همواره سرنوشت «فیلم مستند» با مسائل جامعه گره خورده است. به طوری که هر جامعه‌ای ملتهب‌تر باشد، مسئولیت پذیری مستندساز در انعکاس وقایع آن جامعه بیشتر خواهد بود.
به گزارش شرق، در این مسیر سینمای ایران هم از این تعریف مبرا نیست. خوشبختانه طی این سال‌ها فیلم‌های درخوری در شاخه مستند سینمای ایران ساخته شده که مشکلات متنوع قشر‌های مختلف مردم و موضوعات متفاوتی در آن‌ها منعکس شده‌اند. ضمن این که موفقیت‌های بسیاری در بخش‌های نمایش، اکران و جشنواره‌های خارجی کسب کرده‌اند که بیانگر کنجکاوی و عطش مردم در رسیدن به پاسخ سوالاتشان است. اما یکی از رویکرد‌های خاص این روز‌ها در فیلم‌های مستند به چالش کشیدن فضای سیاسی و سرک کشیدن به دنیای سیاست است.
بدیهی است با تحولات ایجاد‌شده در جامعه و تغییر نسل‌ها، جوانان امروز و فعالان و کنشگران و سیاست‌مداران پا به سن گذاشته سوالات زیادی دارند که نیاز به پاسخگویی دارد. اخیرا امیر تاجیک، مدیر پیشین شبکه مستند تلویزیون، بعد از تجربه ساخت دو فیلم موبایلی درباره یکی از مهم‌ترین افراد نزدیک به خاندان پهلوی فیلمی مستند ساخته است. او کسی نیست جز اردشیر زاهدی که اظهارات او در دنیای سیاست و درحمایت از برخی از سیاست‌های جمهوری اسلامی کنجکاوی‌برانگیز شده است.
در ادامه گفتگوی شرق با امیر تاجیک را می‌خوانید:
سیزدهمین دوره جشنواره سینماحقیقت به پایان رسید. مایلم بدانم به عنوان کسی که زمانی مدیر شبکه مستند تلویزیون بودید، تحلیل‌تان از فیلم‌های مستند این دوره چیست؟
جشنواره این دوره نسبت به دوره‌های گذشته، تفاوت‌های متعددی داشت. از نحوه برگزاری تا برنامه‌های جانبی و مهم‌تر از همه، حضور فیلم‌سازان جوان و مستعد که فیلم‌هایی بسیار باکیفیت و خلاقانه تولید کرده‌اند. توجه به مسائل اجتماعی در میان فیلم‌های این دوره رشد چشم‌گیری داشته که می‌تواند برگرفته از دغدغه‌های اجتماعی باشد که همچون دیگر گروه‌های جامعه، هنرمندان و اهالی سینمای مستند را نیز درگیر کرده است.
واقعیت این است که خاستگاه اصلی فیلم مستند در همه دنیا، تلویزیون است. به نظر شما وجود جایی مثل مرکز گسترش سینمای مستند چقدر به مستندسازی کمک می‌کند؟
همان‌طور که اشاره کردید، جایگاه سینمای مستند در کشور‌های توسعه‌یافته، تلویزیون است. اما در همین کشور‌ها و در حوزه تولید، دستگاه‌های مختلف دولتی، خصوصی و سازمان‌های غیردولتی نقشی مؤثر دارند. اگرچه وجود نهاد‌های حمایتی مانند مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی در کشور ما لازم است. اما نباید کار به این مرکز یا یکی، دو شبکه تلویزیونی محدود شود. سازمان‌ها، مراکز مختلف دولتی و خصوصی بهتر است از پتانسیل‌های حوزه سینمای مستند و هنرمندان این حوزه بیشتر استفاده و حمایت کنند
.
شنیده‌ام به‌تازگی بعد از ساخت فیلم‌های موبایلی، مشغول ساخت مستندی دیگر هستید. سوژه در دست تولید درباره چیست؟
هدفم از تولید فیلم‌های «مستند موبایلی» تسهیل شرایط تولید برای فیلم‌سازان دغدغه‌مند و با توجه به وضعیت اقتصادی کشور بود. هم‌زمان حدود یک سال است که درگیر تولید مستندی پرتره از آقای اردشیر زاهدی با عنوان «آخرین دیپلمات» هستم.
چه جالب! حالا چرا اردشیر زاهدی؟!
شخصیت فیلم، فرزند فضل‌الله زاهدی (نخست‌وزیر منصوب شاه پس از سقوط دولت دکتر مصدق) و داماد محمدرضا پهلوی است. او در دوران نخست‌وزیری هویدا، سکان‌دار وزارت امور خارجه بود و هنوز هم در مسائل بین‌المللی با یادداشت‌ها و مقالاتش درباره مسائل ایران اظهارنظر می‌کند. پس از مدت‌ها تحقیق درباره آقای زاهدی، تصمیم گرفتم فیلمی از او با هدف روایت شفاف‌تر از دوران حکومت پهلوی دوم و جزئیات ناگفته‌اش تولید کنم.
