رییس دفتر رییس جمهور در گفت‌وگویی ضمن تشریح دستاورد‌های دو سفر اخیر رییس جمهور جهت حضور در اجلاس اوراسیا و مجمع عمومی سازمان ملل متحد، عضویت در اتحادیه اوراسیا را فرصت بسیار خوبی برای تجار و بازرگانان کشور برشمرد و بهترین پاسخ به پیشنهاد و اصرار وزرای خارجه فرانسه و انگلیس برای دیدار با ترامپ را همان خنده رییس‌جمهور دانست که نشانه اعتماد به نفس ملی و نماد شکست فشار حداکثری بر ایران بوده است.
به گزارش ایسنا، واعظی با یادآوری اعمال فشار حداکثری از سوی آمریکا برای بستن عملی شریان‌های تجارت بین‌المللی برای ایران گفت: با تحرک دیپلماتیک در ماه‌های گذشته، افق‌های جدیدی را در بحث اقتصادی گشودیم و اجازه ندادیم آن‌ها به اهدافی که در سر داشتند، برسند.
واعظی همچنین در بخش دستاورد‌های سفر روحانی به نیویورک با اعلام اینکه ایران از تریبون سازمان ملل حسن نیت خود را برای پایان دادن به تنش‌ها در منطقه اعلام کرد، به ماجرای خنده رییس جمهور در دیداربا نخست وزیر انگلستان پرداخت و تصریح کرد: بهترین پاسخ به پیشنهاد و اصرار وزرای خارجه فرانسه و انگلیس برای دیدار با ترامپ، همان خنده‌ای بود که رییس جمهوری داشتند.
مشروح گفت‌وگوی محمود واعظی به شرح ذیل است:
به عنوان اولین سوال درباره اهمیت حضور در اجلاس اخیر اوراسیا و نقشی که این اتحادیه می‌تواند در توسعه اقتصاد ما داشته باشد، توضیح دهید.
- اتحادیه اوراسیا یک اتحادیه منطقه‌ای - اقتصادی و متشکل از کشور‌هایی است که هر کدام قابلیت‌ها و ظرفیت‌های قابل توجهی برای شراکت اقتصادی با کشورمان دارند. روسیه، ارمنستان، قرقیزستان، قزاقستان و بلاروس اعضای این اتحادیه هستند. ما و چند کشور دیگر مثل سنگاپور، مولداوی و ویتنام نیز در مسیر همکاری با آن قرار داریم. روشن است که در شرایط تحریم و تروریسم اقتصادی و فشار‌هایی که به شرکای تجاری سنتی ایران از سوی آمریکا وارد می‌شود، باید با دیپلماسی فعال دنبال شرکای جدید و بازار‌های متفاوت برای عرضه محصولات‌مان باشیم. عضویت در اتحادیه اوراسیا فرصت بسیار خوبی را برای تجار و بازرگانان ما فراهم می‌کند. از ۵ آبان ماه عضویت ایران در مناسبات اقتصادی این اتحادیه کلید می‌خورد و در مرحله اول ۵۰۲ قلم کالای ما با تعرفه ترجیحی نزدیک به صفر به کشور‌های عضو این اتحادیه وارد می‌شود.
آیا ارتباط با اتحادیه اوراسیا می‌تواند به عنوان گامی در برابر فشار حداکثری امریکا قلمداد شود؟
- حضور ایران در این اتحادیه و اجلاس آن در ارمنستان، در واقع یکی از نشانه‌ها برای هیات حاکمه آمریکاست تا بفهمند که تحریم‌های آن‌ها نتوانسته ایران را به انزوای اقتصادی بکشاند و تعاملات تجاری‌اش با کشور‌های دیگر دنیا را متوقف کند. چون آن‌ها تصور می‌کردند با اعمال فشار حداکثری، عملا شریان‌های تجارت بین‌المللی را برای ایران می‌بندند و ما را وادار به تسلیم می‌کنند. ما، ولی با تحرک دیپلماتیک در ماه‌های گذشته، افق‌های جدیدی را در بحث اقتصادی گشودیم و اجازه ندادیم آن‌ها به اهدافی که در سر داشتند، برسند.
