bato-adv
کد خبر: ۴۲۵۵۰۳

فعال سازی مکانیسم حل اختلاف به چه معناست؟

فعال سازی مکانیسم حل اختلاف به چه معناست؟
اما آیا ایران این معادله را قبول خواهد کرد؟ فعلا به این زودی نمی‌توان به این پرسش پاسخ داد. با این حال، واضح است که ایران بار دیگر به لحظه سخت تصمیم‌گیری رسیده است. اروپایی‌ها با فعال کردن مکانیسم حل اختلاف، ممکن است در پی انداختن توپ به زمین ایران باشند. این احتمال وجود دارد که در هفته‌های آینده بگویند اگر ایران می‌خواهد برجام زنده بماند، به اجرای کامل آن بازگردد، در غیر این صورت، مکانیسم ماشه فعال خواهد شد.
تاریخ انتشار: ۰۹:۵۹ - ۲۵ دی ۱۳۹۸

فرارو- پس از چند ماه کش و قوس، کشور‌های اروپایی عضو توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵، در اقدامی که ممکن است تنش‌های هسته‌ای میان ایران و غرب را تشدید کند، مکانیسم حل اختلاف را فعال کردند.

به گزارش فرارو، بعد از ظهر روز سه شنبه، وزرای امور خارجه آلمان، فرانسه و بریتاینا، با صدور یک بیانیه مشترک و طولانی از فعال سازی مکانیسم حل اختلاف خبر دادند و بدین ترتیب سرنوشت برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) را در هاله‌ای از ابهام قرار دادند. مکانیسم حل اختلاف یکی از سازوکار‌های مندرج در متن برجام است که از آن برای حل و فصل اختلافات پیرامون پایبندی اعضا به این توافق استفاده می‌شود.

در شرایط عادی، استفاده از این مکانیسم، اصل برجام را به خطر نمی‌انداخت. اما با توجه به اینکه پس از خروج یکجانبه آمریکا و بازگشت تمام تحریم‌های آن علیه ایران، تعادل توافق هسته‌ای مختل شده است، فعال سازی مکانیسم مزبور ممکن است مرگ نهایی توافق یادشده را رقم بزند. هر چند که در حال حاضر، سخن گفتن از فروپاشی کامل برجام زود است.

دولت ایران از ماه مه میلادی (اواسط اردیبهشت) در نخستین سالگرد خروج آمریکا از برجام و در واکنش به استمرار بی عملی اروپا در تامین منافع اقتصادی ایران، روند کاهش تعهدات هسته‌ای را آغاز کرد. نکته قابل توجه اینکه این روند دقیقا با آغاز تحریم کامل صادرات نفت ایران همزمان بود. در چارچوب این روند، ایران در قالب پنج گام، اجرای برخی تعهدات هسته‌ای مندرج در برجام را متوقف کرد و در آخرین گام که کمی بیش از یک هفته پیش برداشته شد، تمام محدودیت‌های برجام در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی سازی، درصد غنی سازی، میزان مواد غنی شده، و تحقیق و توسعه) را کنار گذاشت.

حال، اروپایی‌ها در بیانیه جدید خود می‌گویند این روند برای آن‌ها چاره‌ای جز فعال سازی مکانیسم حل اختلاف و ارجاع نگرانی‌های‌شان به کمیسیون مشترک برجام باقی نگذاشته است. آن‌ها همچنین تاکید می‌کنند که هدف فعال‌سازی این مکانیسم، بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران نیست، بلکه حفظ برجام از طریق متقاعد کردن ایران به بازگشت به پایبندی کامل به این توافق است.

اما اروپایی‌ها ممکن است در اين کار موفق نشوند و در نهایت به جای حفظ برجام، مقدمات نابودی کامل آن را فراهم کنند. از این رو، هم اکنون پرسش اصلی این است که آیا اروپایی‌ها واقعا امیدوارند که با استفاده از مکانیسم حل اختلاف، ایران را به پایبندی کامل به برجام وادار کنند و اگر امیدی به بازگشت ایران به اجرای کامل برجام ندارند، پس چرا مکانیسمی را فعال کردند که در صورت حل نشدن اختلافات از طریق آن، کار به شورای امنیت سازمان ملل خواهد کشید؟
 
فعال سازی مکانیسم حل اختلاف به چه معناست؟
نشست اخیر وزرای خارجه سه کشور اروپایی عضو برجام و مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در پاریس؛ در این نسشت درباره برجام تبادل نظر شد.

