فرارو- چک سندی است تجاری که قانون گذار جهت تسریع امور تجاری، مزایایی برای دارنده آن در نظر گرفته است به موجب قانون، چک ممکن است در وجه حامل یا شخص معین یا به حواله کرد باشد و یا با امضاء پشت یا ظهر آن به دیگری منتقل شود.
همان طور که میدانید چک نوشتهای است که به موجب آن صادر کننده به محال علیه (محلی که پول در آن قرار دارد که در حال حاضر منظور بانک است) دستور میدهد تا همه یا بخشی از پولی که نزدش است را به دارنده چک بپردازد. در واقع چک به معنی برگه تاریخ دار و دارای ارزش مالی است که معمولاً برای خرید در زمان حال و پرداخت در زمان آینده استفاده میشود.
لازم به ذکر است که به موجب قانون تجارت پرداخت چک نباید وعده داشته باشد بنابراین بانک ھا باید با داشتن موجودی در حساب، وجه چک را پرداخت کنند، اما در عرف معمولاً چکها مدت دار هستند و اگر هم دارنده چک قبل از سر رسید به بانک مراجعه کند حتی اگر حساب صادر کننده موجودی به اندازه وجه چک داشته باشد بانک از پرداخت آن خودداری میکند.
صاحب چک پس از نوشتن مبلغ ریالی آن و تاریخ مورد نظر برای وصول، چک را امضاء میکند در تاریخ ذکر شده (تاریخ سر رسید) فردی که چک را از صادر کننده دریافت کرده است به بانک مراجعه مینماید و مقدار وجه مشخص که صادر کننده آن را در برگه چک معین کرده را دریافت میکند.
همان طور ملاحظه فرمودید غالباً تاریخ سر رسید چک با تاریخ صدور آن متفاوت است حال ممکن است صادر کننده چک پس از صدور چک و قبل از تاریخ سر رسید فوت کند ممکن است این سوال برای شما پیش بیاید که در این شرایط تکلیف دارنده چک چه میشود آیا میتواند در تاریخ سر رسید یا قبل از آن به بانک مراجعه و وجه مورد نظر را دریافت کند یا اینکه باید منتظر صدور گواهی انحصار وراثت و تعیین تکلیف اموال متوفی باشد؟
ھنگامی که صادر کننده چک قبل از سر رسید چک فوت کند، از آن جایی که در زمان صدور چک آن شخص زنده بوده و این تصمیم طبق اختیار وی گرفته شده است بانک میتواند قبل از صدور گواهی انحصار وراثت، تعیین ورثه و بررسی اموال متوفی وجه چک را به دارنده آن پرداخت و یا کارسازی کند. این امر در مواردی ھم که چک مدت دار بوده و تاریخ سر رسید آن بعد از فوت صادر کننده است مصداق دارد.
از سوی دیگر به موجب ماده ٢٣١ قانون امور حسبی بدھی ھای مدت دار (موجل) متوفی بعد از فوت او حال و به روز میشود، لذا در این حالت ھم، چون چک در زمان حیات متوفی صادر شده است، با مرگ او بدھی مدت دار او حال میشود در نتیجه بانک باید قبل از تاریخ سر رسید در صورت مراجعه دارنده، وجه چک را به وی پرداخت کند.
ھمچنین همان طور که در ابتدا اشاره کردیم به موجب قانون تجارت پرداخت چک نباید وعده داشته باشد و بانک ھا باید با داشتن موجودی در حساب متوفی، وجه چک را پرداخت کنند بنابراین با فوت صادر کننده چک مشکلی بابت وصول چک برای دارنده آن پیش نمیآید و دارنده در زمان سر رسید یا قبل از آن میتواند به بانک مراجعه و وجه چک را وصول کند.