رئیس جمهور علاوه بر حضور در این اجلاس دو جلسه مفصل با رئیس جمهور و نخست وزیر ارمنستان به همراه وزرای مربوطه داشتند که مهمترین مسایل روابط دوجانبه مورد بررسی قرار گرفت. ضمن اینکه با سایر سران حاصر در اجلاس هم جداگانه گفتگو کردند.
در شرایطی که برخی بازیگران اصلی اقتصاد جهان متاثر از فشار‌های آمریکا روابط تجاری خود با ایران را کاهش داده‌اند، شراکت با این کشورها می‌تواند مشکلات اقتصاد ما را حل کند؟
- ببینید اعضای فعلی این اتحادیه در حال حاضر بیش از ۱۸۰ میلیون جمعیت دارند و این جمعیت با پیوستن کشور‌های جدید مثل کشورمان بیشتر هم می‌شود، یک بازار ۱۸۰ میلیون نفری برای هر اقتصادی از جمله اقتصاد ما یک فرصت و ظرفیت است و قطعا می‌تواند در توسعه روابط تجاری کشور ما نقش مهمی داشته باشد. از این گذشته هر کدام از این کشورها خودشان با کشورها و بازار‌های دیگر ارتباط دارند که این هم خودش یک فرصت برای ماست. ضمن اینکه فرضیه اصلی سوال شما نیز محل تامل است، چون ما با خیلی از بازیگران مهم اقتصاد جهانی نیز ارتباطات تجاری و اقتصادی داریم و آمریکا نتوانسته با وجود فشار حداکثری‌اش، این ارتباطات را از بین ببرد. اصولا این دو منافاتی با یکدیگر هم ندارند، یعنی عضویت در اوراسیا، به معنای محدود کردن روابط ما با دیگران یا توقف تلاش ما برای ارتباطات تجاری و اقتصادی با کشور‌های دیگر دنیا نیست.
آیا کشور‌های عضو اتحادیه اوراسیا هم از پیوستن ایران به این اتحادیه احساس نفع دارند، مقاومتی در مسیر پیوستن ایران به این اتحادیه (با توجه به فشار‌های آمریکایی‌ها) وجود نداشت؟
- چرا احساس نفع نکنند؟ اصولا توسعه روابط تجاری، یک انتفاع دوسویه به همراه دارد. موقعیت جغرافیایی بی‌نظیر کشور ما برای هر شریک تجاری یک فرصت است. فقط به عنوان یک نمونه؛ این موقعیت شرایط را برای ترانزیت از خلیج فارس تا دریای سیاه و مدیترانه مهیا کرده و این بسیار مهم است. کشور‌های عضو اتحادیه اوراسیا اتفاقا از عضویت ایران استقبال کردند، چون می‌دانند اقتصاد ایران ظرفیت عظیمی دارد و این ظرفیت برای کشور‌های دوست و شرکای تجاری، یک موهبت است.
بعضی منتقدان دولت می‌گویند، چرا دولت با وجود تاکیدات مکرر مقام معظم رهبری به اقتصاد درونزا و مقاومتی، همچنان به دنبال گسترش روابط اقتصادی خارجی است، دیدگاه شما در این باره چیست؟
- رهبری هم فرمودند: درونزا و هم برون گرا، که البته برخی دوستان به هر انگیزیه‌ای بخش مهم برون گرا بودن اقتصاد را نادیده می‌گیرند. توسعه روابط تجاری کشور نه تنها هیچ منافاتی با اقتصاد مقاومتی و درونزا ندارد بلکه اتفاقا یکی از راه‌های رسیدن به چنین اقتصادی است. یکی از پایه‌های اقتصاد مقاومتی، توسعه صادرات کشور است، توسعه صادرات با بازاریابی بین‌المللی و انعقاد پیمان‌های تجاری اتفاق می‌افتد.