اروپا: استدلال ایران در کاهش تعهدات را قبول نداریم
ابتدا باید متذکر شد که مکانیسم حل اختلاف با مکانیسم ماشه تفاوت‌هایی دارد؛ در واقع مکانیسم ماشه مرحله نهایی مکانیسم حل اختلاف است و فعال سازی آن عملا به فروپاشی کامل برجام منجر خواهد اشت. یعنی امری که اروپا در ظاهر می‌خواهد از آن اجتناب کند. مکانیسم حل اختلاف یکی از سازوکار‌های مندرج در متن برجام است که به موجب آن، یکی از طرف‌های توافق هسته‌ای مشکلی را به کمیسیون مشترک برجام (متشکل از ایران، روسیه، چین، آلمان، فرانسه و بریتانیا) ارجاع می‌دهد و سپس اگر مشکل در این کمیسیون حل نشد، به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع خواهد شد. حال، اگر شورای امنیت هم ظرف یک ماه نتواند درباره استمرار رفع تحریم‌ها به توافق برسد، تحریم‌های سازمان ملل به شکل خودکار مجددا علیه ایران اعمال می‌شوند و هیچکدام از اعضای دائمی شورای امنیت هم نمی‌توانند این را وتو کنند. به این سازوکار اصطلاحا مکانیسم ماشه گفته می‌شود.

برای پاسخ دادن به پرسش فوق ابتدا باید ریشه اختلافات برجامی ایران و اروپا را شناخت و سپس چشم انداز آینده این توافق را ترسیم کرد. بعد از خروج یکجانبه کاخ سفید از برجام و خصوصا پس از تحریم کامل صادرات نفت ایران در ماه مه، دولت ایران از کشور‌های اروپایی عضو برجام خواست که حداقل دو خواسته اصلی تهران (تسهیل فروش نفت و بازگشت درآمد‌های آن) را تامین کنند. اما اروپایی‌ها به رغم وعده‌های فراوان و حتی راه اندازی سازوکاری صوری تحت عنوان «ابزار حمایت از مبادلات تجاری» (اینستکس) برای تسهیل تجارت با ایران، عملا هیچ اقدام جدی برای جبران خسارت‌های ایران از تحریم‌ها انجام ندادند. در نتیجه، دیپلمات‌های ایرانی بار‌ها اروپا را به عدم پایبندی به برجام متهم کردند. از دیدگاه این دیپلمات‌ها، اروپا طبق متن صریح برجام موظف است که به عادی سازی مناسبات اقتصادی ایران با خارج کمک کند.

در مقابل، اروپایی‌ها نیز بار‌ها تاکید کرده اند که اروپا کاملا به تعهدات برجامی خود پایبند بوده است. این تاکید در بیانیه جدید تروئیکای اروپایی بار دیگر تکرار شده است. وزرای خارجه اروپایی در این بیانیه ادعا می‌کنند: «سه کشور اروپایی (فرانسه، آلمان و بریتانیا) کاملا به تعهدات برجامی‌مان، منجمله رفع تحریم‌ها طبق مفاد توافق (هسته‌ای)، پایبند بوده‌اند. علاوه بر رفع همه تحریم‌ها بر اساس تعهدات‌مان در توافق، ما به شکل خستگی ناپذیری برای حمایت از تجارت مشروع با ایران، از جمله بواسطه سازوکار ویژه اینستکس تلاش کردیم.»

منظور اروپایی‌ها از این عبارت این است که اروپا بر اساس متن برجام، تحریم‌های خود علیه ایران را رفع کرده است و مسئولیتی در ازای خسارت‌های ایران از تحریم‌های آمریکا ندارد. به همین دلیل، در بیانیه وزرای خارجه تروئیکای اروپایی، ضمن رد کردن حق ایران در کاهش تعهدات هسته‌ای، ادعا شده است که ایران «هیچ توجیهات قانونی برای متوقف کردن اجرای بند‌های توافق» هسته‌ای ندارد.

فعال سازی مکانیسم حل اختلاف به چه معناست؟
اروپایی‌ها می‌گویند آنها آماده اند که ابتکار فرانسه برای از سرگیری مذاکرات میان ایران و آمریکا را ادامه دهند و حصول یک راه حل جامع مذاکراتی را تسهیل کنند.
 