بنابراین در دو نوبت و به فاصله پنج ماه کار تصویربرداری فیلم را در شهر مونتروی سوئیس، محل سکونت آقای زاهدی، انجام دادم. فیلم ۷۰ دقیقه است و تیزر آن به‌زودی رونمایی می‌شود.
ساخت فیلم‌هایی از این دست بیش از هر چیزی، به اسناد، مدارک بدیع و حتی غیرقابل دسترس نیاز دارد. شما چقدر در دستیابی به چنین اسنادی موفق بودید؟
بنده با علاقه‌ای که به موضوع فیلم داشته‌ام، وقت و انرژی زیادی صرف کار کرده‌ام. سعی داشتم اسناد جذاب، دیده‌نشده یا کمتر دیده‌شده‌ای را جمع‌آوری کنم. از مهم‌ترین منابع فیلم، آلبوم‌ها و اسناد شخصی آقای زاهدی بود که ایشان در اختیارم گذاشت.
در فیلم با تصاویری جالب از زندگی ایشان مواجه می‌شویم که تقریبا پیش از این در جایی منتشر نشده است. علاوه بر تهیه و خرید تصاویر آرشیوی از مؤسسات داخلی و خارجی، به آرشیو‌های شخصی افراد در داخل و خارج از کشور دسترسی پیدا کردم که در مجموع می‌توان گفت: وجود این اسناد و تصاویر تاریخی، روایت سومی از تاریخ را در فیلم به نمایش خواهد گذاشت.
نگاه و تحلیل‌تان به زندگی و عملکرد آقای زاهدی چیست؟
ایشان زندگی پرحادثه‌ای داشته‌اند. در کنار پدرشان، در مهم‌ترین رویداد‌های سیاسی و اجتماعی ایران و جهان در دهه‌های ۳۰ تا ۶۰ شمسی حاضر بوده‌اند؛ از جدایی بحرین از ایران که آقای زاهدی خودشان را مقصر می‌دانند تا دفاع از جزایر سه‌گانه که برای حفظ آن تا رویارویی نظامی هم پیش رفتند!
امروز ایشان از سیاست‌های کشورمان در حوزه‌های بین‌الملل، علوم، دفاعی، کشاورزی و آموزشی دفاع می‌کند و برای اینکه اعتراض خود را به زورگویی‌های کشور‌هایی همچون آمریکا نشان دهد، با هزینه خود مقاله نوشته و در روزنامه‌های کثیرالانتشار بین‌المللی چاپ کرده‌اند. زاهدی گرچه یکی از مشاوران عالی و امین شاه مخلوع بود، اما آشکارا از اشتباهات و رفتار‌های محمدرضا پهلوی انتقاد می‌کند. با استناد به اسناد، برخی روایات تاریخی را برای اولین بار در فیلم بازگو می‌کند. به نظرم داستان زندگی فردی این‌چنینی، ارزش دیدن دارد.
مشکلات ساخت این مستند چه بود؟
تولید هر مستندی در داخل و خارج از کشور، مراحلی دارد که سخت و زمان‌بر است. شاید سخت‌ترین بخش کار، اقناع آقای زاهدی بود. ایشان طبق روال با افراد مختلفی که درخواست مصاحبه‌های خبری داشته باشند، همکاری می‌کند. اما بنده برای اینکه بتوانم اعتمادشان را جلب و اجازه ورود به اندرونی‌شان را پیدا کنم، زمان قابل توجهی صرف کردم. در نهایت تهیه آرشیو زمان زیادی را به خود اختصاص داد. امیدوارم ماحصل زحمات بنده و همکارانم در این پروژه مورد توجه مخاطبان قرار گرفته و زوایای جدیدی از تاریخ کشورمان را آشکار کند.
برای نمایش فیلم چه برنامه‌ای دارید؟
مثل هر مستندساز دیگری، بنده هم مایل به دیده‌شدن فیلم از مدیوم‌های مختلف هستم. امیدوارم رسانه ملی در دیده‌شدن بهتر این فیلم کمک کند. در کنار این، با توجه به پژوهش کامل و منحصربه‌فردی که همکارانم برای تولید فیلم داشتند، مایلم فیلم به عنوان سندی تاریخی - پژوهشی امکان اکران در دانشگاه‌ها و مراکز مطالعاتی را پیدا کند و در نهایت از فضای مجازی برای بهتر دیده‌شدن فیلم کمک خواهم گرفت.
۲واقعیت ازدواج که روان‌شناسان می‌گویند به نفع‌تان است بپذیرید 
متفاوت‌ترین گیاهان آپارتمانی لوکس که با قدشان غوغا می‌کنند 
چطو در جمع «قشنگ و با اعتماد به نفس» حرف بزنیم؟ 
چرا هود مکش ندارد + راه‌های رفع آن 
راهنمای کامل استایل با پلیور زنانه در روزهای سرد 
کوری آشپزخانه؛ ۶ نکته در مورد آشپزخانه شما که توجه مهمان‌ها را جلب می‌کند 