چنانکه اشاره کردم، با عضویت ایران در اتحادیه اوراسیا، ۵۰۲ قلم کالای ایرانی با تعرفه تقریبا صفر به کشور‌های عضو این اتحادیه صادر می‌شود، این روند در آینده هم ادامه خواهد کرد و کالا‌های بیشتری را شامل خواهد شد. از این گذشته اقتصاد مقاوم و توسعه‌یافته، باید توان رقابتی در سطح بین‌المللی داشته باشد. عضویت در اتحادیه‌های منطقه‌ای همچون اتحادیه اوراسیا، تمرینی برای افزایش توان رقابت اقتصاد ما در سطح جهانی است.
درباره سایر برنامه‌ها و دستاورد‌های سفر به ارمنستان توضیح دهید.
- حضور در این اجلاس فرصت مغتنمی برای دیدار و رایزنی با مقامات دیگر کشورها؛ چه ۵ کشوری که عضو رسمی هستند و چه کشور‌هایی که بعداً ملحق می‌شوند، بود. آقای دکتر روحانی علاوه بر سخنرانی در اجلاس، با رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر ارمنستان، روسای جمهور روسیه و قزاقستان و نخست وزیر سنگاپور دیدار دوجانبه داشتند. مذاکرات بسیار خوبی در خصوص توسعه روابط تجاری بعمل آمد و انشاالله این روند با آغاز همکاری اقتصادی کشور در اتحادیه اوراسیا، شتاب بیشتری هم خواهد گرفت. بویژه در دیدار با رئیس‌جمهور روسیه رایزنی‌های سطح بالایی در حوزه‌های مهم مختلف از جمله طرح صلح هرمز به عمل آمد. طرحی که رئیس جمهور به عنوان HOPE در سفر به سازمان ملل مطرح کردند.
شاید سفر رییس جمهور به نیویورک امسال تفاوت آشکاری با سال‌های قبل داشت. رییس جمهور ایران در شرایطی به آمریکا رفت که بیشترین فشار‌های اقتصادی بر ما تحمیل شد و از سویی کارشکنی‌های بسیاری صورت گرفت تا این حضور یا صورت نپذیرد یا کمترین اثر را داشته باشد. اگر شما بخواهید با مرور آنچه گذشت از این حضور صحبت کنید چه می‌گویید؟
- حضور ریاست محترم جمهوری در سازمان ملل شکست سیاست‌های خودخواهانه آمریکا برای انزوای سیاسی ایران را به تصویر کشید و این مهمترین دستاورد این سفر بود؛ چرا که به همه دنیا اثبات گردید که ایران قابل تحریم نیست.
البته انتقادات بسیاری از سوی طیفی از سیاسی‌ها نسبت به سفر رییس جمهور مطرح شد و برخی معتقد بودند که ایران در اعتراض به عدم صدور ویزا برای هیات ایرانی باید از حضور در سازمان ملل انصراف میداد. نظر شما چیست؟
- سناریوی آمریکا عدم حضور ما و بازنمایی انزوای سیاسی ما در مهمترین مجمع جهانی بود و طبعا اگر نمی‌رفتیم، سناریوی آنجا را کامل کرده بودیم. اتفاقا بر عکس، استراتژی ما حضوری فعالتر از هرسال بود که هم از حیث دیدار‌ها و هم بازتاب رسانه‌ای بحمدالله در آن موفق بودیم. توجه داشته باشید که به معاون اطلاع رسانی دفتر رئیس جمهور و کل تیم رسانه‌ای ما ویزا ندادند، اما نتوانستند صدای ملت ایران و نمایندگانش را در نیویورک مکتوم نگه دارند.
قطعا حضور و بودن در صحنه‌ها برای نظام همیشه موثر بوده است و هیچ گاه از حضور در صحنه‌های بین المللی ضرر نکرده‌ایم؛ آقای دکتر روحانی معتقدند برای دفاع از حقوق ملت ایران باید حضور قوی داشته باشند؛ لذا حضور در نیویورک مقابله استراتژی ایران در برابر استراتژی امریکا بود، در واقع سیاست‌های امریکا برای حصر و انزوای ایران را شکستیم و هم صدای ملت ایران را به دنیا رساندیم. آیا حفظ عزت کشور این است که صحنه مهمی مثل سازمان ملل را دو دستی تقدیم صهیونیت‌ها و امریکا کنیم؟ اگر ایران در این اجلاس شرکت نمی‌کرد با خودتحریمی، طرح آمریکا برای انزوای سیاسی ایران را تکمیل کرده بود.