لحظه سخت تصمیم گیری
ایضا بر اساس همین استدلال، اروپایی‌ها هیچ اشاره‌ای به لزوم حفظ برجام از طریق تامین منافع اقتصادی ایران در آینده نکرده اند. پرسش مهمی که اینجا مطرح می‌شود این است؛ پس اروپایی‌ها چگونه می‌خواهند برجام را نجات دهند و از رفتن پرونده هسته‌ای ایران به شورای امنیت سازمان ملل ممانعت کنند؟ پاسخ این سوال را نمی‌توان فقط از بیانیه وزرای خارجه تروئیکای اروپایی فهمید. اما می‌توان با در نظر گرفتن بیانیه اخیر سران همین تروئیکا که دو روز قبل از فعال سازی مکانیسم حل اختلاف (۱۲ ژانویه) منتشر شد، به این پرسش پاسخ کلی داد.

در بیانیه ۱۴ ژانویه وزرای خارجه فرانسه، آلمان و بریتانیا، آمده است که تروئیکای اروپایی از تلاش‌های دیپلماتیک، مانند ابتکار عمل فرانسه، به منظور بازگرداندن ایران و آمریکا به میز مذاکره و رسیدن به یک «راه حل مذاکراتی جامع» حمایت کرده و همچنان حمایت خواهد کرد و قصد دارد بزودی آن را از سر گیرد. این بخش از بیانیه، ممکن است نشان دهنده تمایل اروپایی‌ها برای رسیدن به یک «توافق جامع» با ایران است. یعنی همان چیزی که آمریکا آن را می‌خواست. بیانیه سران تروئیکای اروپایی نیز تلویحا این ارزیابی را تایید می‌کند. سران کشور‌های آلمان، فرانسه وبریتانیا در ۱۲ ژانویه بیانیه منتشر کردند و خواستار حل و فصل سه مسئله شدند: ۱- طراحی «چارچوب بلندمدت» برای برجام یا به عبارت دیگر حل مشکل تاریخ انقضای برجام. ۲- حل و فصل نگرانی‌های مرتبط با برنامه موشکی ایران و ۳- پرداختن به فعالیت‌های منطقه‌ای ایران که غربی‌ها آن را «بی‌ثبات کننده» می‌دانند.
 

بخوانید:


از این رو به نظر می‌رسد که اروپا رویکرد جدیدی در مقابل ایران آغاز کرده است. شاید اظهارات جدید بوریس جانسون، نخست وزیر بریتانیا، درباره برجام، بهترین توصیف برای این رویکرد باشد. جانسون در گفتگو با شبکه بی بی سی، صریحا از دونالد ترامپ خواست برجام را با توافق جدیدی جایگزین کند. او گفت: «اگر قرار است از شر آن (برجام) خلاص شویم، بگذارید آن را جایگزین کنیم. بگذارید آن را با توافق ترامپ جایگزین کنیم. این پیشرفت بزرگی به سمت جلو خواهد بود. رئیس جمهور ترامپ، به گفته خودش، مهارت بزرگی در امضای توافق دارد. بیایید با همدیگر برای جایگزین کردن برجام و رسیدن به توافق ترامپ کار کنیم.»

