چرا محمدرضا پهلوی با فوزیه ازدواج کرد؟

از جمله دغدغه‌های رضاشاه در سال‌های پایانی حکومتش، گزینش همسر برای پسرش بود. او برای حل این مسئله، افراد بسیاری را مورد مطالعه قرار داد. در این بین، احمد راد، وزیر مختار ایران در قاهره که از معتمدان رضاشاه بود، به وی پیشنهاد کرد با خاندان سلطنتی ملک فاروق در مصر وصلت کند.

به گزارش خراسان، وزیر مختار گزارشی از خواهران ملک فاروق، پادشاه مصر را به انضمام تصویری از فوزیه برای رضاشاه فرستاد که مورد پسند وی واقع شد.

رایزنی با ملک فاروق
وزیر مختار ایران در قاهره، با رایزنی‌های خود توانست نظر مساعد ملک فاروق را کسب و به این ترتیب، زمینه وصلت را فراهم کند. رضاشاه بی‌اعتنا به قانون اساسی، دستور داد آن را به گونه‌ای تغییر دهند که ازدواج محمدرضا با یک دختر غیرایرانی با مشکل مواجه نشود. مجلس شورای ملی نیز بلافاصله با تصویب یک لایحه پیشنهادی، به فوزیه ملیت ایرانی بخشید و مشکل قانونی در مسیر ازدواج وی با محمدرضا را از میان برداشت.

سال ۱۳۱۷، سال شروع زندگی مشترک، ولی کم دوام محمدرضا پهلوی با فوزیه خواهر ملک فاروق پادشاه مصر بود.

حاکمان مصر و ایران، هر دو تحت سلطه و نفوذ بریتانیا بودند و برخی صاحب‌نظران معتقدند ازدواج محمدرضا پهلوی و فوزیه اقدامی سیاسی بود که با تشویق یا اصرار انگلیسی‌ها صورت پذیرفت.

حسین فردوست در این باره می‌نویسد: «مسلماً این ازدواج نقشه انگلیسی‌ها برای نزدیک کردن دو رژیم ایران و مصر بود، به خصوص این که پس از تولد فرزند محمدرضا، ولیعهد آینده ایران دورگه می‌شد و خون ایرانی ـ. مصری پیدا می‌کرد و این در اهداف دور انگلیسی‌ها مسلماً مطرح بوده است.»

خانواده فوزیه «ملک‌فواد، پدر فوزیه، نوکر سرشناس انگلیسی‌ها بود. او در زمانی که مصر هنوز مستعمره بریتانیا بود، حکومت مصر را به دست گرفت و با تقویت انگلیسی‌ها بر خود عنوان ملک نهاد. ملک فؤاد چند سال قبل از ازدواج محمدرضا و فوزیه فوت کرده بود و پسرش فاروق بر مصر سلطنت می‌کرد. فاروق ۴ خواهر و یک پسر داشت.

ازدواج شاه با فوزیه یکی دو روزه مطرح شد و احتمالاً شاید برای خود رضاخان هم ظرف یک دو هفته پیش از آن طرح شده بود و این امر جنبه دیکته‌شدن مسئله از سوی انگلیسی‌ها را نشان می‌داد.»

 

فردوست می‌افزاید: «تصمیم قطعی شد و هیئتی به ریاست محمود جم (مدیرالملک، پدر ارتشبد بازنشسته فریدون جم)، که در آن زمان سمت رئیس دربار را داشت، به قاهره رفتند و پس از ۱۵-۱۰ روز تشریفات مراجعه کردند و موافقت ملک فاروق را اعلام داشتند.

 

فاروق هم از طریق انگلیسی‌ها قبلا در جریان قرار گرفته بود و گرنه برایش عجیب بود که چرا خواهرش باید با ولیعهد ایران ازدواج کند؟! به هر حال، این هیئت جنبه تشریفاتی داشت و مسئله قبلاً حل شده بود.» اما، ازدواج این دو که از ابتدا عاری از عشق و علاقه بود، پس از حدود ۱۰ سال به طلاق انجامید. فوزیه در ۱۳۲۴ طبق قوانین مصر از شاه طلاق گرفت و در ۱۳۲۷ نیز طلاق وی در ایران صورت پذیرفت.