آنگونه که رسانه‌های غربی ادعا کردند برای یک سوم هیات ایرانی از سوی آمریکا ویزا صادر نشده بود. آیا محدودیت صدور ویزا در کیفیت کار هیات ایرانی خللی ایجاد نکرد؟
- همانطور که مطلع هستید یکی از پر ترددترین و شلوغ‌ترین مکان‌ها در سازمان ملل محل ملاقات هیات ایرانی بود. شاید باید گفت که بی سابقه‌ترین سطح ملاقات‌ها در تاریخ جمهوری اسلامی ایران در این سفر داشتیم. در مدت زمان ۹۰ ساعت حضورمان در سازمان ملل ۱۹ برنامه کاری جدی داشتیم. آقای روحانی علاوه بر دیدار با دبیرکل سازمان ملل متحد با ۱۵ نفر از سران کشورها دیدار کردند و گفتگو‌های متعددی صورت گرفت.
نکته اساسی این است که استراتژی و طراحی آمریکا این بود که بعد از تحریم اقتصادی، یک تحریم خودساخته سیاسی و رسانه‌ای هم بر ما تحمیل کند که با شکست مواجه شد. علیرغم همه محدودیت‌هایی که آمریکا با استفاده از ابزار‌های غیرقانونی و برخلاف تعهدات خود به عنوان میزان و البته عضو سازمان ملل برای محدود کردن فعالیت هیات ایرانی ایجاد کرده بود، هیات ایرانی حضور قوی داشت و در دو نشست پرسش و پاسخ با مدیران مسئول رسانه‌های آمریکایی و نخبگان سیاست خارجی و انجام دو مصاحبه مهم تلویزیونی سخنان خود را به همه مردم جهان بیان کردیم.
از طرفی سطح بالای دیدار‌های دو جانبه میان ایران و سایر کشورها موجب شد تا حجم اصلی اخباری که در سطح جهان از رویداد نشست سازمان ملل پخش می‌شد مستقیم و یا غیرمستقیم در ارتباط با ایران باشد و این نیز بیانگر اهمیت نقش ایران در جامعه بین الملل است و نشان دهنده اثبات حقانیت ایران در برابر سیاست‌های دولت امریکا.
رییس جمهور در سخنرانی خود آشکارا پیام صلح را به همه کشور‌های دنیا داده و پیشنهاد کردند که همه به صلحی پایدار بپوندند. استراتژی برگزیده رییس جمهور ایران برای انتخاب پیام چه بود؟
- علی رغم آنکه آمریکا تلاش کرد تا با اتهام زنی درباره حادثه آرامکو ایران را محور تنش در منطقه خاورمیانه نشان دهد،، ولی ایران از تریبون سازمان ملل حسن نیت خود را برای پایان دادن به تنش‌ها در منطقه اعلام کرد. ارائه ابتکار صلح هرمز و گفتمان امنیت و نه به خشونت و جنگ از سوی ایران در تایید مواضع صلح آمیز ایران در مسائل منطقه‌ای است و اعلام این طرح اثبات کرد که هیات ایرانی با طرح و ایده به میان سران کشور‌های جهان آمده است. این رویکرد نه تنها موجب سرافرازی ملت ایران شد بلکه اهمیت نگاه صلح محوری و امنیت بخشی ایران برای منطقه خاورمیانه را برجسته کرد و قطعا این نقشی است که امریکا و اسرائیل از آن استقبال نمی‌کنند.