بنابراین، کاملا محتمل است که اروپایی‌‎ها با هدف تحت فشار قرار دادن ایران برای رسیدن به یک توافق جدید، مکانیسم حل اختلاف را فعال کرده اند. چون بعید است که اختلافات ایران و اروپا درباره پایبندی به برجام از طریق مکانیسم مزبور حل و فصل شود. در جلسات بعدی کمیسیون مشترک برجام، احتمالا ایران تاکید خواهد کرد که نمی‌شود برجام را یک طرفه اجرا کرد. در مقابل اروپا نیز احتمالا مانند یک سال گذشته، بدون در نظر گرفتن خسارت‌های ایران از تحریم‌های آمریکا، از ایران بخواهد که کاملا به توافق هسته‌ای پایبند بماند. اما آیا ایران این معادله را قبول خواهد کرد؟ فعلا به این زودی نمی‌توان به این پرسش پاسخ داد. با این حال، واضح است که ایران بار دیگر به لحظه سخت تصمیم‌گیری رسیده است. اروپایی‌ها با فعال کردن مکانیسم حل اختلاف، ممکن است در پی انداختن توپ به زمین ایران باشند. این احتمال وجود دارد که در هفته‌های آینده بگویند اگر ایران می‌خواهد برجام زنده بماند، به اجرای کامل آن بازگردد، در غیر این صورت، مکانیسم ماشه فعال خواهد شد.
bato-adv
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۱۲:۲۲ - ۱۳۹۸/۱۰/۲۵
خاک بر سر این دولت با این برجامش که همه میدونستند به اینجا خواهد رسید ولی خود این دولت یا خواب بود یا خائن. بهترین کار خروج از برجام و بالاتر از این تحریمهایی فعلی نیز دیگه چیزی وجود نداره، پس غمی نیست. گور بابای اروپای برده آمریکا. نگران نباشید. چون تنها فقط هوا و آب برای تحریم مونده که ببن شورای امنیت!!!
ضدآمریکایی
Iran, Islamic Republic of
۱۲:۱۶ - ۱۳۹۸/۱۰/۲۵
باسلام ، چندین سال پیش (سال 1366) وقتی بنده دردانشگاه تهران مشغول تحصیل رشته بودم.دردرس حقوق بین الملل عمومی با استادم جناب آقای دکترهوشنگ مقتدر درخصوص اینکه آیا واقعا حقوقی بنام حقوق بین الملل باتوجه به تعاریف قاعده حقوقی وجودداردیاخیر؟نتوانسیتم به یک نقطه نظر مشترک برسیم چراکه بنده اعتقادداشتم وقتی وصف ضمانت اجرا از عناصر متشکله حقوق بین الملل مفقود است پس نمیتواند حقوقی بنام حقوق بین الملل وجودداشته باشدوهرکس دردنیا قدرتمنداست همان ضمانت اجرا رادارد وهرطوربخواهدعمل میکند.الان موضوع همین است.نه مشکلی دراقدام ایرانی ها هست ونه تعهدات برجام ناقص یا دوپهلو.مشکل در قدرتهای انحصارطلب دنیا یعنی آمریکا وترئیکای اروپاست.که هرطور میخواهند قراردادها را تفسیر میکنند.یک روز دلشان میخواهد قرارداد آب وهوایی پاریس را بی اثرکنند ، روزدیگر کشورهای عضو قرارداد نفتا (کانادا ومکزیک و...) را به سخره بگیرندو روزبعد تمامی نرم های بین المللی را در اصدارویزا وپذیرش نمایندگان قانونی کشورها درسازمان ملل را نادیده میگیرند وسازمان ملل نمیتواند کاری ازپیش ببرد.پس مشکل نه قرارداد برجام است ونه عدم تبحرایرانیان در تنظیم توافقات بین المللی.اما چاره کار تنها در دوچیز است 1. هرچقدر میتوانیم خودمان را قوی کنیم وضمن تاکید دروحدت کلمه ، در این لحظات حساس ، نفوذی ها را تشخیص ومجازات کنیم.2.استراتژی دیپلماسی فعال فراموشمان نشود.قرارنیست اگرتحریم ها برگردد خودمان هم دورخودمان دیواربکشیم وبا دنیا قطع ارتباط بکنیم.علاوه از سعی وافردر تشدیدارتباطات جهانی ، نظری هم به تاسیس جامعه جهانی جدیدی داشته باشیم متشکل از کشورهایی که متاسفانه ضرب شصت استعمار وقدرتهای بزرگ را چشیده اند مانند ایران ، ونزوئلا واکثرکشرهای آمریکای لاتین ، کوبا ، بسیاری ازکشورهای آسیایی وحتی برخی کشورهای تازه استقلال یافته آسیای میانه.انشاا... بامید روزی که سازمان ملل دیگر بعنوان چماق در دست قدرتهای انحصارطلب وبزرگ دنیا عمل نکند.
کیشو
Iran, Islamic Republic of
۱۰:۲۲ - ۱۳۹۸/۱۰/۲۵
این کامنت به تاریخ- ۱۳۹۷/۱۰/۱۲در سایت فرارو درج شده :
گفتند بیا به جمع ما با خنده
چون عاقبت الامر دراین پرونده؛
در بازی برد-برد با قرعه خوب
پیروز شدیم وپنج_ یک بازنده!؟
"کیشو"1394
متاسفانه به "وضع اکراهی" شطرنجی وارد شده ایم!یعنی در صورت هر حرکتی باز بازنده محسوب می شویم! فرانسه وآلمان وانگلستان در آستانه تغییرند تا آخرین تکیه گاه ها هم فرو بریزند. تنها شانس ما هراس اروپا از بی ثباتی احتمالی در ایران و سونامی پناهندگان است. ترکیه هم پیشاپیش دم مرز در حال دیوار کشیدن است. به جای تهدید خارج باید در پی راه های عقلایی یعنی تغییر در داخل بود.

