنوان منتخب مسابقات آموزش و پروش در خیابان پیروزی و در كانون اسلامی انصار، افتخار داشتم كه در حضور ایشان تلاوت قرآن داشته باشم و مورد تفقد خاص ایشان قرار گرفتم. آن دیدار از جمله دیدارهای خاص و به‌یادمادنی زندگی من است كه شیرینی آن هنوز هم پس از دیدارهای زیاد عمومی و خصوصی كه خدمت آقا رسیده‌ام، در خاطرم باقی مانده است.
- دغدغه‌های اصلی رهبر معظم انقلاب اسلامی در حوزه‌ی صنعت كشور از نظر وزیر صنعت و معدن چیست؟
نمی‌دانم حالا اسم آن را دغدغه بگذاریم یا هدف، اما اینكه جمهوری اسلامی در بین كشورهای اسلامی به‌عنوان پیشرو‌ترین و پیشرفته‌ترین كشور در كنار حفظ معنویت و ایدئولوژی جمهوری اسلامی حركت كند، از نكات بسیار مهم در ذهن رهبر معظم انقلاب است. در بخش صنعت نیز اینها را به این شكل می‌توانیم محقق كنیم كه كانون‌های فكری و تولید علم را به حوزه‌ی صنعت مرتبط كنیم و جاهایی كه این موضوع اتفاق می‌افتد، از موارد مهم در ذهن ایشان است. در حوزه‌ی ارتباط و تأثیرگذاری ویژه‌ی صنعت بر معیشت مردم نیز كه از مسائل خاص مورد نظر ایشان است، دو بعد مهم و اساسی اشتغال و استفاده از مواهب صنعتی است كه باید در آنها به تعالی و پیشرفت برسیم.
- جهش در حوزه‌ی صنعت و مغتنم شمردن فرصت‌ها برای جبران كاستی‌ها از دیگر موارد مورد تأكید رهبر معظم انقلاب بود. به نظر شما این جهش صنعتی نیازمند چه بسترها و زمینه‌هایی است؟
جهش در حوزه‌ی صنعت نیازمند بستر است و اگر چنین بستری وجود نداشت، رهبر انقلاب آن را مطرح نمی‌كردند. درواقع به فرمایش ایشان باید قدر كارهای ارزشمند انجام شده در سال‌های گذشته را دانست، ولی برای اینكه بتوانیم این تفكر را عملیاتی كنیم، باید تمام مؤلفه‌ها را با این مسأله همراه كنیم. مثلاً در حوزه‌ی تجارت، باید رقابت و كیفیت را همراه كنیم.
رهبری در خصوص اهمیت صنعت در پیشرفت كشور فرمودند: عنصر اساسی كشور پیشرفت صنعت است. پس باید همه‌ی مؤلفه‌های مؤثر، در پشت سر مؤلفه‌ی اصلی یعنی صنعت قرار گیرد و با آن هماهنگ شود. اگر بخش تجارت كشور صرفاً كار خودش را بكند، مثلاً همین بحث تعرفه‌هایی را كه آقا نسبت به آن تذكر دادند، یعنی بخش تجارت بگوید من كاری به تولید ندارم و به دنبال واردات هستم و در مواردی دیگر از این دست اگر خلأ‌هایی وجود داشته باشد، مسأله‌ی جهش صنعتی محقق نخواهد شد.