تلاش‌های متعددی از سوی کشور‌های فرانسه و انگلیس، پاکستان و ... برای انجام مذاکره میان ایران و امریکا صورت گرفت. چه موضوعاتی در این مذاکرات مطرح شد؟
- در تمامی دیدار‌ها بحث برجام و مذاکره با امریکا مطرح گردید، ولی همه سران کشورها بدون استثنا خروج آمریکا از برجام و تحریم‌ها را محکوم کردند و ما هم به کشور‌های اروپایی گوشزد می‌کردیم که نمی‌توان انتظار داشت که برجام باقی بماند، ولی فقط ایران هزینه دهد. اما موضع جمهوری اسلامی ایران معین بود و تاکید کردیم که به هیچ وجه به مذاکره با آمریکا در شرایط فشار و تحریم نخواهیم پرداخت و به صراحت به اروپایی‌ها گفتیم که اگرامریکا تمامی تحریم‌ها را لغو کند، بعد از آن آماده حضور در جلسه ۱+۵ هستیم و تاکید کردیم که ما در فضای تحریم مذاکره‌ای نخواهیم کرد.
از طرفی باید بگویم که تلاش اروپا برای تدارک دیدار رییس جمهور با ترامپ نشانگر اقتدار جمهوری اسلامی ایران در صحنه بین الملل است. البته این دیدار‌ها محدود به برجام نبوده و درباره روابط دو جانبه و مناسبات نیز صحبت‌هایی داشته ایم. به طور مثال درباره حوادث منطقه و موضوع یمن صحبت شد و طرح ایران برای برقراری صلح و امنیت در منطقه مورد بحث قرار گرفت.
همزمان با سفر هیات ایرانی به نیویورک سه کشور اروپایی درباره مسئول دانستن ایران در حمله به تاسیسات نفتی عربستان بیانیه‌ای صادر کردند. آیا این موضوع در ملاقات‌ها اثرگذار بود؟
- در دیدار با مقامات آلمان، فرانسه و انگلیس بر لزوم مسئولیت پذیری آن‌ها در قبال تعهداتشان نسبت به برجام تاکید کردیم و اعتراض و انتقاد شدید خودمان را نسبت به بیانیه مشترک این سه کشور مطرح کردیم. اتهام زنندگان به ایران در بحث حمله به آرامکو نه اطلاع دقیقی از توان نظامی یمنی‌ها داشتند و نه مدرکی درباره دخالت ایران و در این چهار روز بار‌ها مطرح کردیم که هر سندی دارند ارائه کنند که هیچ چیزی ارائه نشد.
برخی از رسانه‌ها از خنده‌های رییس جمهور در دیدار با نخست وزیر انگلیس انتقاد کرده و با استناد به وضعیت موضع گیری‌های ضد ایرانی اخیر اروپا، آن را مغایر با دیپلماسی عزتمندانه می‌دانند. پاسخ شما به منتقدان چیست؟
- به نظرم بهترین پاسخ به پیشنهاد و اصرار وزرای خارجه فرانسه و انگلیس برای دیدار با ترامپ، همان خنده‌ای بود که رییس جمهوری داشتند. این نشان دهنده اعتماد به نفس ملی و نماد شکست فشار حداکثری بر ایران است.
وضعیت روابط ایران با کشور‌های همسایه چگونه است؟
- عزم ما برای توسعه روابط با همه همسایگان است. حتی حاضریم از خطا‌های گذشته برخی از کشورها چشم پوشی کنیم. ما با شعار ائتلاف امید و صلح هرمز با دنیا سخن گفتیم و همانطور که ریاست محترم جمهوری تاکید کردند بهتر است کشور‌های دیگر از دخالت در امور منطقه طرد شوند و بهترین راه برای بازگرداندن امنیت و آرامش به منطقه خروج نیرو‌های خارجی و گفت و گوی و تعامل سازننده میان همه کشور‌های منطقه است.
آیا این رویکرد در برابر کشور‌هایی مانند عربستان نیز جاری است؟
- ما صلح و امنیت را برای تمامی کشور‌های منطقه می‌خواهیم و البته امنیت در خلیج فارس تنها با حفظ امنیت آن توسط کشور‌های حاشیه خلیج فارس تامین می‌شود؛ بنابراین وقتی پیشگام "ابتکار صلح هرمز" مربوط به امنیت منطقه هستیم، حاضریم در چارچوب آن با همه کشور‌های منطقه به گفتگو بنشینیم.