" راه تغییر در داخل را هم همگان می دانند"
علیرضا
Iran, Islamic Republic of
۱۰:۵۹ - ۱۳۹۸/۱۰/۲۵
میدم نردبون برات بسازن غصه نخور
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۱۲:۰۶ - ۱۳۹۸/۱۰/۲۵
آره , همونی که گفتی , همون تنها راه حل داخلی که همه میدونن چی هست باید بطور اساسی و ابدی حل بشه !
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۱۴:۰۹ - ۱۳۹۸/۱۰/۲۵
بهتر است در شرایط فعلی که هواپیمای نخبگان خودمان را هم زده ایم ،گام نهایی را هم برداریم و اولین آزمایش هسته اش را انجام دهد و خیال همه را راحت کنیم .
بالاتر از سیاهی که رنگی نیست...
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۱۵:۰۱ - ۱۳۹۸/۱۰/۲۵
سه قدرت باصطلاح اروپایی !! و آمریکا از هر کس دیگری بهتر می دانند که علت تضعیف برجام آمریکا و ما هم می دانیم اروپا توان رویایی با آمریکا را ندارد ، لذا در صورت اجرای مکانیزم باصطلاح ماشه و ارجاع پرونده به شورای امنیت برگشت تحریم های سازمان ملل با مخالفت دو عضو دائم دیگر یعنی روسیه و چین مواجه خواهد شد .بعبارتی دیگر موقعیت اروپا و امریکا در شورای امنیت بسیار ضعیف است و خود می دانند که وتوی دو یا یک عضو دائم چین یا روسیه مواجه خواهد شد اگر این وضعیت نبود بسیار زودتر از اینها پرونده به شورای امنیت برای برگشت هر چه سریعتر تحریم ها عملیاتی می شد.
*
Iran, Islamic Republic of
۱۰:۲۲ - ۱۳۹۸/۱۰/۲۵
حل اختلاف یعنی آنکه اروپا اجازه دارد تا زمان حل نشدن اختلاف برجام را تعطیل اعلام نماید. بهمبن راحتی
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۱۱:۳۷ - ۱۳۹۸/۱۰/۲۵
برجام که خودش آلردی تعطیل هست.
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۱۱:۵۲ - ۱۳۹۸/۱۰/۲۵
و صد البته بی برو برگشت، بازگشت کلیه تحریمها توسط سازمان ملل،بدون اجازه حق وتو توسط کشورهای اروپایی.
بی نشان
Iran, Islamic Republic of
۱۰:۱۴ - ۱۳۹۸/۱۰/۲۵
نشر نکنید. فعال شدن مکانیزم ماشه از سوی متحدین ترامپ که با اعلام مواضع اخیر نخست وزیر انگلیس چهره از نقاب لفاظی های آنها در حمایت لفظی از برجام اما شراکت در عمل با ترامپ برداشت و بازگشت تحریم های بین اللملی هیچ معنا و دستاوردی برای ترامپ و شرکای اروپایی آنها جز گریز ایران از نقطه هسته ای هم کابوس آنها است نخواهد داشت.
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۱۴:۰۵ - ۱۳۹۸/۱۰/۲۵
باید ایران تعارف را کنار گذاشته و به مردم خود و دنیا اعلام کند که ما می خواهیم بمب اتمی بسازیم.
برگشت تحریمهای سازمان ملل هم هیچ لطمه اضافی به ایران نمی زند.
مجله خواندنی ها
انتشار یافته: ۱۵
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۱۰:۱۲ - ۱۳۹۸/۱۰/۲۵
دولت روحانی غیر از خسارت چیزی برامون نداشته این یعنی برگشت تحریم های سازمان ملل
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۱۱:۳۸ - ۱۳۹۸/۱۰/۲۵
مسائل مهم به به روحانی موحانی ربط نداره.
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۱۱:۵۵ - ۱۳۹۸/۱۰/۲۵
هم یاد قول و وعده های روحانی افتادم که با اتکا به پیروزی در برجام قول رفع تحربم‌های غیر هسته‌ای را هم داده بود!
و هم یاد سخنان منتقدین برجام در آن زمان؛ که می‌گفتند اولا تحریم‌ها بصورت کامل فغو نخواهد شد و اگر طرف مقابل بدعهدی کند ما هیچ کاری نمی‌توانیم بکنیم که هیچ، با مکانیزم ماشه تمام تحریم‌های شورای امنیت برمی‌گردد.
و چقدر آنها هو شدند و بی سواد و بدون شناسنامه خطاب شدن!!